YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
Fatma KOŞAR
Türkiye genelinde ortalama yüzde 25'i bulan kayıp-kaçağın parasal karşılığı 1.5 milyar dolar.

Elektriği, doğalgazda alım-satım garantilerinin de etkisiyle bütün dünyadaki tarifeleri geride bırakan fahiş fiyatlarla kullanmak zorunda kalan yurttaşın veznelere yatırdığı her 100 liranın yaklaşık 20'si ''kaçak olup kayıplara karışıyor''.
 

Kendi santrallarında en fazla 3 sente üretebildiği elektriği 10 sente özel santrallardan almaya ''kararlı davranan'' , kayıp-kaçakla mücadele etmeyen devletin sürdürdüğü yanlış politikaların faturasını yurttaş veznede ödüyor. Elektriği, bütün dünyadaki tarifeleri geride bırakan fahiş fiyatlarla kullanmak zorunda kalan yurttaşın veznelere yatırdığı her 100 liranın yaklaşık 20'si ''kaçak olup kayıplara karışıyor''.

Enerji Bakanlığı'nın verilerine göre 10 milyar dolarlık enerji sektöründeki kayıp-kaçağın oranı Türkiye geneli için yüzde 25'lere yaklaşıyor. Bunun parasal karşılığı ise 1.5 milyar doları buluyor.

Elektrikte ''kayıp-kaçağın önüne geçmek için'' ihbarların yapılmasını sağlamak amacıyla ulusal tarifeden bu yöndeki bir uygulamanın dürüst yurttaşın canını daha fena yakacağı bildiriliyor. Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Genel Başkanı Cengiz Göltaş 'ın yaptığı hesaplamaya göre, TEDAŞ'ın kaçak kullanım tablosundaki oranlar dikkate alındığında, ilk bakışta daha çok etkilenecekmiş gibi görülen Doğu illeri değil. İstanbul başta olmak üzere Batı illeri daha da fahiş fiyatlarla karşı karşıya kalacak. Çünkü kaçak kullanımın yüzde 50'leri bulduğu Doğu illerinin Türkiye'deki toplam tüketimden aldığı pay çok düşük iken, tüketimin yüzde 47'si, yani neredeyse yarısı İstanbul, İzmir, Bursa, Ankara, Kocaeli metropollerinde gerçekleşiyor.

Dolayısıyla burada düşük gibi görünen kaçak kullanımın, tüketilen, yani karşılığı sunulan elektrik ile, dağıtıldığı halde karşılığı alınamayan elektrik oranlandığında aslında çok daha büyük boyutlarda olduğu ortaya çıkıyor. Bu nedenle ulusal yerine bölgesel tarifeye geçilmesiyle en fazla İstanbul'daki dürüst tüketicinin canı yanacak. Çünkü İstanbul'da kayıp-kaçak oranı resmi verilere göre yüzde 26, gayri resmi verilere göre ise yüzde 40'ı buluyor. İstanbul'daki tüketimde konutların payı yüzde 23, sanayinin ise yüzde 40. Toplam tüketimden yüzde 9 pay alan İzmir'de tüketilen elektriği yüzde 18'i konutlarda, yüzde 55'i sanayide kullanılıyor. Türkiye'nin kaçak kullanım şampiyonları arasında yer alan Diyarbakır'a bakıldığında konutların payı yüzde 12, sanayinin ise yüzde 8. Büyük illerde bile sadece binde 1 olan ''diğer'' kategorisinin (sokak aydınlatmaları, tarımsal sulamalar, resmi daireler, ticarethaneler dışında kalan) payı yüzde 4.

'Sorumluluktan kaçılıyor'

Tüketim verilerinin metropollerdeki fatura ödeyen tüketicinin canının yanacağını gösterdiğini belirten EMO Başkanı Göltaş, bugüne kadar TEAŞ'ın özel santrallara verdiği alım garantilerinin sonuçlarıyla mağdur edilen yurttaşın bölgesel tarifeyle daha da zor durumda bırakılacağını söyledi.

Yıllardır dağıtım şebekelerinin kendi haline bırakıldığını, ''dişe dokunur'' iyileştirmeler yapılmadığını anımsatan Göltaş, ''Bakım ve yenilemenin yapılmadığı, kamusal denetimin gerçekleştirilmediği bir ortamda bölgesel tarife, kaçağın faturasını bölgedeki bütün insanlara paylaştırarak ikinci bir yük oluşturmak demektir. Kamunun sorumluluktan kaçmasından başka bir şey değildir'' dedi.