Son verilere göre yaşanan elektrik sıkıntısının önemli bir ayağını dışa bağımlı elektrik üretimi oluşturdu. Yaz saati uygulamasının etkisiyle hem doğalgaz ve elektrik tüketimi arttı hem de yeterli doğalgaz sağlanamadı. Aralık ayında doğalgaz krizinin baş gösterdiğini dile getiren Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Yeşil, ısınma amaçlı gazı sağlayabilmek için kamu ve özel elektrik üretim santrallarına verilen gazın önce yüzde 50, ardından yüzde 75 ve yüzde 90‘a varan oranda kesildiğini aktardı.

Elektrik kesintilerinin yaşandığı Aralık 2016‘da doğalgaz açığını karşılamak için hidrolik, rüzgâr, jeotermal ve kömürden oluşan yerli kaynaklarla yapılan üretim artışının yetmediğini ifade eden Yeşil, ithal kömür payının da böylece yükselmiş olduğunu anlattı. İthal kömüre dayalı termik santrallardan yapılan üretimin aralık ayında 2015 yılına göre 944.6 milyon kilovat saat arttığını belirten Yeşil, bu durum sonucunda ithal kömürün elektrik üretimindeki payının yüzde 16.8‘den yüzde 19.8‘e çıktığını aktardı.

Hükümetin enerji alanındaki özelleştirme ve piyasalaştırma sürecinin doğalgaz alım kontratlarına kadar uzandığını kaydeden Yeşil, bu durumun doğalgazda arz ve talep arasındaki dengeyi bozduğunu söyledi.

"Bir yandan ülke çapında doğalgazla ısınma yaygınlaştırılırken, elektrik üretiminde doğalgaz bağımlılığı devam ederken; doğalgaz alım anlaşmalarının miktarı azalmıştır" diye konuşan Yeşil, ocak ayında Rusya kaynaklı haberlerden Gazprom‘un doğalgaz sattığı Türk şirketlerini tahkim süreciyle şikâyet etmeye hazırlandığını belirtti. Yeşil, "Doğalgazda sıkıntı yaşanırken, doğalgaz fiyatlarında indirim yapılacağı haberleriyle göz boyanmaktadır. Önlemler alınmamakta, doğalgaz depolama ihtiyacı için yeterli yatırım yapılmamaktadır. Yalnızca Silivri‘de bir adet depolama tesisi ve bir adet de mobil depolama tesisi vardır. O da yetersizdir" diye konuştu.

Üretim açığı kapatılıyor

Öte yandan Türkiye‘nin, Ocak 2017 itibarıyla 78 bin 529,6 megavatlık kurulu gücü bulunuyor. Kamunun (Elektrik Üretim A.Ş) bu güçteki payı ise yalnızca 20 bin 363 megavat. 2003‘de kamu santrallarının 21 bin 793 megavat ile Türkiye Kurulu gücünün yüzde 61,2‘sinioluşturduğunu dile getiren Yeşil, bu payın AKP iktidarları döneminde özelleştirme ve serbestleştirme politikaları sonucunda Ocak 2017 itibarıyla yüzde 25.9‘a gerilediğini belirtti. Yeşil‘e göre bu paylar, aynı şekilde üretime de yansımıyor. 2016‘da kurulu güçte yüzde 25.9 paya sahip olan kamu santrallarının üretime katkısının yüzde 17.22 olduğunu söyleyen Yeşil, "Aylar itibarıyla bakıldığında, elektrik sıkıntısı yaşanan aralık ayında, kamu santralları aracılığıyla üretim açığı kapatılmaya çalışıldı. Tüm yıl boyunca, yalnızca Temmuz ayında yüzde 21.1 ile en yüksek üretim payına ulaşan kamu santrallarının, aralık ayında 5.7 milyar kilovat saat ile üretime yaptıkları katkıları yüzde 23.2‘ye çıktı. Ocak ayında da kamu santrallarına yüklenilerek üretim açığı kapatılmaya çalışıldı. Ocak 2017 verilerine göre kamu santrallarının üretimdeki payı yüzde 28.9‘a kadar yükselmiştir. Geçen yılın ocak ayında bu oran yüzde 19,6‘dı" dedi.

ELEKTRİK SİSTEMİNDE AHBAP- ÇAVUŞ İLİŞKİSİ

Sistemde düzenleme yapılmadığı için günü birlik kesintiler yapıldığı belirten Yeşil, bu kesintilerin planlanamamasıyla büyük sanayi tesislerinin dahi elektriksiz ve doğalgazsız bırakıldığını söyledi. Kesintinin olacağı yerin tespitinde, eğer arıza kaynaklı ise arızanın olduğu bölgenin mecburen izole edileceğini ifade eden Yeşil, "Yaşadığımız krizde ise iletim hatlarının da yetersizliğiyle üretimin bir yerden başka yere taşınması sıkıntı oluşturuyor. Yani sistemin bütünselliği sağlanamıyor. Bu nedenle enerji iletimi gerçekleştirilemeyen bölgeler mecburen elektriksiz bırakılıyor. Elektrik sistemi ahbap-çavuş ilişkisi ile yönetilir hale gelmiştir. Üretim ve iletim sıkıntısı nedeniyle yapılan kesintiler bu ilişkiyi gösteriyor" dedi.

(Cumhuriyet; 11.02.2017)