YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
Güngör URAS

Elektrik üretiminde yerli kömürün payı 1998 yılında yüzde 40 iken 2002 yılında yüzde 22'ye düşürüldü. 2003 yılında elektrik üretiminde kömürün payının yüzde 15'e ineceği, elektriğin yüzde 47'sinin doğalgazla üretileceği tahmin ediliyor.
 

Kömür bizim kömürümüz. Döviz ödemiyoruz. Maliyeti düşük. Doğalgazı ithal ediyoruz. Döviz ödüyoruz. Maliyeti yüksek. Yerli kömür enerjisinin kilovat saatindeki girdi maliyeti 2 - 3 cent iken, ithal doğalgaz yakıtının girdi maliyeti (şimdilik) 4 - 6 cent.

Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı, enerjide yerli kömür kullanımının faziletini anlatmak için çabalıyor. Yayınlar yapıyor. Yönetim Kurulu Başkanı İTÜ Maden Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Güven Önal diyor ki, "Türkiye'nin doğalgaza dayalı elektrik üretiminden hızla vazgeçmesi ve en güvenilir kaynağı olan kömüre dönmesi gerekir. Dünyada elektrik enerjisi üretiminde doğalgaz kullanımı payı yüzde 17.4'tür. Doğalgaza sahip ülkelerde bile Türkiye gibi yüzde 47 oranında doğalgaza bağımlılık görülmüyor. Dünyada kömür payı yüzde 56 iken kömür ülkesi Türkiye'de bu pay yüzde 15'e düşürülüyor." Prof. Önal'ın tavsiyesi 2020 yılına kadar elektrik üretiminde kömürün payını yüzde 50'ye yükseltecek yatırım politikalarının benimsenmesi.

Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı'ndan aldığım bilgilere göre, 2001 yılında toplam kömür üretimimiz 67 milyon ton. Bunun yüzde 80'inini kamu kuruluşları gerçekleştirdi. Üretim 2002 yılında 60 milyon tonun altına düşürüldü. 2003 yılında ise 30 milyon ton üretim planlanıyor. TKİ'de 14 bin ton, Afşin - Elbistan'da 13 bin ton, Kangal'da 1 milyon 500 bin ton eksik üretim yapılacak. Sabit masraflar değişmeyeceğine göre bu yanlış politika sonucu maliyet artacak... Ülke kaynakları kullanılamazken ithalat yapılacak.

Elektrikte kömür kullanımı yerine doğalgaza yönelenlerin söyledikleri şunlar: (1) Bizim kömürlerin kalitesi düşük. (2) Kömür santralı kurmak pahalı ve uzun yatırım süresi gerekiyor.

Prof. Önal'dan öğrendiğime göre, bizim linyit kömürlerinin kalitesi düşük ama bu elektrik üretiminde kömür kullandırmamayı gerektirmiyor. Benzer kalitede kömüre sahip Yunanistan'da elektriğin yüzde 70'i kömürden üretiliyor. Bizim kömürümüzün rutubet oranı fazla, kalorisi düşük. En düşük kalorili kömür Afşin - Elbistan'da. Kilosunda bin kalori var. Soma kömüründe kalori 4 bine çıkıyor. Ortalama kalori 2 bin dolayında. Ama günümüzde linyitleri zenginleştirerek kaloriyi yükseltme imkanı var. Çolakoğlu'nun Dilovası'ndaki kömür santralı ile İskenderun'da yapılan yeni santral 4 bin 500 - 5 bin kalorili ithal kömür ile çalışıyor.

Gelelim santralların yatırım maliyetine. Bir kilovat saat enerji için doğalgaz santralında 500 dolar, hidrolik santralda (baraj ve jeneratör maliyeti) 2 bin dolar, fuel - oil santralında 700 dolar, kömüre dayalı santralda 600 - 700 dolar yatırım gerekiyor. Kömür santrallarında değişen teknoloji ile eskiden 900 - 1.000 dolar olan maliyet aşağı çekilmiş durumda.