YAZILI BASINDA ODAMIZ  - 15.05.2014

Soma‘da yaşanan maden faciasına, gelen ilk bilgilere göre trafo patlaması neden oldu. Peki bir trafo neden patlar? İşte kullanılması gereken trafo ve özellikleri.

Habervaktim‘e konuşan Elektrik Mühendisleri Odası yetkilileri, olayın trafo patlamasından kaynaklanıp kaynaklanmadığının henüz net olarak anlaşılmadığını söyledi.

Oda uzmanları "Uzman ekiplerimiz bölgedeler. Fakat kurtarma çalışmaları devam ettiği için içeri girip inceleme yapabilmiş değiller. Ancak şuana kadar edindikleri bilgiler, olayın trafo patlamasından kaynaklandığını net bir şekilde ortaya koymuyor. Yani henüz belli değil" dedi.

Maden ocaklarında kullanılacak trafoların çok önemli olduğunu, en ufak bir kıvılcımda büyük patlama ve yangına sebebiyet verebileceğini belirten EMO uzmanları, maden ocaklarında kullanılacak trafoların yönetmelikle belli olduğunu söylediler.

EMO uzmanlarının işaret ettiği 10.03.1997 tarih ve 22930 sayılı Resmi Gazete‘de yayınlanan GRIZULU OCAKLARDA ELEKTRİK ENERJİSİ KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELIK‘in 16 ve 21. maddelerinde grizulu ocaklarda nasıl bir trafo kullanılacağı ve bunların denetiminin kimler tarafından yapılabileceğinin açıkça hüküm altına alınıyor. İlgili 16. madde şöyle: Elektrik teçhizati, tesisati ve aygitlarinda yapilan bakim ve onarimlarda, koruma tipi özelliğini bozacak hiçbir değişiklik yapilamaz. Bakim ve onarımların ehliyetsiz kişiler tarafindan yapilmasi yasaktir. İlgili 21. madde ise şöyle: 3 fazli ve 50 Kvv‘in üzerindeki güçlerde hava soğutmali ve kuru tip güç transformatörleri, MGM 107/1983 standart şartnamesine uygun olacaktir. KURU TİP, D SINIFI TRAFO OLMALI Yönetmeliğe göre, bu tür maden ocaklarında emniyeti en yüksek Kuru Tip Trafo kullanılması gerekiyor. Yani D Tipi. Bunların özelliği alev sızdırmaz olması. Ve bunların bakım ve denetimlerini ancak uzman kişiler yapabilir. Bu tür ocaklarda Yağlı Tip trafo asla kullanılamaz. Eğer Soma‘daki Yağlı Tip Trafo ise, bu baştan bir kusur, yönetmelik ihlali.

TRAFO NEDEN PATLAR?

Maden ocaklarında patlamaya uygun metan gazı var. Bir kıvılcım bile büyük patlamalara, yangınlara neden olabilir. Dolayısıyla elektrik tesisatı çok önemli, trafonun risk içerme oranının düşük olması çok önemli.

Bir trafo Yağlı Tip olsa bile yağıyla ilgili bir problem halinde patlama riski taşır. Yağ ölçümlerinin düzenli ve uzman kişilerce yapılmış olması gerekir. Ancak, Soma‘daki ocakta yaşanan facianın trafodan kaynaklandığı henüz net değil. Yangın veya çökme nedeniyle de yaşanmış olabileceği belirtiliyor.

Öte yandan, Soma‘daki ocağın trafosunun özellikleri de henüz bilinmiyor.

YÖNETMELİKTEKİ DİĞER ÖNEMLİ HÜKÜMLER

* Bütün elektrik teçhizatı, tesisatı ve aygıtları, (d), (p), (q), (o), (e), (i) ve/veya (s) koruma tipinde olmak zorundadır

*Bütün elektrik teçhizatı, tesisatı ve aygıtların koruma tiplerinin, Alevsızdırmazlık Test İstasyonu Yönetmeliği‘ne göre, Alevsıizdırmazlık Test İstasyonu Müdürlüğü tarafından sertifikalandırılması zorunludur.

*Bütün elektrik teçhizatı, tesisatı ve aygıtları, devamlı ve yeterli hava akiminin bulunduğu yerlerde tesis edilmelidir

*Haberleşme, sinyalizasyon ve erken uyarı sistemi (monitoring sistem) dışındaki bütün elektrik teçhizatı, tesisatı ve aygıtları, ocak havasındaki metanoranı %a 1.5 olduğunda, otomatik olarak devreden çıkacak özellikte tesis edilmiş olmalıdır.

*Herhangi bir nedenle, koruma tipi özelliğini kaybetmiş olan bir elektrik teçhizatı, tesisatı veya aygıtı bulunduğu takdirde, bunları besleyen elektrik akimi derhal kesilmelidir.

MANYETOLARIN AYDA BİR TEST EDİLMESİ GEREKİYOR

*Manyetolar, ayda bir defa test edilecektir. Yapılan bu test sırasında, manyetoların ateşleme akimi süresi 4 milisaniyeden daha fazla olamaz. Buna uygun olmayan ve koruma tipi sertifikası bulunmayan manyetoların kullanılması yasaktır.

*Bütün elektrik teçhizatı, tesisatı ve aygıtlarında kullanılan cıvatalar, TS 1705‘e uygun olmalıdır.

(Haber Vaktim; 15.05.2015)