TMMOB Eskişehir İl Koordinasyon Kurulu, Eskişehir-Alpu’da kömür rezerv alanı ve enerji üretim alanı işletme hakkı devredilerek kurulmak istenen termik santrala karşı basın açıklaması yaptı. Açıklamada, Türkiye’deki mevcut santralların yüzde 40 kapasite ile çalışarak tüketimi karşıladığı, elektrikte arz fazlası sorununun oluştuğu bir dönemde hem gereksiz, hem pahalı, hem de çevreyi kirletecek yanlış yatırımlardan biri olacak bu karardan acil olarak vazgeçilmesi istendi.
 

TMMOB Eskişehir İl Koordinasyon Kurulu (İKK), Eskişehir-Alpu`da kömür rezerv alanı ve enerji üretim alanı işletme hakkı özelleştirilerek kurulmak istenen termik santrala karşı 22 Aralık 2017 tarihinde bir basın toplantısı düzenledi. TMMOB Enerji Komisyonu ve EMO Enerji Daimi Komisyonu Başkanı Nedim Bülent Damar, EMO Eskişehir Şube Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Tuna, Başkan Yardımcısı Ender Kelleci ve Yönetim Kurulu Yedek Üyesi Oğuz Soylu`nun da katıldığı basın toplantısında TMMOB Eskişehir İKK Sekreteri Neşet Aykanat tarafından açıklama okundu.

Açıklamada, Eskişehir`in verimli topraklarının ve lüle taşı yataklarının yer aldığı Alpu Ovası`na kurulması planlanan termik santralın, Türkiye`deki mevcut santralların yüzde 40 kapasite ile çalışarak tüketimi karşıladığı, elektrikte arz fazlası sorununun oluştuğu bir dönemde; hem gereksiz, hem pahalı, hem de çevreyi kirletecek yanlış yatırım kararlarından biri olduğu kaydedildi. Üstelik bu yatırımın Eskişehir Alpu-Tepebaşı ilçeleri sınırları içerisinde bulunan kömür rezerv alanı ve enerji üretim alanı işletme hakkının, değer tespiti bile yapılmaksızın devredilmesine dayandığına dikkat çekildi. Özelleştirme İdaresi`nin ilanına göre 26 Ocak 2018`de toplanacak tekliflerin ardından elektrik satış fiyatı üzerinden ihale yapılacağı belirtilen açıklamada, "Buraya kurulacak kömür santralına ihalede belirlenecek fiyat üzerinden EÜAŞ tarafından alım garantisi verilecek olması Türkiye`nin üretilmeyen elektriğe ve doğalgaza para ödemek zorunda kaldığı alım garantisi bataklığına yeniden çekilmesi anlamına gelmektedir" denildi.

Elektriğin depolanmasının henüz teknik olarak mümkün olmadığı, bu nedenle üretildiği anda tüketilmesi gerektiği anımsatılan açıklamada, bu durumda öncelikle Alpu`da yapılacak yeni bir santrala Türkiye`nin ihtiyacı olup olmadığının sorgulanması gerektiği vurgulandı. Halen elektrikte kurulu gücü 83 bin 229 megavat (MW) olan Türkiye`nin 2017 yılı en yüksek elektrik ihtiyacının 47 bin 660 MW olarak gerçekleştiği, yani kurulu gücün gereksinimden 35 bin 569 MW daha fazla olduğu belirtilerek, şu bilgiler verildi:

 "Yüzde 75 oranında yedek güç zaten mevcuttur. TEİAŞ`ın 2017-2026 Yılları Türkiye Puant Tahmini`ne göre en yüksek artış senaryosunda dahi bugünkü mevcut kurulu güç 2026 yılı ihtiyacından yüzde 24.5 daha fazladır. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ve eski Bakan Taner Yıldız da birçok defa elektrikte arz fazlası olduğunu dile getirmişlerdir."

Elektrik ihtiyacının yalnızca üretim kapasitesi ile değil aynı zamanda tüketim ihtiyacının karşılanması ile de tarif edildiği belirtilen açıklamada, şöyle denildi:

 "Türkiye`nin 2016 yılı elektrik tüketimi 278 milyar kilovat saat (kWs); Kasım sonu itibarıyla 2017 yılı tüketimi de 264,5 milyar kWs olmuştur. Yılsonunda bu rakamın 290-292 milyar kWs`e çıkması beklense de, bu rakam Türkiye`deki mevcut kurulu santralların yüzde 40 kapasite ile çalıştırıldığını göstermektedir. TEİAŞ`ın 2017-2026 brüt elektrik tüketim tahminlerine göre mevcut kurulu güç yüzde 47.6 kapasiteyle çalıştırılırsa 2026 yılı için düşük senaryoda tüketilecek enerjiyi; yüzde 51.7 kapasiteyle baz senaryoda tüketilecek enerjiyi; yüzde 56.2 kapasiteyle çalıştırılırsa da yüksek senaryoda tüketilecek enerjiyi karşılayabilecek düzeydedir. Üstelik EPDK`dan lisans almış ve şu anda inşaatı süren toplam 26 bin 500 MW`lık güce sahip santrallar bu kapasiteye dahil edilmemiştir. Görüldüğü üzere Türkiye`nin ne bugün, ne de yakın gelecekte Alpu`da yeni bir santral kurulmasına ihtiyacı yoktur."

Elektrik üretimi için ihtiyaç olmayan bir tesisin "elektriğin yerlileştirilmesi" gerekçesi ile yapılmak istenmesinin de mümkün olmadığı belirtilen açıklamada, "Çünkü çok genç olan mevcut tesislerin kapatılması hem israf getirecek, hem de ödenecek tazminatlar açısından büyük mali yükler oluşacaktır" görüşü dile getirildi.

Dünya Kömürden Uzaklaşıyor

Dünyada son yıllarda özellikle çevre ve insana yönelik zararları nedeniyle enerji üretiminde kömürün payının azaltılması girişimlerinin hız kazandığına dikkat çekilerek, kömürün yanması sonucu atmosferde biriken karbondioksit (CO2) emisyonu nedeniyle sera etkisi yarattığı, bunun da iklim değişikliğine yol açtığı; ayrıca çevreyi, havayı, toprak ve yeraltı sularını kirlettiği ifade edildi.

Kamuoyuna yansıyan bilgilerden Alpu`da yapılması planlanan santralın 360 MW gücünde 3 üniteden oluşacağı ve toplam gücünün 1080 MW olacağının hesaplandığı kaydedilen açıklamada, bu rakamlara göre santralın yılda ortalama 7 bin 200 saat çalıştırılırsa 6.3 milyon ton kömür yakarak yaklaşık 7.5 milyar kWs elektrik üreteceği belirtildi. Proje için kömür üretim alanı dahil 1250 hektar alanın kullanılacağı ve santralın yaklaşık 1.6 milyar dolara mal olacağı bilgisi paylaşılan açıklamada, şöyle devam edildi:

"Sonuçta 1.6 milyon ton taban ve uçucu kül olmak üzere yılda toplam 1 milyon 950 bin ton atık oluşacaktır. Bu atığın olumsuz etkileri yalnızca termik santralın yakın çevresinde değil, rüzgar ve topografyanın özelliklerine bağlı olarak uzak mesafelerde de görülebilecek, hatta kükürt ve azot oksitler rüzgarla birlikte atmosfere ulaştıklarında, su partikülleri ve diğer bileşenlerle tepkimeye girerek asit yağmurlarına neden olabilecektir. Avrupa Çevre Ajansı`nın Avrupa`da Hava Kalitesi-2013 Raporu`na göre hava kirliliğindeki etken maddeler, kalp ve damar hastalıkları; akciğer ve karaciğer hastalıkları; merkezi sinir sistemi, üreme sistemi hastalıkları;  solunum yolu iltihapları, astım, hatta kanser gibi birçok hastalığa ve erken ölümlere yol açmaktadır."

Paris İklim Anlaşması`nda tüm dünya ülkelerinin dünya sıcaklık artışı bu yüzyılın sonuna kadar 2 °C ile sınırlandırılmazsa dünyanın felakete sürükleneceği konusunda hemfikir oldukları, Türkiye`nin de bu ülkeler arasında yer aldığı anımsatıldı. Ancak Ekim 2017 tarihli AB-Türkiye Enerji İşbirliği İçin Yeni Bir Strateji (Bruegel-Brussels European Global Economic Laboratory) Raporu`nun, sıcaklık artışının en önemli nedeni olan karbondioksit salımının Avrupa`da azalmaya başlarken, Türkiye`de hızla arttığını gösterdiği bildirilen açıklamada, "Bunun en önemli nedeni termik santrallardır" denildi.

"Kömürden Pahalı Enerji Üretiliyor"

Tüm bu olumsuz faktörlerin yanında kömür yakan termik santrallarda üretilen elektrik enerjisinin de pahalıya mal olduğuna işaret edilen açıklamada, şu bilgiler verildi:

"Serbest piyasada 2017 yılı ortalama elektrik satış fiyatı kilovat başına 16.5 kuruş civarında oluşmuştur. Hükümet 20 Kasım 2017 tarihinde çıkardığı bir kararname ile kömür kullanan elektrik üretim santrallarından alınacak elektrik için 20.135 Kr/kWs bedel tespit etmiş ve 2024 yılına kadar ÜFE/TÜFE`ye bağlı fiyat artışları ile bu tür santrallardan elektrik alımına garanti vermiştir. Görüldüğü gibi verilen bedel ortalama fiyattan yüzde 22 daha pahalıdır. Dolayısıyla kömür santrallarının Türkiye`de elektrik fiyatının artması yönünde de etkisi vardır."

TMMOB`nin enerjiye bakışının özetlendiği açıklamada, bir insan hakkı olan enerjinin çağdaş bir yaşamın sürdürülebilmesi için vazgeçilemez bir etken olduğu; enerji üretilirken ve kullanılırken de çevreye vereceği zararın en alt seviyede tutulması gerektiği vurgulandı. Her projede mutlaka toplam fayda analizinin yapılması, bunun sonucuna göre karar verilmesi ve enerji projelerinde son karar vericinin de enerji tesisinin yapılması düşünülen yerde yaşayanlar olması gerektiği kaydedilen açıklamada şu görüşlere yer verildi:

"Bu ilkelerden hareketle elektrik enerjisi ihtiyacı açısından gerekli olmayan, olası tüm önlemler alınsa bile çevreye geri dönülmez zararlar verecek ve pahalı elektrik üretecek olan Alpu Termik Santralı`nın yapılmasında hiçbir kamu yararı bulunmadığı ortadadır. TMMOB olarak karar vericileri, kamu kaynaklarının boşa harcanmasına neden olacak bu santral yapımından ve kamu kaynaklarının haksız kullanımına yol açacak alım garantili işletme hakkı devri modeliyle yapılacak özelleştirmeden acil olarak vazgeçmeye çağırıyoruz."

Fotoğraflar