Elektrikte kaçak kullanımın oluşturduğu maliyeti abonelerin sırtına yükleyen tartışmalı kanun tasarısı Meclis Komisyonu`nda kabul edildi. Tasarı Genel Kurul`dan çıkarsa, kayıp-kaçak bedeli kalıcı hale gelmiş olacak. Daha önce hukuki yöntemlerle geri alınan bedellerin tekrar vatandaşlara ek yük olarak getirilmesinin de önü açılmış olacak.
 

YARGITAY Hukuk Genel Kurulu‘nun geçtiğimiz aylarda aldığı, "Çalınan elektriğin parası, düzenli fatura ödeyen aboneden tahsil edilemez" kararı, tüketicileri harekete geçirmiş, binlerce elektrik abonesi geriye dönük ödediği kayıp-kaçak bedellerini almak için soluğu elektrik dağıtım şirketleri ve tüketici hakem heyetlerinde almıştı. Ancak önceki gün Meclis Komisyonu‘nda kabul edilen Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarla Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı‘na göre, abonelere iade edilen kayıp-kaçak paraları yine tüketicinin cebinden çıkacak. Tasarı, Genel Kurul‘da değişmezse kayıp-kaçak bedeli kalıcı hale gelecek. Yani her ay faturaların yaklaşık yüzde 10 ila 15‘i, kayıp-kaçak bedeli olarak abonelerin cebinden çıkacak. Ayrıca, mahkeme kararıyla geri alınan ve alınacak kayıp-kaçak paraları da tarifeye yansıtılacak. Sadece 2014‘te abonelerden 5.4 milyar lira kayıp-kaçak bedeli tahsil edildiği hesaplamyor.

TÜM MASRAFLAR ABONEYE

Tasarı, bu hafiyle yasalaşırsa kayıp-kaçak bedeline ilişkin başvurularda ve açılan davalarda, tüketici hakem heyetleri ile mahkemelerin yetkisi, ürün veya hizmet bedellerinin, EPDK‘nın düzenleyici işlemlerine uygunluğunun denetimi ile sınırlı olacak. Mahkeme ve tüketici hakem heyeti kararma istinaden, yapılan iadeler ve mahkeme giderleri ise tarife yoluyla karşılanacak. Bir kişi kayıpkaçak bedelinin iadesine ilişkin açtığı davayı kazansa bile bunun karşılığı yine dağıtım tarifelerine eklenecek. Dağıtım tarifeleri; dağıtım sistemi işletim maliyeti, teknik ve teknik olmayan kayıp maliyeti, kesme-bağlama hizmet maliyeti, sayaç okuma maliyeti, reaktif enerji maliyeti gibi dağıtım faaliyetinin yürütülmesi kapsamındaki tüm maliyet ve hizmetleri karşılayacak bedellerden oluşacak. Kayıplara ilişkin maliyetler tüketicilere yansıtılacak.

35-40 Milyar Lira İade Edilecek

TÜKETİCİ Birliği Federasyonu Genel Başkanı Mehmet Bülent Deniz, şunları söylüyor: ‘"Bu kadar da olmaz‘ dedirten bir düzenleme. Kayıpkaçak bedeliyle ilgili bugüne kadar alınan paralara yasal kılıf getiriliyor. Bugüne kadar dava açılıp, tahsil edilen bedeller de tarifeye eklenerek tekrar bizden alınacak. Ayrıca, yasa geçtiği anda bitmemiş olan davalar ‘şak‘ diye düşecek. Bu da tüketicinin açtığı davanın aleyhine bitmesi demek. Bu taslakta vatandaşın kayıp-kaçak konusunda dava açması, hakem heyetine gitmesi, idari başvuru yapıp itiraz etmesini yasaklayıcı hüküm getiriliyor. Bu, hem Anayasasımıza, hem Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa Birliği kriterlerine aykırı. Yargıtay‘ın kararı sonucunda binlerce kişi kuyruğa girip paralarım talep etti. 10 yıllık süre için 35-40 milyar liralık paranın iade edilmesi gerekecekti. Bu para da şirketlerin kasasından çıkacaktı."

Hak arama yolu tıkanıyor

ELEKTRİK Mühendisleri Odası (EMO) yetkilileri, Yargıtay‘ın kayıp-kaçak bedelinin tahsil edümesinin hukuka aykırı olduğu şeklindeki kararınaa atıfta bulunarak, "Böyle bir karar varken, bu yasal düzenleme hukuksuzluğun boyutunu artırıyor. İnsanların hak arama yolunu takıyor. Hukuki yöntemlerle geri alınan bedellerin vatandaşlara ek yük olarak getirilmesini sağlıyor. Tüm dağıtım şirketleri, yargı kararıyla tüketicilere ödemiş olduğu bedelleri toplayacak ve tarifelere yansıtacak. Devam eden davaların düşmesine yol açacak. Vatandaş masraf yaptığı ile kalacak" şeklinde konuşuyor.

2014‘te 5.4 milyar 8 yılda 33 milyar

KAYIP-KAÇAK bedeli, hem elektrik sistemindeki teknik kayıp, hem de sistemden çalınan elektriği kapsıyor. Bazı dağıtım bölgelerinde kayıp-kaçak oranı yüzde 75‘lere varıyor. Türkiye genelinde ise yüzde 16 civarında. Tasarının gerekçesine göre, 2006-2014 yılları arasında kayıp-kaçak bedeli olarak tüketicilerden yaklaşık 33 milyar lira tahsil edildi. Bu bedele, faiz ve vekalet ücretleri de eklendiğinde, bunun birkaç katma çıkması bekleniyor. Diğer yandan, 2014 yılında kayıp-kaçak bedeli olarak tüketicilerden 5.4-5.5 milyar lira tahsil edildiği ortaya çıkıyor. Vergi ve TRT payı gibi kalemlerle rakamın 6 milyar lirayı geçtiği kaydediliyor.

(Hürriyet; 20.03.2015)