HABER

 
21-23 Kasım 2019 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen “Akıllı Bina Teknolojileri Elektrik Sistemleri Fuarı”nda Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi tarafından “Akıllı Binalarda Enerji ve Elektronik Sistem Yönetimi” paneli 22 Kasım 2019 Cuma günü düzenlendi. EMO 36. ve 37. dönemler Başkanı Ali Yiğit ile Elektrik Elektronik Mühendisi üyemiz Arif Künar’ın konuşmacı olarak katıldığı panelin yöneticiliğini EMO Ankara Şubesi Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Tufan Teziş yaptı.
 

Panelde ilk olarak söz alan Arif Künar "Kamu Binalarında Enerji Yönetimi"ni anlattı. Künar sunumuna "Enerji verimliliği eşittir en temiz enerji kaynağı, enerji verimliliği eşittir yeni-yenilenebilir enerji, enerji verimliliği eşittir en ucuz enerji kaynağı, enerji verimliliği eşittir en hızlı enerji kaynağı" diyerek başladı.

Yılda 10 milyar dolarlık bir tasarruf sağlanabileceğinin altını çizen Aruf Künar şunları söyledi; "Çok ciddi bir yan sanayi ve ar-ge yatırımı gerçekleşebilir. EVD firmaları, SÜPER ESCO-ESCO ve Türk mühendislik, danışmanlık, müteahhitlik firmaları gelişir, dışa açılır.İstihdam artışı sağlanır, Ülke çapında zincirleme bir yeşil "ekonomik kalkınma-iyileşme-gelişme-büyüme-sürdürülebilirlik" sağlanır. Enerji arz güvenliği, finansal kriz, dışa bağımlılık, iklim değişikliği, karbon yaptırımları, yeni enerji yatırımı, uluslararası rekabet vb. sorunların  çözüme katkı sağlar." Türkiye`de enerji tasarruf eylem plânına da değinen Künar şöyle konuştu; "Kamu ve Özel Bina-Tesislerde Enerji Yönetim Sistemi  50001 EnYS  ve Enerji İzleme ve Yönetim Sistemi  kurulması zorunlu olmalıdır. Enerji talep tarafı yönetimine geçilmelidir. Kamuda ESCO ve Enerji Performans Sözleşmesi (EPC) ile enerji verimliliği dönüşümü için 2. mevzuat yayınlanmalı, pilot uygulamalar başlatılmalıdır. Kamuda EV dönüşümü için; süper ESCO`su kurulmalıdır. 2020 yılı  kamuda EV dönüşüm yılı ilan edilmeli ve kamuda EV uygulaması zorunlu olmalıdır. YE, çatı PV entegre tüketim-üretim: Türetim modeline geçilmelidir. Sürdürülebilir, yeşil, yüksek performanslı bina ve şehirler kurulmalı, enerji etkin kentsel dönüşüm yapılmalıdır. Etkin bir EnYS kurulması sonucunda, sadece oluşacak farkındalık ile (önemli ölçüde bir yatırım yapmadan) %7-15 oranında enerji verimliliği sağlanabilir.

İşletme genelinde sistematik bir yol haritası ile tüm enerji tüketim noktalarının etüt edilmesi ve "teknik ve ekonomik açıdan uygulanabilir" projelerin gerçekleştirilmesi ile potansiyel olarak %30-50`lere ulaşan enerji tasarrufuna ulaşılabilir. Enerji tüketimi konusunda bilinç düzeyi yüksek olan Kanada`da ISO 50001 uygulanan tesislerde; ilk 18 ayda: %10 civarında, 4 yılın sonunda ise: %20 tasarruf sağlandığı görülmüştür. EnYS ile iyileştirilen Enerji Performansı (Enerji Verimliliği, Enerji Kullanımı ve Enerji Tüketimi) sayesinde maliyetlerde düşüş görülür. Sürekliliğin gerçekleştirilmesi adına izlenen enerji tüketimleri ve çalışma koşulları ile ortaya çıkabilecek arızalar önlenir. Değişen enerji fiyatlarından daha az etkilenme gerçekleşir. Yakıtlara bağımlığın azalması ile arz güvenliği artar. Rekabet payı artar.

TS EN 50001 ENERJİ Yönetim Sistemi (EnYS): Faydaları şöyle sıralanabilir: Sera gazı emisyonları ve karbon ayak izi azalır, çevre ve iklim dostu olunur. Yeşil iş ve sosyal sorumluluk imajı artar. Kurumun marka değeri artar. Kurumda çalışanların farkındalığı artar ve kullanım alışkanlıkları değişir. Üst yönetimin katılımı ve taahhüdü sağlanarak, kuruluş bütününde enerji performansı iyileştirmeleri gerçekleştirilir. Birimler arası koordinasyon gelişir. İyileştirilmiş çalışma koşulları sonunda işletme verimliliği artar, enerji risklerine dair alınan önlemler ile daha güvenli bir çalışma ortamı sağlanır. Farkındalık eğitimleri sonucunda iş performansının gelişmesi ve kurumsal aidiyet artar. Enerji performansı iyileştirmeleri adına yeniliklerin takip edilmesi sağlanır. Firmanın, kurumun, rekabet gücünün artmasına paralel olarak, firmanın sürekliliği ve çalışanların iş güvencesi, konforu artar."

AKILLI BİNALARDA TEKNOLOJİK SİSTEMLER İŞ VE EV YAŞANTIMIZI KOLAYLAŞTIRMAKTADIR

Arif Künar`ın ardından söz alan Ali Yiğit "Akıllı Binalar ve Entegrasyon" konusunu anlattı. "Gerek teknolojik gelişmeler gerekse bu gelişmelerin binalara uygulanması hem bu binalarda yaşayan insanların işlerini ve yaşamlarını kolaylaştırmakta hem de zaman ve kaynak tasarrufuna olumlu katkı sağlamaktadır." Diyerek sunumuna başlayan Ali Yiğit sözlerini şöyle sürdürdü, "Teknolojik gelişmelerin binalara uygulanması, birden fazla sistemin belli bir senaryo çerçevesinde birlikte çalışmasını gerektirmektedir. Geçmiş dönemlerde kullanılan cihazlar arasında belli bağlantılar sağlayarak ve/veya role vb cihazlarla oluşturulmaya çalışılan senaryolar artık sistemlerin haberleşmesi şeklinde gelişmektedir. İnsanlar yaşamlarının büyük bir kısmını gerek ev gerekse iş yaşamı olarak binalarda geçirmektedir. Binaların temelinden başlayıp bir yaşam alanına dönüşmesine kadar; hem can ve mal güvenliğini sağlamak hem de insan ve iş yaşamını kolaylaştırmak için bir dizi elektronik sistem yapı üretim sürecinde yer almaya başlamıştır. Yapılardaki tüm elektronik sistemler tekil olarak düşünüldüğünde belirli bir işlevi yerine getirmek için geliştirilmiş olan sistemlerdir. Bu sistemler bir taraftan güvenlik, konfor başta olmak üzere insan yaşamına değinen sistemler olabildiği gibi binaların temel ihtiyaçlarını karşılayan sistemler de olmaktadır. Entegre edilen sensörlerle akıllı araçlara dönüşmesi ve birbirleri ile iletişime geçerek bilgi toplamaları ve bunları paylaşmaları nesnelerin interneti (IoT) olarak değerlendirilmektedir. Yani sensör ve kablosuz internet bağlantısının eşyalarda kullanılmasıdır."

Akıllı sistemler/akıllı binalar konusunda değişik yaklaşımların bulunduğunun altını çizen Ali Yiğit sözlerini şöyle sürdürdü; "‘Akıllı Sistemleri, değişen çevre koşullarına uyum sağlama yeteneği olarak tanımlanıyor. Yani bu uyumu sizin yerinize sağlayan sistemlere de akıllı sistemler deniyor` şeklinde tanımlanmaktadır. Farklı bir yaklaşım da ‘Akıllı bina ısıtma, klima, aydınlatma ve güvenlik sistemleri gibi çeşitli bina sistemlerini uzaktan izlemek ve kontrol etmek için IoT bağlantısı, sensörler ve buluttan yararlanan modern yapı sistemi` olarak tanımlanmaktadır. Ancak bu konularda en derli toplu ve genel kabul gören yaklaşımları şu şekilde özetleyebiliriz. Washington ve Essex Akıllı Bina Enstitüleri ortak yaklaşımla akıllı binaları, pek çok sistemi entegre eden; kullanıcı performansını arttırmak, yatırım ve işletim maliyeti tasarrufları ve esneklik sağlamak amacıyla kaynakların koordineli bir şekilde yönetimini sağlayan, kullanıcı konforunu, enerji tüketimini, güvenlik ve iş verimliliğini optimize etmek amacıyla, bina ortamını özerk olarak yöneten ve bunun için bilgisayar teknolojisini kullanan binalar olarak tanımlamaktadır. Avrupa Akıllı Binalar Enstitüsü tanımlamayı teknolojik yönden yapmaktadır. Ona göre akıllı binalar; yapı, sistem, servisler ve yönetimden oluşan dört önemli girdisinin oluşumu süresince ve bunların birbirleri ile iletişiminde verimli ve mali açıdan etkin bir ortam sağlayan binalardır.

Entegre bina yönetim sistemlerini şu şekilde tanımlayabiliriz; acil anons ve uyarı sisteminden otopark sistemine, kartlı geçiş sisteminden yangın algılama sistemine, kamera sisteminden ısıtma, soğutma ve iklimlendirme sistemine, yangın söndürme sisteminden parmak izi sistemlerine kadar aklınıza gelebilecek tüm disiplinleri ve fonksiyonları tek bir platformda toplayıp takip ve kontrol etmek için tasarlanmış bir bilgisayar sistemidir.

Entegre bina terimi, üçüncü taraf bir sisteme, tüm bina için standart obje formatı sağlayan ve alarmlar, olay girişleri ve kayıtlı izleme verileri için açık veri tabanlarına veri çekebilen, hem okuma hem yazma işlemi yapabilen bir ara yüzü ifade edecek şekilde geniş olarak anlaşılmaktadır.

Entegre Bina Yönetim Sistemleri binaların niteliklerine ve ihtiyaçlarına yönelik olarak değişmekle birlikte aşağıdaki sistemleri içerir.

IP Kamera Sistemleri,

Plaka Tanıma Sistemleri,

Araçaltı Görüntüleme Sistemleri,

Hırsız Alarm Sistemleri,

Geçiş Kontrol Sistemleri

Hemşire Çağrı Sistemleri,

Aydınlatma Otomasyonu,

Isıtma, Soğutma ve İklimlendirme Sistemleri,

Asansör ve Asansör Yönetim Sistemleri,

Yangın Algılama Sitemleri,

Su Baskını Takip Sistemleri,

Deprem Erken Uyarı Sistemleri,

Gaz İhbar Sistemleri

Yangın Söndürme Sistemleri,

Enerji Yönetim Sistemi,

Yük Yönetim Sistemi,

Acil Anons Sistemleri,

Otopark Yönetim Sistemleri,

Görüntülü İnterkom Sistemleri

GÜVENLİK AMAÇLI SİSTEMLER

Entegre Bina Sistemlerini fonksiyonlarına göre şu şekilde gruplayabiliriz.

A. Güvenlik Amaçlı Sistemler

 IP Kamera Sistemleri,

Plaka Tanıma Sistemleri,

Araçaltı Görüntüleme Sistemleri,

Hırsız Alarm Sistemleri,

Asansör ve Asansör Yönetim Sistemi,

Giriş Kontrol Sistemleri,

Yangın Algılama Sitemleri,

Su Baskını Takip Sistemleri,

Deprem Erken Uyarı Sistemleri,

Gaz İhbar Sistemleri,

Yangın Söndürme Sistemleri,

Acil Anons Sistemleri,

Görüntülü İnterkom Sistemleri,

B. Konfora Yönelik Sistemler

Hemşire Çağrı Sistemi,

Aydınlatma Otomasyonu,

Isıtma, Soğutma ve İklimlendirme Sistemleri,

Asansör ve Asansör Yönetim Sistemleri,

Acil Anons Sistemleri,

Otopark Sistemleri,

Görüntülü İnterkom Sistemleri,

TASARRUFA YÖNELİK SİSTEMLER

C. Tasarrufa Yönelik Sistemler 

Aydınlatma Otomasyonu,

Isıtma, Soğutma ve İklimlendirme Sistemleri,

Enerji Yönetim Sistemi,

Yük Yönetim Sistemi,

Şimdide entegrasyona esas sistemleri şematik olarak görelim.

ENTEGRE SİSTEMLER

Yukarıdaki saydığımız sistemlerin hemen hemen hepsi bir bilgisayar ve özel bir yazılım tarafından yönetilmektedir. Demek ki farklı farklı dilleri konuşan bu topluluğu ortak bir dilde buluşturmak gerekiyor. Bunun için tüm sistemlerin bilgilerinin açık bir protokolle ortak bir platforma transfer edilmesi gerekiyor. Bunun için de entegrasyon yazılımları geliştirilmiştir. Şimdi de toplu olarak şematik bir şekilde entegrasyona bakacak olursak

ENTEGRASYONUN AVANTAJLARI

Entegrasyon yapmanın ilk yatırım maliyeti yüksek olmakla birlikte aşağıdaki avantajları sağlar. Bina fonksiyonlarının daha az personel ile daha hızlı gerçekleştirilmesini sağlar. Otomatik olarak yetkililere ve itfaiyeye haber verir. Arıza ve alarmlar nokta bazlı bilineceğinden yetkililerin anında müdahalesine olanak sağlar. Arızaların daha hızlı tespiti ve müdahale kolaylığı sağlar. Kullanıcıların bir çok konfordan kolayca yararlanmasını sağlar. Deprem, Yangın, Sabotaj, Gaz/Su kaçağı, Hırsızlık vb durumların kolay yönetimini sağlar. Arızaların daha hızlı tespiti ve müdahale kolaylığı sağlar. Kullanıcıların bir çok konfordan kolayca yararlanmasını sağlar. Deprem, Yangın, Sabotaj, Gaz/Su kaçağı, Hırsızlık vb durumların kolay yönetimini sağlar.

ENTEGRASYONUN OLABİLMESİ İÇİN GEREKLİ  ALTYAPI

Şöyleki; Sistem odası kolay girilir ve çıkılır bir yerde olmalıdır. Yangın söndürme sistemi ile donatılmış olmalıdır. Sistemlerin ana besleme kablosu alev dayanımlı olmalıdır. Sahadaki kablolar alev dayanımlı olmalıdır. Acil Anons Sistemi ve hoparlörleri EN54 onaylı ve belli bir süre yangına karşı dayanımlı olmalıdır. Sistem odası enerjisi hiç kesilmemelidir. Bu amaçla binada acil yükler panosu oluşturulmalı ve bu panodan beslenecek tüm yükler ayrı bir acil durum jeneratöründen beslenmelidir. Özellikle yüksek binalarda dikey kablo taşımalarında kabloların yanmaması için geçişler mutlaka yangın durdurucu malzemeyle kapatılmalıdır. Böylece felaket anında daha uzun süre yönlendirme yapılabilecektir. Asansörler akıllı, yönlendirilebilir ve Yangın Yönetmeliğine uygun olmalı ve asansör beslemeleri alev dayanımlı olmalıdır. Yangın merdivenlerinde basınçlandırma fanları olmalı ve bu fanların kabloları alev dayanımlı olmalıdır. Egzost fanları, duman tahliye fanları beslemeleri alev dayanımlı olmalıdır. Ters basınçlandırma için kullanılacak temiz hava üfleme sistemlerin kabloları alev dayanımlı olmalıdır. Söndürme sistemleri kabloları alev dayanımlı olmalıdır. Yangın pompaları beslemeleri alev dayanımlı olmalıdır. Bütün bu koşullar sağlandığında bile tam entegrasyonun sağlanabilmesi için çok özellikli bir yazılım paketine ihtiyaç vardır. Ancak bu tek başına yeterli değildir.  Normal çalışma senaryosunun oluşturulabilmesi bile farklı disiplinlerin bir arada çalışarak oluşturabileceği bir konudur. Bu kişiler hem sistem fonksiyonlarına hakim olmalı hem de en kötü hal senaryosunda yapılacakları bilmelidir.

DİSİPLİNLERİN ORTAK ÇALIŞMASI

Bütün bu koşullar sağlandığında bile tam entegrasyonun sağlanabilmesi için çok özellikli bir yazılım paketine ihtiyaç vardır. Ancak bu tek başına yeterli değildir.  Normal çalışma senaryosunun oluşturulabilmesi bile farklı disiplinlerin bir arada çalışarak oluşturabileceği bir konudur. Bu kişiler hem sistem fonksiyonlarına hakim olmalı hem de en kötü hal senaryosunda yapılacakları bilmelidir.

EN KÖTÜ HAL SENARYOSU

En sık karşılaşılan felaket senaryosu yangın anıdır. Bu durumda yapılacak işler için ortak yazılım tek başına yeterli değildir. Öncelikle insanların tahliyesi için IP kamera sisteminden en fazla düzeyde yaralanmak gerekmektedir. Yine tahliyede kritik olan diğer bir sistem de anons sistemidir. İnsanları görüp onları görece daha güvenli alanlara ve çıkışlara yönlendirmek gerekmektedir.

Sonuç olarak; akıllı binalarda teknolojik sistemler iş ve ev yaşantımızı kolaylaştırmaktadır. Entegrasyon konusunda bilgi birikimi malesef deneme/yanılma yollu oluşturulmaktadır. Felaket anında olması gereken senaryoya uygun çalışmayan entegre sistemler de sıkıntıya neden olabilmektedir. Bu konuda dünyadaki başarılı örnekler incelenerek doğru senaryolar oluşturulabilir. Senaryolardan binadan binaya değişiklik göstereceğinden ortak bir senaryo yoktur.

Panel katılımcıların sorularının Arif Künar ve Ali Yiğit tarafından yanıtlanması ile sona erdi.

Fotoğraflar