BASINDAN SEÇTİKLERİMİZ

 
Türkiye, Rusya'dan aldığı doğalgaz karşılığı off-set anlaşması ile mal satma hakkı elde etmişti. Enerjide gaza bağımlılık artınca Ruslar uygulamayı askıya aldıkları gibi bavul ticaretini kısıtladı.
 

RUSYA GAZINA GÜVENİYOR.

ANKARA - Türkiye'ye sattığı doğalgazın yüzde 70'i oranında mühendislik hizmeti ve tarım ürünü satın alma yükümlülüğü bulunan Rusya, off-set anlaşmasını 1994'ten beri uygulamaya yanaşmazken, bavul ticaretindeki kısıtlamaları artırdı. Enerji Bakanı Hilmi Güler'in, Türkiye'ye, doğalgaz karşılığı Rusya'ya mal satma hakkı veren off-set anlaşmasının 1993'teki hükümet tarafından yürürlükten kaldırıldığı bilgisinin yanlış olduğu belirlendi. Rus hükümetinin aldığı karara göre, 28 Şubat 2006 tarihinden itibaren Türkiye'den bu ülkeye giden yolcuların beraberlerinde götürecekleri bagaj miktarı 50 kilodan 35 kiloya indi. Beraberinde götürdüğü bagaj miktarı 35 kiloyu aşan yolcular, kilosu 4 avrodan az olmamak üzere eşyanın gümrük değeri üzerinden yüzde 30 oranında vergi ödemeye başladı. Toplam eşya değeri ise 65 bin rubleyi (2 bin 400 dolar) aşamıyor. Rus hükümetinin bu kararıyla, 1996'da 9 milyar dolara yaklaşan, geçtiğimiz yıl 2.5 milyar dolara kadar gerileyen bavul ticaretinin Rusya ayağının tamamen bitmesi bekleniyor. Türkiye 2005'te Rusya'dan 3.6 milyar dolarlık doğalgaz ithal etti. Toplam 17.8 milyar metreküplük doğalgazın 12.3 milyar metreküplük bölümü Batı hattından alındı. Türkiye ile Rusya arasında yapılan off-set anlaşmasına göre, Batı hattından alınacak doğalgaz bedelinin yüzde 70'inin, Rusya'nın Türkiye'den satın alacağı mallarla ödenmesi gerekiyor. İki ülke arasındaki off-set anlaşması 1993'e kadar sorunsuz uygulanırken, Rusya, o yıllarda 7-9 milyar dolar civarında seyreden bavul ticaretini de gerekçe göstererek 1994'ten itibaren off-set anlaşmasını uygulamaktan kaçındı.

Bakan yanılmış Enerji Bakanı Güler 2 Şubat 2006 tarihinde bir gazeteye yaptığı açıklamada, "Daha önce gaz anlaşmalarında off-set vardı. Yani gaz bedeli tarım ve mühendislik hizmetleri ile ödenirdi. 1993 yılındaki hükümet bu maddeyi kaldırdı. Bunun yerine ödeme sistemi getirildi. Bu ülkemize önemli bir yükümlülük getirdi" dedi. ANAP İstanbul Milletvekili Emin Şirin, Güler'in yanıldığını, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın (DTM) TBMM'de eski enerji bakanları hakkında kurulan soruşturma komisyonuna gönderdiği resmi yazıyla kanıtladı. Şirin, konuyla ilgili olarak ayrıca Hilmi Güler tarafından yanıtlanması istemiyle bir soru önergesi verdi. DTM'nin komisyona gönderdiği yazıya göre, 1984'te Sovyetler Birliği yönetimiyle yapılan anlaşma uyarınca, Rusya ilk üç yıl gaz bedelinin yüzde 65-70'i oranında Türkiye'den mal almak zorunda. İlk üç yılı izleyen yıllarda ise bu oranın daha da artırılması konusunda Rusya'nın yükümlülüğü bulunuyor. Anlaşmanın süresi 25 yıl olmasına karşın Sovyetler'in dağılması üzerine kurulan Rusya Federasyonu 1994 yılında, 12 yıl önceki koşullarda yapılmış bu anlaşmayı kabul etmeyeceğini, gazın bedelini para olarak talep ettiğini bildirdi. Ancak Türkiye bu talebi kabul etmediği gibi Mavi Akım'ın da off-set kapsamına alınmasını istedi. Buna rağmen Rusya tek taraflı olarak off-set anlaşmasını 1994'ten itibaren fiili olarak sona erdirdi.

Ticarette alarm DTM'nin yazısında, Türkiye'nin tezlerinin iki ülke arasında yapılan Karma Ekonomik Konsey (KEK) toplantılarında sürekli tekrarlandığını, KEK kararlarında veya tutanaklarında Türkiye'nin off-set anlaşmasını sona erdirdiğine ilişkin hiçbir kayıt bulunmadığı vurgulandı. Öte yandan, Türkiye'nin Rusya ile ticareti de alarm vermeye başladı. Doğalgaz bağımlılığının yanı sıra petrol de satın aldığımız Rusya, Türkiye'nin en çok ithalat yaptığı ülkeler arasında Almanya'dan sonra ikinci sıraya yükseldi. 2004'te 1 milyar 859 milyon dolar olan Türkiye'nin Rusya'ya ihracatı 2005'te yüzde 27.6 oranında artarak 2 milyar 371 milyon dolar oldu. Buna karşılık 9 milyar 33 milyon dolar olan Türkiye'nin Rusya'dan ithalatı ise yüzde 41.9 oranında artarak 12 milyar 818 milyon dolara ulaştı.

Açık 10.4 milyar dolar Türk müteahhitlerin Rusya'da üstlendiği inşaat işleri ve Türkiye'ye gelen Rus turistlerden elde edilen gelir ise, Türkiye açısından 10.4 milyar dolara ulaşan ticaret açığını telafi etmekten uzak.