ÇUKUROVA BÖLGESİ ENERJİ FORUMU

SONUÇ BİLDİRGESİ

5 NİSAN 2007

 

Doğu Akdeniz bölgesinde yer alan Adana, Mersin, Hatay ve Osmaniye illerini kapsayan Çukurova bölgesi Seyhan, Ceyhan, Göksu ve Asi nehirlerinin oluşturduğu verimli topraklar üzerine kurulmuş, ekonomisini genelde tarım ve tarıma dayalı endüstrilerin oluşturduğu bir bölgedir.

 Forum yürütme kurulumuz; Forum kapsamında yapılan açılış konuşmalarını, sunulan bildirileri, panelistlerin ve katılımcıların katkılarını dikkate alarak aşağıdaki sonuç bildirgesini hazırlamış ve kamuoyunun bilgilerine sunmayı kararlaştırmıştır.

  

*   Son yıllarda ülke genelinde ve bölgemizde yaşanan elektrik kesintileri ile doğalgaz    sıkıntıları nedeniyle daha sık tartışılan yenilenebilir enerji konusu Türkiye‘nin elektrik enerjisi temininde en önemli gündem başlıklarından birini oluşturmaktadır.Enerji ihtiyacı her geçen gün artmakta olan ülkemizin dışa bağımlı hale gelmemesi için yerli kaynaklara ve bunlar arasında da özellikle yenilenebilir enerji kaynaklarına öncelik verilmesi gerekmektedir.Dünya geneline bakıldığında tabiatı tahrip etmeyen, sürekli ve temiz enerji kaynaklarının geliştirilmesine önem verildiği gözlenmektedir.Fosil yakıtlar gibi iklim, bitki örtüsü ve insanlar üzerinde olumsuz etkisi olmayan, tükenmeyen, yenilenebilir enerji kaynakları insanlığın geleceği için vazgeçilmezdir.

 

*     Çukurova bölgesi hidroelektrik enerji, rüzgar enerjisi ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynakları yönünden oldukça zengin bir bölge olmasına rağmen teknik hidrolik potansiyelinin ancak %38,12‘si kullanılabilmekte %61,88‘i kullanılamamaktadır.Rüzgar ve güneş enerjisinden henüz yararlanılmamaktadır.Bölgemiz akar su kaynakları potansiyeli olarak 25.000 hm3/Yıl ile Türkiye genelinde oldukça zengin bir bölgeyi temsil etmektedir.Tespit edilmiş toplam 4.042 MW kurulabilir güç ve toplam 10.060.893.000 kWh yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitesi ile gerek bölgemizin gerekse ülkemizin elektrik enerjisi ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılayabilecek düzeydedir.2003 yılından bu yana  bölgemizde birçok özel sektör firması hidroelektrik santral kurmak üzere lisans almış ve lisans almak için müracaatta bulunmuştur. Bölgemiz 1.390 kWh-m2/yıl olan güneş enerjisi potansiyeli ile oldukça iyi bir konumdadır. Bu enerji kaynağının; Kuruluş maliyetlerinin çok yüksek olmasına rağmen uzun yıllarda düşük işletme maliyetleri göz önüne alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.Güneş enerjisi ile hem bölgemizin hem de ülkemizin enerji ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılanabilecektir.Bölgemiz rüzgar enerjisi yönünden‘ de oldukça zengin bir bölgedir. Hatay ili Belen, Kırıkhan, Samandağı,Yayladağı ilçeleri, Osmaniye ili Bahçe ve Hasanbeyli ilçeleri, Mersin ili Silifke,Mut, Gülnar ilçeleri yılın büyük bir bölümünde rüzgar enerjisi üretilmesine elverişlidir.Halen bölgemizde yapım için 8 adet firmaya lisans verilmiş olup toplam 344 MW gücünde, yıllık 1.186.000.000 kWh elektrik enerjisi üretimi planlanmıştır.Ayrıca 16 adet firma toplam 487 MW gücünde yıllık 1.280.000.000 kWh enerji üretmek için lisans başvurusunda bulunmuştur.

*   Bölgemizde Temmuz-Ağustos-Eylül 2006 aylarında sık sık yaşanan genel elektrik kesintilerinin nedeni 154 KV iletim sistemindeki kaynak yetersizliğidir.Bölgemizin puant elektrik tüketimi 2006 yılında 2200 MW‘ a ulaşmıştır.Bölgedeki 380/154 kV trafo merkezleri kurulu gücü 380/154 kV Erzin TM (4x150)=600 MVA ve 380/154 kV Adana TM (2x250)=500 MVA olmak üzere toplam 1100 MVA ( 880 MW) bölgemizdeki 154 kV‘ luk iletim sistemine bağlı olan Hidro Elektrik Santralların ve                Otoprodüktör termik santralların puanttaki toplam üretimleri 1300 MW ve 154 kV Ulusal iletim sistemden puantta alınan enerji 60 MW olup bölgedeki 154 kV toplam kaynak gücü 2240 MW dır. 2200 MW toplam bölge tüketimine karşı bölgedeki toplam 2240 MW 154 kV kaynak yetersiz kalmaktadır.Puant saatlerinde bölge üretim santrallerinden veya 380-154 kV iletim hatlarından herhangi birinin devre dışı kalması bölgede sistem çökmesi olarak adlandırılan genel elektrik kesintilerine neden olmaktadır.Bu husus her yıl 5-6 kez yaşanmakta, Çukurova bölgesinin bir bölümü veya tamamı uzun süre elektriksiz kalmaktadır.

*     Bölgemiz iletim sistemindeki sorunların giderilmesine yönelik çözüm önerileri kısa, orta ve uzun vadede olmak üzere aşağıda belirtilmiştir.

Kısa vadedeki çözüm önerileri ( 3-4 ay içerisinde )

1)Bölgemiz özellikle yaz aylarında nemin % 98 lere ulaştığı kirli bir bölge olup iletim hatlarının periyodik bakımları aksatılmadan yapılmalı ve hat izolasyonunda gerekli olan ilave izolasyon tedbirleri öncelikle alınmalıdır.

2)380/154 kV Erzin trafo merkezinde mevcut olan 380/154 kV (4x150) MVA güç trafolarının 2 adedi 380/154 kV 250 MVA olarak güç yükseltilmesi öncelikle yapılmalı           200 MVA ek kaynak yaratılmalıdır.

3)Sugözü termik santralında mevcut olan ve henüz kullanılamayan 380/154 kV  250 MVA kaynağın 154 kV iletim sistemine aktarılması için gerekli çalışmaların öncelikle yapılmalı ve 250 MVA mevcut kaynak kullanılır hale getirilmelidir.

Kısa vadede bölgede 450 MVA ek kaynak temin edilmiş olacak genel elektrik kesintileri büyük ölçüde önlenecektir.

Orta vadedeki çözüm önerileri ( 2 yıl içerisinde )

1)380/154 kV Adana trafo merkezinde  2 adet mevcut 380/154 kV 250 MVA trafoya ilave olarak yeni 1 adet 380/154 kV 250 MVA trafo tesisi yapılarak mevcut 500 MVA kapasite 750 MVA ya yükseltilmeli 250 MVA ek kaynak yaratılmalıdır.

2)380/154 kV Erzin trafo merkezinde mevcut olan 380/154 kV (4x150) MVA güç trafolarının 2 adedi 380/154 kV 250 MVA olarak güç yükseltilmesi yapılmalı 200 MVA ek kaynak yaratılmalıdır.

3)Sugözü termik santralında mevcut olan 380/154 kV  250 MVA trafoya ilave olarak yeni 380/154 kV  250 MVA trafo tesisi yapılarak 250 MVA ek kaynak yaratılmalıdır.

4)Sugözü termik santralı ile 154/30 kV Güney Adana TM arası 154 kV iletim hattı tesis edilerek Adana bölgesine kaynak aktarımı yapılması sağlanmalıdır.

5)Adana Seyhan ilçesi Yurt mahallesi ve Yüreğir ilçesi Serinevler mahallesinde 154/30 kV indirici trafo merkezi tesis edilerek Adana‘nın Seyhan ve Yüreğir ilçelerindeki 30 kV gerilim kademesinde yetersiz olan kaynak sorunu giderilmelidir.

Orta vadede toplam 700 MVA ek kaynak temin edilerek bölge 154 KV iletim sistemi rahatlatılacaktır.

Uzun vadedeki çözüm önerileri ( 5 yıl içerisinde )

1)Bölge tüketiminin yaklaşık 600 MW lık bölümü Mersin ilinde tüketilmekte ve bu enerji 154 kV iletim hatları ile taşınmaktadır. Mersin ilinde 380/154 kV 2x250 MVA trafo merkezi tesis edilmelidir.

2)Yine bölge tüketiminin önemli bir bölümünü teşkil eden Hatay bölgesi için Antakya‘da  380/154 kV  250 MVA trafo merkezi tesis edilmelidir.

3)Ekonomik ömrünü doldurmuş, kayıpları fazla ve yetersiz olan 66 kV iletim sisteminin      154 kV‘ a dönüşümü öncelikle yapılmalıdır.Uzun vadede toplam 750 MVA ek kaynak temin edilecektir

Netice olarak yukarıdaki çözüm önerilerinin  dikkate alınarak öncelikle yapılması halinde bölgemizde kısa vadede 450 MVA, orta vadede 700 MVA ve uzun vadede 750 MVA olmak üzere toplam 1900 MVA kaynak artışı sağlanmış olacak bölgemizin kaynak yetersizliği sorunu giderilecektir.

*     Çukurova bölgesinin mevcut dağıtım tesisleri Adana il merkezinde 30-15-6,3 / 0,4 kV, Mersin, Osmaniye il merkezlerinde, Tarsus, İskenderun ve Karataş ilçelerinde 30-15 / 0,4 kV, Hatay il merkezi ve Ceyhan, ilçesinde 30-6,3 / 0,4 kV , bölgedeki diğer ilçe, kasaba ve köylerde  30 / 0,4 kV gerilim kademelerinden oluşmaktadır.Bu kadar farklı YG gerilim kademeleri hem işletme açısından sorunlar yaratmakta hem de enerji kaybı ve gerilim düşümü nedeniyle teknik kayıpların artmasına neden olmaktadır. Bölgemizdeki 15-6,3 / 0,4 kV gerilim kademesi ile beslenen şehir şebekelerinin öncelikle 30/0,4 kV gerilim kademesine dönüştürülmesi yukarıda izah edilen nedenlerden dolayı zorunluluk arz etmektedir.Diğer bir husus bölgemizde TEDAŞ‘ ın sorumluluğunda bulunan dağıtım tesislerine özelleştirilme kapsamında bulunmaları nedeniyle yaklaşık 20 yıldır gerekli yatırımların yapılmamasıdır.Mevcut dağıtım tesislerinin büyük bir bölümü ekonomik ömrünü doldurmuş eski veya kapasitesi düşük tesisler olup ihtiyacı karşılayamamaktadır.Son günlerde sıkça yaşanan elektrik kesintilerinin büyük bir bölümü yukarıda izah ettiğimiz mevcut dağıtım tesislerinin yetersizliği, bakım-onarımların zamanında ve yeterince yapılmaması, bakım-onarım arıza hizmetlerinde çalışan personellerin yetersiz kalmalarından kaynaklanmaktadır.

 

Bu sorunların giderilmesi için;

a)      Mevcut dağıtım tesisleri yatırım ödenekleri artırılarak süratle yenilenmelidir.

b)      Mevcut dağıtım tesislerinin periyodik bakım ve onarımları zamanında yapılmalıdır.

c)      Her kademedeki koruma sistemleri yeni ve güvenilir koruma sistemleri ile teçhiz    edilmeli, sürekli görev yapmaları sağlanmalıdır.

d)      Bakım-onarım ve arıza hizmetlerinde çalışan personel sayısı yetersiz olup vasıflı  personel ile takviye edilmelidir.

e)      AG-YG tesis malzemelerinin temininde seçici davranılmalı, fiyat olarak uygun ama kalitesiz, standartlara uymayan malzemeler fiyatı uygun olduğu için tercih edilmemeli, kesinlikle kullanılmamalıdır.

f)        Bir dağıtım tesisinin veriminin yüksek olması için planlamasının ve projesinin iyi yapılmış olması gerekir. Planlama ve proje yapımında çalışan teknik personeller sık sık seminerlere, panellere, eğitimlere, fuarlara katılarak teknolojik gelişmeleri takip etmeli, deneyimli olmayan personellere planlama ve proje yaptırılmamalıdır.

g)      Dağıtım hizmetlerindeki sorunların çözümünde özelleştirme son çare olarak görülmemelidir. Dağıtım hizmetleri ile görevli kamu kuruluşları siyasi baskılardan arındırılmalı, özerk bir yapıya kavuşturulmalı, liyakat ve başarı görevlendirmede temel teşkil etmeli ve her kademedeki çalışan personelin iş güvencesi sağlanmalıdır.

h)      Dağıtım hizmetleri sosyo-ekonomik yapımızın vazgeçilmez unsurlarındandır. Dağıtım hizmetlerini sadece ticari meta olarak görülmeyip, öncelikle hizmet sektörü olarak yapılanması sağlanmalıdır.

  

Sonuç olarak ;

* Ülkemizdeki ve bölgemizdeki atıl olarak bırakılmış yenilenebilir enerji kaynaklarımıza ve doğal yer altı kaynaklarımıza öncelik verilerek enerjideki dışa bağımsızlığımız azaltılmalıdır.

* İletim tesislerinin periyodik bakımları düzenli olarak yapılarak ihtiyaç olan iletim tesisleri ve trafo merkezleri öncelikle yapılmalıdır.

* Dağıtım tesislerinin bakım onarımları düzenli olarak yapılmalı, kaçakla mücadelede her türlü olanaklar seferber edilmeli, enerji kayıplarının azaltılması ve enerji talebinin karşılanması için gerekli olan dağıtım tesisleri yatırımları düzenli olarak yapılmalıdır.

 

 

Forum Yürütme Kurulu