|
İstanbul`un ilk elektrik santralı olan Silahtarağa Elektrik Santralına Şubemiz üye ve yöneticilerinin katılımıyla, İstanbul`un elektrikle buluşmasının yıl dönümü olan 11 Şubat 2017 Cumartesi günü gezi düzenlendi. Üyelerimizin yoğun ilgisiyle gerçekleştirilen gezi öncesinde, santral yerleşkesi ve tarihi hakkında üyemiz Hakkı Kaya Ocakaçan tarafından bilgilendirme yapıldı. Hakkı K. Ocakaçan, bu müzenin 2007`nin Eylül ayında açıldığını ve kamuoyunda 10 yıldır bu müzenin bilinirliğinin çok olmadığını belirtti.
H. Kaya Ocakaçan konuşmasında; ilk olarak İstanbul‘da 1856 yılında bazı bölgelerin havagazı ile aydınlatıldığını belirterek "Havagazının İstanbul‘a gelişi Sultan Abdülmecid‘in Dolmabahçe Sarayı‘nı yaptırmasıyla olmuştur. Bu bölgede yaptırılan Dolmabahçe Gazhanesi ile Dolmabahçe Sarayı, Beyoğlu ,Yüksek Kaldırım ve bölgede yer alan bazı oteller aydınlatılmıştır" dedi. Daha sonra Anadolu yakasında ve Yedikule`de iki gazhanenin açılması ile toplam gazhane sayısının 3 olduğunu belirtti .Elektriğin ilk olarak Tarsus`ta Berdan çayı üzerinde kurulan bir dinamo ile şehre verildiğini söyleyen Ocakaçan bunun üzerine İstanbul halkının elektrik talebinin daha da arttığını aktardı . II.Abdülahmid`in elektriğin İstanbul`a gelmesine uzun süre direndiğini bunun pek çok sebebi olmasına karşılık temel nedenin Fransızlara verilen İmtiyazlarla kurulmuş olan havagazı şirklerinin yaptığı baskıların olduğunu açıkladı. Yabancı firmaların, Abdülhamit‘in çevresini elektriğin gelmesi için ikna etmeye çalıştıklarını belirten Ocakaçan; "O yıllarda şu an günümüzde Beşiktaş‘ta Sait Çiftçi Hastanesi yerinde bulunan İzzet Holo Paşa`nın konağına bir elektrik dinamosu konularak Sultan 2. Abdülhamit ikna etmeye çalışılır. Konağın elektrik sayesinde "titremeyen ışıkla" aydınlatılmasını duyunca uzak yerlerden dahi halkın gelerek bu yeni buluşu izlediğini anlattı. Ancak Almanlar İzzet Paşa`nın bu hizmeti karşılığında ona zamanın yeni buluşlarından olan bir sinema makinası hediye etmiş ve paşa eşini dostunu davet ederek bir film gösterisi hazırlamış. Tam film gösterilirken kabloların kısa devre yapması sonucu çıkan yangın konağı kül etmiş ve bu yangında bir halayık da hayatını kaybetmiş ve bu olay sonrasında Sultan 2. Abdülhamit elektriğe tamamen karşı çıkmıştır" dedi. Hakkı K. Ocakaçan konuşmasını şöyle sürdürdü; "Sanayinin gelişmesi ve şehrin aydınlatmasını sağlayacak elektriğin gelmesi için dönemde İttihat ve Terakki yönetimi tarafından ilk iş olarak Yabancı Sermaye Kanunu değiştirilir ve elektriğin gelmesinin yolu açılır. Öncelikle Dolmabahçe‘deki gazhanenin yetersiz olması nedeniyle imtiyazı iptal edilir. 1910 yılında bir ihale açılır ve 8 firma teklif verir. İhaleyi Avusturya-Macaristan firması olan Ganz firması kazanır. 1913 yılında İstanbul‘a elektriğin verilmesi konusunda bir anlaşma yapılır. Santralın kurulması için adını 3. Selim‘in silahtarı Abdullah Efendi‘nin isminden alan Silahtarağa bölgesi seçilmiştir. Bölgede yer alan değirmenlerin, dökümhanelerin ve küçük çaplı sanayi kuruluşlarının olması ve güvenlik açısından şehrin dışında yer alması sebebiyle seçilmiştir. İlk olarak hidroelektrik bir santral planlanmıştır fakat bu bölgede yer alan su gücünün talebi karşılaşamayacağı anlaşılması üzerine termik santral kurulmasına karar verilmiştir. Burada kullanılacak kömürün Zonguldak havzasından mavnalarla Haliç‘e ulaştırılmasının kolay olması da bir başka etkendir. Yapılacak olan santral 13.400 kWh gücünde 3 adet türbin olarak planlanmıştır." Ocakaçan konuşmasında, binaların tarak tipi bina şeklinde yapıldığını belirterek daha sonra binaya yapılacak eklemelerin daha kolay olacağı için bu planın seçildiğini ve bina mimarisinin birinci ulusal dönemin çizgilerini taşıdığını söyledi. Ocakaçan daha sonra "1. Dünya Savaşı‘nın başlamasıyla çok kısa bir süre sonra santrala Zonguldak`tan gelen kömürün sevkiyatı zorlaşıyor. Yapılan çalışmalarla Eyüp ilçesi sınırları içinde yer alan Ağaçlı köyünden kömürün getirilerek kullanılabileceği planlanıyor fakat verim açısından Zonguldak kömürü kadar iyi olmaması sebebiyle 3 birim Ağaçlıdan getirilen kömür 1 birim Zonguldak kömürü karıştırılarak elektrik üretimi sağlanmaya devam ediliyor" dedi. H.Kaya Ocakaçan‘ın ardından Şubemiz eski Danışma Kurulu Başkanı Emin Karaşin Silahtarağa Santralına dair anılarını paylaştı. Silahtarağa Santralında staj yaptığını belirten Emin Karaşin "Santral yerleşkesi içerisinde genellikle çardaklarda vakit geçirirdik. İlk 1 hafta burada görev yapan mühendislerle tanıştık ve bizi ölçü odasında götürdüler. O döneme kadar böyle büyüklükte bir ölçü odası görmemiştik. Daha sonra senkronizasyon odasına gittik, türbinlerin nasıl çalıştığını anlattılar. Zaman zaman gidip santralı geziyorduk" dedi. Yapılan katkı ve konuşmaların ardından Silahtarağa Müzesi rehberi eşliğinde müze içerisinde yer alan zamanın ileri teknolojisini gösteren ve elektrik üretiminin en önemli parçaları olarak orjinal hali korunan AEG, Brown Boveri, Siemens ve Thomson-Houston türbin ve jeneratör grupları hakkında bilgilendirme yapıldı. Sonrasında İstanbul‘un farklı semtlerine yapılan elektrik dağıtımının kontrol edildiği kontrol odası gezildi. Bol bol fotoğrafın çekildiği müze gezisi toplu fotoğraf çekilmesi ile son buldu.
|
Tanıtım
İSTANBUL ŞUBE
HABER
ŞUBEMİZDEN İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ`NE ZİYARET
