BASIN AÇIKLAMASI

 
ÇEVREYE ZARARLI MOBİL SANTRAL İÇİN YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI
Ankara 10. İdare Mahkemesi, Samsun'un Tekkeköy İlçesi'nde kurulan Mobil Santral'ın kuruluşuna olanak sağlayan kararın iptaline karar verdi. Santralın yapımı sürerken Samsun Barosu, santralın kurulabilmesine dayanak sağlayan kararın iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Samsun İdare Mahkemesi'ne dava açmıştı. Davanın Ankara'ya alınmasından sonra, Ankara 10. İdare Mahkemesi 2003'te yürürlüğü durdurdu. Ancak o tarihte faaliyette olan santral, kararın, faaliyet durmasına yönelik olmadığı gerekçesiyle çalışmaya devam etti.
 

Mahkeme davanın esasını geçtiğimiz günlerde şu gerekçeyle esasa bağladı: "Anayasa'ya göre herkesin sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı bulunmaktadır. Çevre Kanunu ve Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümleri dikate alınmak suretiyle yapımı planlanan santralın, kurulacağı yer açısından çevre üzerinde yapacağı olumlu ve olumsuz etkiler tespit edilip değerlendirilemeksizin ve olumsuz etkilerinin önlenmesi için çevresel etki raporu hazırlanmaksızın Samsun'da konuşlandırılmasına izin verilmiştir. Bu, kamu yararı ve hukuka aykırıdır."

Büyük tepki toplayan santral geçtiğimiz yıllarda Samsun halkı ve kitle örgütleri tarafından yoğun biçimde protesto edilmişti. Mahkeme kararıyla bir hukuk ve çevre faciasına şimdilik de olsa bir set çekilmiş oldu.

Mobil santral nedir?
Mobil santrallar Gezer ve Yüzer tipte olabilen, termik santral sınıfına giren santrallardır. Normal sabit elektrik santrallarından tek farkı, kolaylıkla taşınabilmeleri ve kısa sürede işletmeye alınabilmeleridir. Kullanım amaçları, devamlı elektrik üretiminin ötesinde doğal afet gibi hayati önem arz eden durumlarda ilgili yöreye elektrik enerjisi sağlanmasıdır. Veya ülkemizde düzenlenecek olimpiyat ve benzeri büyük organizasyonlarda herhangi bir elektrik kesintisi halinde derhal devreye alınabilecek şekilde bekletilen elektrik santrallarıdır. Yani "ACİL DURUM SANTRALLARIDIR"dir. Ürettikleri elektrik enerjisi ekonomik olmasa da kısa süreli olarak istifade edileceğinden çözüm olabilirler.

Zaten pek çok santralımızın kapatıldığı veya kapasitesinin düşürüldüğü bir ortamda, acil elektrik ihtiyacının karşılanmasına yönelik kuruldukları dile getirilen Yüzer-Gezer (Mobil) santrallara ülkemizde ihtiyaç bulunmamaktadır. Bu santrallar tamamen bir dayatma sonucu gündeme getirilmişlerdir.

Mobil santrallar çevreye ve sağlığa zararlıdır
Ülkemizde kurulan ve kurulması planlanan dizel jeneratörlü santrallar öncelikle yapılanmaları ve kapasiteleri itibariyle kesinlikle mobil santral niteliğinde değildirler, kalıcı santrallardır. Bu santrallarda 6 Numaralı Fuel Oil kullanılmaktadır. TÜPRAŞ rafinerilerinde üretilen 6 Numaralı Fuel Oil % 3-4 civarında kükürt içermektedir. Bu yakıtın öncelikle Çevre Bakanlığı tarafından, tüm illerin Mahalli Çevre Kurulları tarafından kullanımı çevresel kirliliği açısından yasaklanmış ve/veya belli izinlere tabi tutularak sınırlandırılmıştır. Çünkü 6 numaralı Fuel-oil yakıtı çok uzun sürede ayrışmakta, yüksek SO2 ve NOx gazları içermekte, deniz ekosisteminden arındırılması zor ve canlı yaşamına zarar vermektedir.

Bu tesislerde kullanılan 6 Numaralı Fuel-Oil için Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinde belirtilen kükürtdioksit (SO2) emisyon sınır değeri 1700 mg/Nm3'tür. Ancak bu santrallar tarafından atılacak olan baca gazındaki SO2 konsantrasyonu 5000 mg/Nm3'ten büyük olacaktır. NO2 emisyonları için de durum çok farklı değildir. Yönetmelikte belirtilen sınır değer 800 mg/Nm3 iken, tesisten kaynaklanacak olan baca gazındaki konsantrasyon 2500 mg/Nm3 değerinden daha yüksek olacaktır. Bu durumda, çevresel etkileri değerlendirmeden, böyle bir tesisin yapılması geri dönüşü olmayan onarılamaz hasarlara neden olacaktır.

Fosil kökenli yakıt kullanan enerji üretim tesislerinden kaynaklanan hava kirliliğinin insan sağlığına etkileri çok fazladır. Hava kirliliği etkisi altında yaşayanlarda akciğer kanseri, bronşit, raşitizm, eklem romatizması, kalp hastalıkları, göz yanmaları, nefes darlığı, vücut direncinin zayıflaması, cinsiyet bozukluğu başlangıcı, sinirlilik, ruhsal bozukluklar, kan zehirlenmesi artışı görülür. Hamile kadınlarda zehirlenme oranı yüksektir, düşük riski vardır.

Mahkeme kararından sonra
Ankara 10. İdare Mahkemesi'nin kararı ile santralın kurulması hukuki dayanaktan yoksun hale gelmiştir. EÜAŞ ve santralı işleten şirketlerin kararı temyiz hakkı bulunurken, karar temyiz edilmez ya da Danıştay temyiz edilen kararı onaylarsa, santralın yıkılabilmesi için karar alınabilecektir. Bu karara rağmen santral faaliyetine devam ederse, ilgililer hakkında cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunabilecektir.
Alınan bu karar diğer mobil santrallar için de örnek olmalıdır. Hukuk atlatılarak, ÇED raporları hiçe sayılarak yapımına başlanan bu santrallar artık devreden çıkartılmalıdır. Herhangi bir somut "acil" ihtiyacı karşılamaktan uzak, geçmiş hükümetler tarafından siyasi rant dağıtmaya yönelik olarak gündeme getirilen, bu çevre ve insan zararlısı santrallar kapatılmalıdır. Hiçbir yasal dayanağı kalmayan bu rant santrallarına, üretim yapmadıkları halde ayda 2.4 Milyon ABD Doları ödenmesi uygulamasına derhal son verilmelidir.

Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu
16 Şubat 2004