|
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ ENERJİ FORUMU 2007 SONUÇ BİLDİRGESİ "Güneydoğu Anadolu Bölgesi Enerji Forumu 2007" TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Gaziantep Şubesi ve Gaziantep Üniversitesi işbirliği ile 28-29 Mayıs 2007 tarihinde Gaziantep‘te gerçekleştirildi. Forum yürütme kurulu ve danışma kurullarının, sunulan bildirilerin, sunumların ardından yapılan tartışmaların, katılımcıların katkılarının ve forum sonunda düzenlene panelde elde edilen sonuçların ve değerlendirmelerin geniş bir özetini, "Forum Sonuç Bildirgesi" olarak kamuoyunun ve ilgililerin bilgisine sunuyoruz. Güneydoğu Anadolu Bölgesi batıda Gaziantep‘ten başlayarak Diyarbakır, Urfa, Mardin gibi önemli ileri içine alan geniş bir alanı kapsamaktadır. Bölgenin batıdan doğuya uzanan yapısında bölge içinde yer alan kentler batıya yakınlıklarıyla orantılı olarak değişik refah düzeylerini yakalayabilmişlerdir. Bu açıdan yapılacak genel ve ortalama bölge yorumu tüm kentlerin ortak özelliklerini taşımamak tehlikesini de içerecektir. Bu nedenle forumda özellikle ele alınan konuları Diyarbakır ve doğusu, Urfa ve Gaziantep olarak üç ayrı şekilde incelemek gerekmektedir. Ancak bu değerlendirme bir noktada ülke sorunları ortalamasını da içerecektir. Bölgeye Gaziantep, Adıyaman ve Urfa kentleri arasında sınır oluşturarak giren önemli akarsularımızdan Fırat nehri üzerinde GAP kapsamında oluşturulan önemli barajlar kurulmuştur. GAP kapsamında Dicle nehri üzerinde kurulmuş olan barajlarda göz önüne alındığında, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ülke hidroelektrik enerji üretiminin neredeyse yüzde 40‘ını karşılamaktadır. Ülkemizde üretilen petrolün tamamına yakını Güneydoğu Anadolu Bölgesi‘nin doğusundan elde edilmektedir. Özellikle seracılık için çok uygun olan jeotermal kaynaklar, fosil yakıtların (özellikle linyit) yanında henüz çok basit yöntemlerle sadece sıcak su elde edilmek amacıyla kullanılan güneş enerjisi potansiyeli de düşünüldüğünde bölge kendine yetecek miktardan çok daha fazlasını üretme kapasitesine sahiptir. Sanayi yatırımlarının bölgeye gelmemiş olması üretilen enerjinin bölgede değil daha batıda kullanılmasına yol açmaktadır. Enerji iletiminin maliyetleri ve kayıplar düşünüldüğünde enerji yoğun sanayi kollarının Gaziantep‘in daha doğusunda kurulmuş olması hem sosyal hem ekonomik anlamda daha doğru olacaktı. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin özellikle Fırat‘ın doğusundaki kentleri Enerji üretimindeki büyük potansiyellerine rağmen elektrik enerjisi kullanımında tüketiciler açısından Türkiye‘nin en ciddi problemlerinin yaşandığı bölgedir. Bölge, ulusal üretimden de hak ettiği payı alamamaktadır. Ulusal gelire yaptığı katkı oranında yatırım alması Bölgenin gelişmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Gaziantep‘te gerçekleştirilen Forum‘a elektrik enerjisi üretimi, iletimi, dağıtımı ve tüketimi ile ilgili taraflar, enerji politikalarını tartışmak üzere siyasi parti temsilcileri, Elektrik Mühendisleri Odası yöneticileri, tüketici dernekleri, sanayiciler katılarak görüşlerini ortaya koymuşlardır. Bu görüşlerin ortak paydasında, elektrik enerjisinin sürekliliği, kalitesi, fiyatı ve bölge ve ülke içinde eşit dağıtımı gibi görüşler bulunmaktadır. Özellikle üretim, iletim ve dağıtım işlerini yürüten kurum temsilcileri enerjideki sıkıntıları rakamlarla ortaya koymuşlardır. Bölgedeki birçok kent ne yazık ki, elektrik enerjisi satışından elde ettikleri karın (?) çok az bir kısmını bölgelerine yatırım olarak geri alabilmektedirler. Bölgenin elektrik enerji sisteminde kullanılan teçhizatın önemli bir bölümü ekonomik ömrünü tamamlamıştır. Dağıtım hatlarının yetersiz ve eski olması, taşınan enerjinin hat kapasitelerine göre yüksek olması, hat teknik kayıplarının ülke ortalamasının üzerine çıkartmaktadır. Bu eksikliklerin giderilmesi sadece bölgeye yeterli yatırımın yapılmasıyla çözülebilir. Mardin, Siirt gibi, Şırnak gibi illerde elektrik kesintileri asgari yaşam şartlarını dahi sıkıntıya sokacak düzeydedir. Diyarbakır, Urfa, Mardin, ve kısmen Gaziantep elektrik altyapısı bitme noktasına gelmiştir. Eski sistem sadece elektrik mühendislerinin ve teknisyenlerinin, kurumda çalışan teknokratların özverili çalışmalarıyla ayakta durabilmektedir. Enerjide özelleştirme politikaları derhal durdurulmalı, enerjinin üretilmesi, iletilmesi ve dağıtılması işi yine tek elden ve kamuca sağlanmalıdır. Enerji sorununa ekonomik değil, sosyal çözümler aranmalıdır. Enerji kullanım yoğunluğun batıdan doğuya kaydırılması ancak elektrik enerjisi girdisi yüksek (çimento, metal sanayi gibi) sanayi faaliyetlerinin özellikle yabancı sermaye yatırımı kapsamında çiçeklerle karşılanması uygulamasına son verilmelidir. Bölgeye nitelikli personeli getirilmesi çok önemlidir. Fırat‘ın doğusu, Urfa, Mardin, Şırnak, Diyarbakır gibi kentler çalışanlar açısında cazip hale getirilmelidir. Özelleştirme kapsamında erken emekliliklerle içi ve hafızası boşaltılan dağıtım kuruluşlarının günümüz teknolojilerini de kullanması sağlanarak yeniden eski gücüne kavuşması sağlanmalıdır. Tüketici açısından elektrik enerjisinde kalite oldukça önemli bir kavramdır. Gaziantep‘te sanayi kullanımı önemli ölçüde Organize sanayinin kontrolüne bırakılmıştır. Bu da kayıp ve kaçak oranlarında önemli düşüşlere sebep olmuştur. Gaziantep‘in hızlı ve plansız büyüyen yeni yapılaşma alanlarına aynı hzla elektrik yatırımları yapılamamaktadır. Temel sebebi ödenek eksizliği olan yatırım yapamama durumu Urfa, Diyarbakır, Mardin gibi kentlerde daha da kötü şartların oluşmasına yol açmaktadır. Kışın elektrik sobalarının, yazın soğutucuların ve klimaların yoğun kullanımı yetersiz altyapı zorlamakta ve sık sık elektrik kesintilerine yol açarak hem cihazların bozulması hem yaşamın kalitesizleşmesi anlamında sıkıntıya sebep olmaktadır. Aşırı yüklenme ve elektrik kesintileri kent içine serpilmiş orta ölçekli sanayicileri de zor durumda bırakmaktadır. Son yıllardaki ulusal enerji politikaları ne yazık ki gelecek için pek ümit vaat etmemektedir. Tüm politikalar üç temel noktada toplanmıştır: Özelleştirme, Kaçak Elektrik kullanımının engellenmesi ve enerji açığının dış kaynaklardan (doğal gaz) karşılanması. Kayıp, kaçak sorunu birlikte kullanılarak sistemin sorunları ve eksiklikleri de tüketicinin üzerine yüklenmektedir. Özellikle sulama zamanlarında Urfa‘da artış gösteren kaçak elektrik kullanımının ekonomik nedenleri göz ardı edilmektedir. Özellikle pamuk üretim girdi maliyetlerinin yüksek oluşu ve verilen taban fiyatlar üreticiyi elektrik enerjisine ödeme yapmama yoluna itmektedir. Sulama amaçlı kullanılan elektrik enerjisi ücreti girdi maliyetleri ve oluşan taban fiyatlar göz önüne alınarak belirlenmelidir. Daha az enerji maliyeti gerektiren sulama yöntemleri bölge çiftçisine öğretilmelidir. Kaçak elektrik kullanım istatistikleri yayımlanarak bölge şehirlerinin şehirlerindeki kaçak miktarları yüzde 60, 70‘ler civarında açıklanmakta, ve bölgede yaşayan insanlar potansiyel suçlu olarak tüm ülkeye ilan edilmektedirler. Oransal büyüklüğün ülke tüketimi içindeki payı çok küçüktür. Kaçak elektrik kullanımının ekonomik ve sosyal boyutu dikkate alınarak nedenleri araştırılmalı, bilimsel sonuçları üzerinden çözüm yoluna gidilmelidir. Elektrik Enerjisinin tasarruflu kullanılması ile ilgili öğretici çalışmalar Elektrik dağıtım işini yapan kuruluşlar tarafından yapılmalıdır. Elektrik Mühendisleri Odasının, Üniversitelerin bu anlamda yapmış olduğu çalışmalar desteklenmelidir. Sağlıkta kısman uygulanmakta olan "Yeşil Kart", elektrik üretiminde de "Yeşil Sayaç" şeklinde uygulanmalıdır. Ülkenin doğal kaynaklarında elde edilen elektrik enerjisi yine ülke insanına kar amacı güdülmeksizin dağıtılmalıdır. Yoksul aileler insanca yaşam için gereken miktarda elektrik enerjisini bedelsiz kullanabilmelidir. Güneş enerjisinden faydalanma özendirilmeli, ilk yatırımlarda devlet desteği sağlanmalıdır. Benzer şekilde özellikle daha az enerji tüketen aydınlanma araçlarının görece pahalı olan ilk yatırımları devlet tarafından karşılanmalıdır. Güneydoğu Anadolu Projesi bir an önce tamamlamalı ancak gerçekleştirilen projelerin yaşam sürelerinin uzatılması için gereken önlemler de alınmalıdır (barajların etraflarının ağaçlandırılması). Foruma katılan oto prodüktör sahibi sanayiciler bu aşamada bu santrallere büyük yatırımlar yapmış olmalarına rağmen özellikle petrol fiyatlarındaki aşırı yükseliş nedeniyle bu sistemleri kullanamadıklarını belirtmektedirler. Yenilenebilir kaynakların başında gelen hidroelektrik üretimde bölgede kantarın topuzu kaçmıştır. Her şeye rağmen elektrik sloganı bölgeye zarar vermeye başlamıştır. Munzur ve Zap nehirleri üzerinde yapılması planlanan barajlarla da doğa harikası vadiler yok olacaktır. Doğa ve kültür varlıklarının insanlığın ortak mirası olduğu gerçeğinden hareketle orta yol bulunmalı ve ortak miras korunmalıdır. Ilısu barajı ile sadece bölgenin değil, insanlığın en önemli tarihi değerlerinden antik Hasankeyf kenti sular altında kalacaktır. Ayrıca, gelişmiş ülkelerin çimento (Gaziantep‘te Narlı‘da 2 adet), demir-çelik gibi yüksek enerji gerektiren ve çevreyi kirleten sektörlerini, gelişmekte olan ve az gelişmiş olan ülkelere kaydırdıkları gözlenmektedir. Bu durum ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkeler için yabancı sermayenin yatırımı gibi görünürken, aslında ülkenin enerji kaynaklarını kullanmada ve çevrenin korunmasında büyük olumsuzluklara neden olmaktadır. Ülkemizin ileri teknoloji barındıran, sektörlerde sürdürülebilir bir kalkınma politikası ile gelişmesine yönelik planlama anlayışı geliştirilmeli, bilim ve mühendisliğin kamu yararı eksenli çalışmaları değerlendirilmelidir. Zaman zaman gündeme getirilen "Nükleer enerji santralleri" yerine yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasına yönelik projeksiyonlara yönelinmelidir. Enerji sektörünün özellikle kamu kesiminde çalışan personelin siyasi baskılardan korunması, kamu personelinin işini bürokrat değil teknik insan mantığı ile gerçekleştirmesini sağlamak için gereken ortamı yaratmak önemlidir. Politikacıların kamu çalışanları üzerindeki baskısı önlenmeli, teşhir edilmeli ve ayıplanmalıdır. Aynı şekilde politik baskılara açık davranan kamu personeli de teşhir edilmelidir. Elektrik enerjisi fiyatının diğer ülkelere göre yüksek olması sanayi üretim girdilerinin düşürülmesi ve tüketicinin yaşam düzeyinin yükseltilmesi önünde önemli bir engel olarak durmaktadır. Girdi maliyetlerinin artması istihdamı da olumsuz etkilemektedir. Katılımcılar ve Elektrik Mühendisleri Odası temsilcileri enerji politikalarının oluşturulmasında görüşlerinin dikkate alınması gerektiğini, bu yaklaşımın herkesin işini kolaylaştıracağını, karar vericilerin verdikleri yanlış kararlardan sonra adli soruşturmalara uğramaktan kurtulacaklarını belirtmişler, bilgilerini uluslar arası tekellerin, küçük çıkar ilişkilerinin, basit siyasi ve ekonomik çıkarların yanında değil, toplum yararına kullanacaklarını vurgulamışlardır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Enerji Forumu 2007 Kamuoyu ve ilgililerin bilgilerine sunarız. GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ ENERJİ FORUMU 2007 Yürütme Kurulu
|
Tanıtım
GAZİANTEP ŞUBE
