Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu, 2003 yılında çıkarılan ATEX Yönetmeliği`nin madenlerde uygulanmasını 2020`ye çeken kararnameyle AKP`nin bu yönetmeliğin 12 yıldır hiç uygulanmadığını itiraf ettiğini ve maden cinayetlerinin baş sorumlusu olduğunu da belgelediğini açıkladı. Söz konusu kararnamenin görünmeyen yüzündeki ayrıntılara dikkat çekilen açıklamanın tam metnine yazımızın devamından ulaşabilirsiniz.
 

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI BASIN AÇIKLAMASI

AKP MADEN CİNAYETLERİNİN BAŞ SORUMLUSU

2003 yılında çıkarılan yönetmeliğe 2015 tarihinde 2020 yılına kadar erteleme getiren AKP iktidarı maden cinayetlerinin baş sorumlusu olduğunu ilan etti.

Parlayıcı patlayıcı madde bulunan iş yerlerinde kullanılan aletlerle ilgili kısa adı ATEX olan 30 Haziran 2003 tarihinde çıkarılıp, yürürlük tarihi 31 Aralık 2003 olarak belirlenen yönetmelik 4 Ağustos 2015 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile 2020 yılına ertelenmiştir. Bu kararname yönetmeliğin 12 yıldır uygulanmadığının itirafıdır ve yaşanan kazaların nedenlerine bakıldığında da yönetmeliğin uygulanmasını sağlamayan AKP iktidarının maden cinayetlerinden sorumlu olduğunun belgesidir. Bu süre zarfında hiçbir erteleme ve düzenleme yapılmaksızın madenlerin bu yönetmeliğe uymamasına göz yumulmuştur.

Soma ve Ermenek gibi büyük maden cinayetlerinin ardından toplumdaki duyarlılık nedeniyle yapılan denetimlerde madenler kapatılmak zorunda kalınmıştır. Bu da AKP iktidarına bir taraftan işsizlik, diğer taraftan kömür üretiminde sıkıntı ve kömür yardımlarında aksama olarak yansımıştır. Kömür madenlerindeki yandaş şirket örgütlenmesi nedeniyle de baskı altında kalan geçici hükümet eliyle, erken seçim öncesinde bu kararname ile bir taşla 3 kuş vurulmak istenmekte; ancak asıl vurulan yoksul ve emekçi kitleler olmaktadır.

Çıkarılan kararname ile yalnızca 2020 yılına kadar yönetmeliğin uygulanmaması ertelenmemekte, aynı zamanda bu süre zarfında mevcut güvenlik açısından tehlikeli teçhizatlarla madenlerin çalıştırılmasına "sorumluluk işverende" olmak üzere izin verilmektedir. Öncelikle çalışanların can güvenliği, sorumluluk devriyle çözülebilecek bir konu değildir. "Madencileri ölüme göndermek" anlamına gelen böyle bir izni vermek hiçbir siyasal iktidarın yetki alanına da giremez. Tam tersine Anayasa`nın 49. Maddesi`nde; devlete çalışma yaşamını geliştirmek için çalışanları korumak, çalışmayı denetlemek için gerekli önlemleri almak ödevi verilmiştir.

Yine kararnamenin ikinci düzenlemesi ile sanki mevcut teçhizat denetleniyormuş görüntüsü yaratılarak, 12 yıldır zaten uygulanmayan yönetmeliğe maden işletmeleri için geçiş süreci öngörülmektedir. 2 yıl içinde maden işletmeleri durum tespit ve değerlendirme raporu alarak mevcut teçhizatlarını 2020 yılına kadar kullanacaklardır. Yani 2 yıllık süre bütünüyle denetim dışı bırakılmaktadır. Görüldüğü gibi yalnızca bir erteleme değil, denetimi bile ortadan kaldıran bir içerikle kararname hazırlanmıştır.

Exproof denilen bu malzemelerin çok pahalı olduğu ve sahtesinin de piyasada fazlaca bulunduğu dikkate alındığında, söz konusu 5 yıllık ertelemenin de uzatılacağına ne yazık ki kesin gözüyle bakılmaktadır. Çünkü ilk olarak 1994 yılında çıkarılan ATEX yönetmeliklerine yıllardır uyum sağlanamamıştır.

Bu pahalı teçhizatın, ülkemizde ucuz ve yerli üretimi için planlı bir adım atılmamıştır. Ülkemiz çoğu alanda olduğu gibi bu alanda da bir ithalat pazarına dönüşmüştür. Yerli üreticiler de uzun yıllar boyunca TSE belgeleri ile süreci yönetmeye çalışmışlar ama ithalatı engelleyecek bir girişim oluşmamıştır. ATEX alanında Türkiye Taşkömürü Kurumu`nun (TTK) malzeme üretme ve onanmış kuruluş yetkisi almak için verdiği çaba sonuçsuz kalmıştır.

Türkiye`de biri TSE olmak üzere akredite uygunluk değerlendirme belgesine sahip 5 şirket bulunmaktadır. Bu şirketlerin de personel yeterliliği tartışmalı durumdadır. Bu konuda TÜRKAK`a yaptığımız bilgi edinme başvuruları sonuçsuz kalmaktadır. TÜRKAK`ın da sadece akreditasyon ve belge yenileme aşamasında kontrol yaptığı ve dış uzman olarak adlandırılan muayene elemanlarının yeterlilikleri konusunda gerekli özeni göstermediği görülmektedir. Bu alanda parayla alınan raporlara ilişkin geçmiş dönemdeki eleştiriler dikkate alındığında; güvenilirlikten uzak yabancı muayene kuruluşlarından belge alma imkanı da bulunmaktadır. Yani bu belgenin güvenilir kuruluşlardan alınmasına yönelik bir sınırlamaya bile gidilmemiştir.

Bakanlar Kurulu`nun, 19 Aralık 2014 tarihinde Sanayi Bilim ve Teknoloji Bakanlığı`nda yapılan "Makina Teknik Komitesi (MAKTEK) 94/9/AT (ATEX) Alt Çalışma Grubu" toplantısında Amasra`da kömür madenleri olan bir firmanın Çin üretimi alet kullanımı nedeniyle kapatılmasını gündeme getirerek muafiyet talep etmesinin ardından bu kararnamenin çıkarılması da manidardır. AB, değiştirilen ATEX Direktifi için Nisan 2016 tarihine kadar üye ülkelere süre tanımıştır. Yani zaten Türkiye`nin söz konusu standartları da yenilemesi gerekirken, yönetmelik değişikliği bir kenara bırakılıp alelacele maden işletmelerini parasal yükten kurtaracak bir kararname çıkarılmıştır.

Derhal bu kararname geri çekilmeli, ATEX standartlarına uyumlu teçhizatın kullanımının sağlanması can güvenliği açısından vazgeçilmez bir zorunluluk olarak yaşama geçirilmelidir. Bu teçhizatın ucuz ve kaliteli olarak üretimi için de TTK başta olmak üzere ilgili kuruluşlar harekete geçirilmelidir.

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
YÖNETİM KURULU
11 Ağustos 2015