BASINDAN SEÇTİKLERİMİZ

ENERJİDE KAMUYA DÖNÜŞ

Türkiye piyasayı hızla özel sektöre bırakırken Avrupa tam tersi bir tavır içinde. Sektörde 2007 yılına kadar serbestleşmenin tamamlanması planlanmıştı. Ancak tüm bunlara karşın ülkeler sektörde devlet kontrolünü koruma konusunda ısrarlı tavırlarını sürdürüyorlar. Daha fazla serbestleşmenin yarar sağlamayacağı görüşünü savunanların sayısı hızla artıyor. ÖZLEM YÜZAK'ın haberi

AKP hükümeti, piyasayı hızla özel sektöre bırakırken Avrupa tam tersi bir tavır içinde

ÖZLEM YÜZAK

Rusya'nın Ukrayna'ya verdiği gazı kesmesi ile gündeme gelen enerji sorunu birçok ülkenin enerji politikalarını yeniden gözden geçirmesine neden oluyor. Bugüne kadar piyasanın serbestleşerek tam rekabete açılmasını savunan AB ülkeleri, enerjide güvenlik kaygısı ön plana çıktıkça bu tavırlarından vazgeçiyorlar.

Stratejik bir sektör olan enerjinin geleceği ekonomi açısından yaşamsal önem taşıyor. Başta Çin ve Hindistan olmak üzere Asya ekonomilerinin gelişmesi ile enerji kaynaklarına olan talebin artması, petrol fiyatlarının istikrarsızlığı, küresel iklim değişiklikleri ve en son olarak da Rusya'nın Ukrayna'ya verdigi doğalgazı kesmesi ülkeleri enerji politikalarında da değişikliğe yöneltiyor.

Büyük ölçüde Rusya'dan aldığı doğalgaza bağımlı olan Avrupa, önümüzdeki 25 yılda enerjide1 trilyon Avro yatırım yapmak zorunda olduğunu açıkladı. Uzun süredir yeni nükleer santral kurmayan Avrupa ülkeleri ajandalarına bu konuyu yeniden aldı.

Enerji konusunda faaliyet gösteren şirketler birleşmeler ve yeni satın almalarla güçlerini pekiştirme gayreti içinde. En son örneği İspanya'dan en büyük doğalgaz şirketi Gaz Natural ile yine en büyük elektrik şirketi Endesa'nın 22 milyar Avro tutarındaki birleşmesi. Bu sayede oluşacak ulusal bir devin küresel rekabette daha güçlü olacağı belirtiliyor.

DEVLET KONTROLÜ

Avrupa Komisyonu, enerji piyasasını liberalleştirerek üretici ve dağıtıcıların serbest rekabet ortamında iş yapmasını ve bunun dolayısıyla fiyatların düşmesine neden olacağını savunuyor. Bu doğrultuda sektörde 2007 yılına kadar serbetleşmenin tamamlanması planlanmıştı. Ancak tüm bunlara karşın ülkeler sektörde devlet kontrolünü koruma konusunda ısrarlı tavırlarını sürdürüyorlar.

Daha fazla serbestleşmenin yarar sağlamayacağı görüşünü savunanların sayısı hızla artıyor. Çünkü enerjide uzun dönemli güvenlik ve fiyat istikrarının ancak devlet kontrolündeki bir yapılanma ile sağlanabileceği belirtiliyor. ABD'de Kaliforniya'da 2000-2001 yılında patlak veren enerji krizi hâlâ akıllarda.

Eskisi kadar yoğun olmasa da Fransa, Almanya ve İspanya'da devlet tekelleri hâlâ güçlü. Ülkeler, AB yükümlülüklerini en minimal düzeyde tutma çabası içinde. Gaz de France (GDF) ve Electricite de France (EDF) devlet tekeli, Almanya'da EON ve RWE... İngiltere ve İskandinavya ülkeleri tam serbestleşme olmasına karşın rekabetin kazanımlarından tüketici yararlanamıyor.

AB hedeflerinde yaşanan sapmanın bir diğer nedeni ise büyük şirketlerin rekabeti daha da arttıracak altyapı yatırımlarına ağırlık vermekteki gönülsüzlükleri. Elde etmiş oldukları imtiyazlı gücü daha fazla rekabetle yitirmek istemiyorlar.

Almanya'da hükümet hem Kartel Ofisi'nin hem de Tekel Komisyonu'nun tüm uyarılarına karşın elektrik devi EON ile Almanya'nın en büyük doğalgaz şirketi Ruhrgaz'ın birleşmesine onay verdi. Amaç ise tüm kıtada agressif biçimde büyüyen Fransız devlet tekeli EDF ve GDF'ye karşı bir güç oluşturabilmek.