· ŞUBE Giriş Sayfası

 İZMİR ŞUBE

 
Şube Kapsamındaki İller:

 AYDIN   İZMİR   MANİSA 
 

EMO İzmir Şubesi
Haber Bülteni
SAYI: 407

Tüm Sayılar

BASIN AÇIKLAMASI

 
Şubemiz, TES-İş 1 ve 2 no'lu Şubeler ve ESM İzmir Şubesi 6 Ocak 2007 tarihinde enerji dağıtım bölgelerinin özelleştirilmesi ve “Enerjine Sahip Çık, Geleceğini Karartma” kampanyasına ilişkin olarak basın açıklaması haptı. Açıklamada şunlar dile getirildi.
 

BASIN 2007-1                                                                                                     6 Ocak 2007

Bugün Türkiye, elektrik alanındaki özelleştirme uygulamaları nedeniyle karanlıkta kalma tehdidiyle karşı karşıyadır. EPDK‘nın Eylül 2006 itibariyle 6 bin 586 megavatlık yeni tesis için verdiği lisanslardan  EPDK Başkanı Yusuf Günay‘ın 10. Enerji Kongresi‘nde yaptığı açıklamaya göre 1600 megavatlık bölümü işletmeye girmiştir. Yani EPDK‘nın lisanslama faaliyetine başladığı ve kamunun yatırım yapmasının yasaklanmış olduğu dönemde yıllık ortalama 400 megavat kurulu güçte özel sektör yatırımı faaliyete geçebilmiştir. Bu ise, 2006 yılı ilk yarısı itibariyle Türkiye‘nin kurulu gücünün yalnızca yüzde 1‘ine denk gelmektedir. Oysa, düşük senaryoyu baz alsak bile yıllık 2 bin 520 megavat kurulu güçte santral yapımı gerekmektedir. Bildiğiniz gibi Enerji Bakanlığı, yüksek senaryoya göre enerji talebinin yıllık yüzde 8.4, düşük senaryoya göre ise yüzde 6.3 artacağını varsaymaktadır.

EPDK‘nın yatırımları denetlediği iddiaları ise gerçeklikten uzaktır. Kendi internet sitelerinde yayımladıkları 167 adet inşa halindeki santraldan 28 tanesinin inşa süreci hakkında hiçbir bilgiye sahip olmadıklarını açıklamaktadırlar.

Bu nedenle bir an evvel kamunun yatırım yapabilmesini yollarının açılması gerekmektedir. Arz güvenliği özel sektöre bırakılamayacak kadar önemlidir.

Özel sektör tarafından pahalı elektrik üretimi bugün TETAŞ‘ın fiyatlarını önce yüzde 23 ardından 2007 yılından itibaren geçerli olmak üzere yüzde 8 düzeyinde artırmasına neden olmuştur. Daha dağıtım özelleştirme süreci başlamadan tüketicilere yansıtılacak zam tartışması başlamıştır.

TETAŞ, 2005 yılında özel sektör santralleri olan Yİ‘lerden 6.67 cente, YİD‘lerden 8.26 cente, işletme hakkı devredilen santrallerden 6.18 cente elektrik satın alırken, kamu santrallerinin bu yılın ilk yarısı itibariyle bile ortalama üretim maliyetleri 4.4 cent olmuştur. TETAŞ‘ın özel sektörden yaptığı alımlarla, bu yıl için beklenen ortalama birim maliyeti 8 cent ile neredeyse kamu santrallerinin üretim maliyetinin 2 katıdır. Görüldüğü gibi üretimdeki özelleştirme kamuya ve halka pahalı elektrik olarak geri dönmüştür. Bu süreç dağıtım özelleştirmelerinin de yapılmasıyla katlanarak devam edecektir.

Elektrik alanında özelleştirme ve piyasalaştırma talebiyle oluşturulan sistem zaten pahalı elektriği ve zamları kaçınılmaz kılmaktadır. Önce üreticinin maliyetleri+kar, sonra toptan satış şirketinin işletim giderleri+kar, iletim sistemi maliyeti+kar, ardından dağıtım sistemi giderleri+kar, perakande işletim giderleri+kar olmak üzere yeni bir saadet zinciri öngörülmektedir. Bu şirketlerin hiç yatırım yapmadıklarını düşünsek bile, üreticiden başlayacak olursak yakıt ve işletim giderlerinin 100 birim olduğu varsayılan  üretim maliyeti , araya girecek çeşitli özel sektör kuruluşlarıyla yaklaşık 2.5 katına , bunun üzerine vergi ve fon payları da eklendiğinde 300 birim maliyete ulaşabilecektir.

Kamu, tek elden bu işi yürütüyor olsa idi, 100 birime üretilen elektrik, toptan satış şirketine gerek kalmaksızın iletim ve dağıtım şebekelerine sunuluyor olacaktı. Bu durumda elektriğin 145.2 birim fiyatıyla tüketiciye sunulması söz konusu olabilecektir ki bu fiyat piyasa mantığıyla ulaşılan fiyatın yaklaşık yarısı düzeyindedir. Kaldı ki bu hesaplamada üretim maliyetleri özel sektör ve kamu elinde aynı sayılmıştır. Oysa yukarıda verdiğimiz elektrik satış fiyatlarında da görüldüğü gibi özel sektör kamudan çok daha pahalıya elektriği satmaktadır. Bu da kamu elinde üretimin yapılması durumunda fiyatların bir o kadar daha düşeceğini göstermektedir.

Dağıtım bölgelerinin özelleştirme gerekçeleri de gerçekleri yansıtmamaktadır. Öncelikle kayıp-kaçak oranlarını dikkate alan bir bölgesel planlama yapılmamış, bu yapılmadığı gibi kayıp-kaçak oranı Türkiye ortalamasının altında ve görece karlı 3 bölge öncelikle satışa çıkarılmıştır. Bu 3 bölgenin 2005 yılı vergi sonrası karı, 195 milyon 870 bin YTL‘dir. 20 bölgeden oluşan TEDAŞ‘ın 162 milyon 183 bin YTL olan vergi sonrası karından bu 3 bölgenin karı düşüldüğünde TEDAŞ 33 milyon 688 bin YTL zarara geçmektedir.

Görüldüğü gibi kamunun zararına yol açacak bir özelleştirme yöntemi belirlenmiştir. Bu  3 bölgeyi satın alan şirket ya da şirketler karlarına kar katarlarken, önümüzdeki yıllarda TEDAŞ adına halkın vergilerinden her yıl artan miktarda tutar kamu zararı olarak ödenecektir. Nitekim bugüne kadar yapılan elektrik alanındaki özelleştirmelerle kamunun zarar tablosu milyarlarca dolara ulaşmıştır ve bu zararla Türkiye‘nin yatırım açığını çoktan kapatması mümkündür.

Özelleştirme için belirlenen yöntemde dağıtım ve perakende işini üstlenecek, üzerine istediği kadar üretim hakkına da sahip olarak yatay ve dikey olarak tekelleşme olanağı verilen bu şirketler, 40 kalemden oluşan her türlü giderlerini tarife aracılığıyla halktan tahsil edeceklerdir. Bu kalemler içerisinde işletim giderlerinin dışında yatırım ve işletme hakkı devir bedeli de öngörülmektedir. Yani şirketler, dağıtım bölgeleri için ihalede belirlenecek tutarın tamamını, fazlasını ya da bir bölümünü işletme hakkı devir bedeli olarak halktan tahsil edeceklerdir. Yapacakları yatırım maliyetlerini de tarifeler aracılığıyla halktan toplayacaklardır.

3 dağıtım bölgesinin özelleştirilmesi için açılan ihalede, "şeffaflık" ilkesine aykırı olarak hangi kriterlere dayandığı belli olmayan bir biçimde şirketlere ön yeterlilik verilmiştir.

Ön yeterlilik verilen şirketlerden biri olan Prisma‘nın aslında batık Enron‘u devralan bir şirket olduğu belirlenmiştir. İhaleye giren E.ON, Avrupa‘nın en büyük 3 tekelinden birisidir. Almanya kökenli olan bu şirket, 26 ülkede faaliyet göstermekte olan çok uluslu bir şirkettir.Yine Almanya‘nın 3. büyük enerji şirketi olan EnBW‘de ihaleye katılmaktadır. Bu şirketin yüzde 45 hissesi Avrupa‘nın 3 büyük tekelinden birisi olan EDF‘ye aittir. EnBW, 5 ülkede faaliyet göstermektedir. İtalya‘nın en büyük şirketi olan ve bir kamu şirketi görünümündeki Enel de, Türkiye‘de kamu mülkiyetinden çıkarılmak istenen 3 bölge için ön yeterlilik almış. Enel‘de kontrol yetkisi kamuya aittir. Enel‘in yüzde 21.4‘ü doğrudan İtalya Ekonomi Bakanlığı‘na, yüzde 10.2‘si de dolaylı bir şekilde devlete kalan paylar da yatırım , sigorta ve emeklilik fonları gibi çeşitli kuruluşların elindedir. Yani kamu ağırlıklı bir şirket bir diğer ülkedeki özelleştirme uygulamasında kamu şirketine taklif vermektedir.

Türkiye‘den ön yeterlilik alan şirketlerin ise, yabancı şirketlerle ortaklık kurma arayışında oldukları görülmektedir. Bu durum tek başına yerli şirketlerin bu ihaleyi alma şansları olmadığını gösterdiği gibi, yabancıların yanında yerli şirketlerin de taşeron olacağı izlenimini yaratmaktadır.

Tüm bu gerçekler ortada dururken, ÇEAŞ, AKTAŞ gibi yaşanmış örnekler bu kadar taze iken, aynı hatalı uygulamada ısrar etmenin mantığını anlayamıyoruz. Bir ülkenin geleceğini yakından ilgilendiren bir alan olarak enerji politikalarının, çeşitli lobilerin talepleriyle değil, kamu yararı gözetilerek belirlenmesi gerekmektedir.

Bu nedenle elektrik enerjisi alanında örgütlü bulunan Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), Türkiye Enerji, Su ve Gaz İşçileri Sendikası (TES-İŞ) ve Enerji Sanayi Maden Kamu Emekçileri Sendikası (ESM) olarak "Enerjine Sahip Çık, Geleceğini Karartma" çağrısında bulunuyor, sektörümüzdeki özelleştirme, serbestleştirme ve yanlış enerji politikalarına karşı birlikte mücadele edeceğimizi, üç dağıtım bölgesine ait ihalenin teklif verme tarihi olan 19 Ocak 2007‘ye kadar üyelerimizle birlikte kamuoyunu bilgilendirme ve oluşturmaya yönelik etkinlik ve çalışmalar içinde olacağımızı, tüketiciler de içinde olmak üzere sektörün tüm bileşenlerini bu konuda duyarlı olmaya çağırdığımızı değerli basın temsilcileri ile kamuoyuna duyuruyoruz.

Fotoğraflar