Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) 7 Ocak 2021 günü “Salgında Eğitim” konulu, eğitim ve bilişim alanının temsilcileriyle siyasetçilerin bir araya geldiği çevrimiçi bir toplantı gerçekleştirdi. Uzaktan eğitimin durumu ve yaşanan sıkıntıların ele alındığı toplantıda, çözüm için geliştirilebilecek öneriler üzerinde duruldu.
 

Toplantıya EMO Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ, Bilgisayar Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Ezgi Ekiz, EMO Bilgi ve İletişim Teknolojileri Komisyonu Başkanı Ömür Yıldız, İyi Parti Ankara Milletvekili ve Eğitim Politikaları Başkanı Şenol Sunat, Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen) Genel Başkanı Prof. Dr. Nejla Kurul, Eğitim ve Bilim İşgörenleri Sendikası (Eğitim-İş) Başkanı Orhan Yıldırım, Tüketici Birliği Federasyonu Başkanı Mehmet Bülent Deniz, Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (Telkoder) Başkanı Halil Nadir Teberci, TÜBİDER Bilişim Sektörü Derneği Başkanı Rüştü Arseven, İyi Parti Kalkınma Politikaları Başkanı Prof. Dr. Ümit Özlale, İyi Parti Eğitim Politikaları Başkan Yardımcıları Gülümser Birol ile İlim Özden, Danışman Mert Yavuz ve Gazeteci-Yazar Füsun Sarp Nebil katıldı.

            Toplantıda, Covid-19 Pandemisi sürecinde okullardaki uzaktan eğitim sürecinin bilişim, altyapı ve eğitsel faktörlerini farklı açılardan değerlendiren sunumlar gerçekleştirildi. Soru ve yanıt bölümüyle yapılan tartışmalarda konu derinlemesine ele alındı. 

            Eğitim-Sen Genel Başkanı Nejla Kurul; insan, doğa ve makine arasındaki ilişkileri tekrar ele almak zorunda kaldığımız bir süreç olarak görülebilecek pandemi döneminde, ilk ve orta dereceli okullarda verilen uzaktan eğitime, öğrencilerin katılım durumu ile yaşanan sorunlara değindi. Okullar ve üniversiteler arasında zaten var olan eşitsizliklerin uzaktan eğitimde daha da derinleştiğini, bu süreçte yoksul çocukların, toplumsal cinsiyet kalıpları nedeniyle ev emeğine yönlendirilen kız çocuklarının, engelli çocukların, çalışmak zorunda kalan çocukların, anadili Türkçe olmayan çocuklarından ve mülteci çocukların derinden etkilendiğini ifade etti.  Uzaktan eğitimin etkinliği ve kayıpların neler olduğu üzerine değerlendirmelerde bulunan Kurul, yüz yüze eğitimin öneminin altını çizdi. Yüz yüze eğitimin verdiği karşılaşma hissi, duyular, esin kaynakları, sosyalleşme imkânları gibi uyaranların çokluğu, çeşitliliği ve zenginliğinin insan eğitiminin ve gelişimin üzerinde büyük etkisi olduğunu vurguladı. Kurul, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından yayımlanan uzaktan eğitim istatistiklerinin sadece katılım sayılarıyla sınırlı olduğunu söyledi ve tamamen dijital ortamda yaşanan bu sürecin daha iyi anlaşılması için daha fazla veriye ihtiyaç duyulduğunu kaydetti. Tüm bu sebeplerle devlet tarafından gerekli tüm önlemlerin alınarak, öğretmen, yardımcı personel ve destek personelin sayısının artırılmasından yeni okul yapımı ve yeni derslik hazırlıklarına, özgün mekân kullanımlarına, öğrencilerin beslenme ve ulaşım sorunlarına kadar daha geniş perspektifte çözümler ile yeterli bütçe ayrılarak yüz yüze eğitimin koşullarının sağlanması için çaba harcanması gerektiğini kaydetti. Öğretmenlerin ve öğrencilerin uzaktan eğitimde yaşadıkları sorunlarla ilgili de bilgilendirme yaparak çözüm yollarına dönük önerilerde bulundu.

"EBA`da ulaşılan sayılar yetersiz"

            Eğitim-İş Başkanı Orhan Yıldırım, yaşananın ne olduğunu hep beraber kavramaya çalıştığımız pandeminin ilk aylarında zaten var olan eğitim sorunları ortadayken, Avrupa`da ve dünyada en fazla öğrenci sayısına sahip ülkemizin uzaktan eğitim sorununun hızlıca çözülmesini beklemediklerini ifade etti. Pandeminin ilk ortaya çıktığı 2020 Mart ayında, 30-40 bin kişinin erişimi sağlanan Eğitim Bilişim Ağı‘nın (EBA), Haziran ayında 300-400 binlere ve Eylül ayında ise ancak 1 milyona ulaştığını kaydetti. Yıldırım, 18 milyon öğrenci ve 1 milyon öğretmenin bulunduğu ülkemiz için ulaşılan son sayının bile son derece yetersiz olduğunu vurguladı. Resmi açıklamalara göre bugüne kadar 11 milyon öğrencinin EBA`ya girdiğini ve bunun 7 milyon gibi devasa sayıda öğrencinin bu dönemde eğitime hiç ulaşamadığını ortaya koyduğunu ifade etti. Yıldırım, aylar geçmesine rağmen yeterli iyileşme sağlanamayan eğitim sorununun en büyük sebebinin, Milli Eğitim Bakanlığı`nın çözüm yollarını, sadece kendi atanmış bürokratları arasında araması ve şeffaf olmayı reddetmesi olduğunu söyledi. Pandeminin; bir kriz yaşandığında nasıl başa çıkılacağını bilmeyen, koordinasyon sağlayamayan, planlama yapamayan ve pratiğe dökemeyen bürokratlar, bakanlık ve hükümetle baş başa olduğumuzu ortaya koyduğunu kaydetti. Sorun ortaya çıktıktan sonra başta eğitim sendikaları, üniversiteler, ilgili fakülteler, akademisyenler, konunun uzmanları ve siyasi partilerin bir araya getirilmediğini ifade eden Yıldırım, bunlar yapılmış olsaydı bugünkünden çok daha iyi bir noktada olunabileceğini kaydetti. 

"Türk Telekom gelirleri yüzde 21 arttı"

            EMO Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ toplantıda, Telekom sektörü abone sayıları ve pandemi sürecindeki kullanım bilgileri hakkında bilgi verdi. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu`nun (BTK) verilerine göre 2020 yılı üçüncü çeyreği itibarıyla kablo haricindeki sabit geniş bant İnternet abonelerinin yaklaşık yüzde 94`ünün bireysel aboneliğe, kalanının ise kurumsal aboneliğe sahip olduğunu, bu çeyrekte nüfusa göre sabit geniş bant abone yaygınlık oranının yüzde 19.1 olduğunu kaydetti. Özdağ, Türk Telekom sabit geniş bant satışından kaynaklanan gelirlerinin 2019`dan 2020`ye yaklaşık yüzde 21 arttığını kaydederek bu artışın normalde alım gücü olmadığı halde pandemide eğitim sebebiyle almak zorunda kalan vatandaşlardan kaynaklandığı şeklinde yorumlanabileceğini ifade etti. Ayrıca ülkemizdeki İnternet tarifelerini de inceleyen Özdağ, en düşük tarife ücretinin bile (ayda 24 Mbps limitsiz 75 TL) oldukça yüksek olduğunu, ayrıca İnternet sağlayıcı firmaların her yıl okul açılışında yaptıkları İnternet kampanyalarını pandemi döneminde yapmadıklarına dikkat çekti.

"Fırsat eşitsizliği inanılmaz boyutlarda"

            Gazeteci-Yazar Füsun Sarp Nebil "Eğitim Yönetilemiyor" başlıklı sunumunda Türkiye`de 24 milyon hanenin ancak yüzde 48.8`inde sabit İnternet olduğunu, bunun eğitimde fırsat eşitsizliğini inanılmaz bir boyuta taşıdığını ifade etti. EBA`nın en üst kapasitesinin 2-3 milyon ile sınırlı olduğunu vurgulayan Nebil, İnternet giderleri ile bilgisayar, cep telefonu masraflarının ailelerin sırtında büyük bir yüke ve baskı unsuruna dönüştüğünü kaydetti. Bugün 15 milyon yetersiz eğitim alan gencin, özel okullardan mezun olacak sayısı 1.5 milyon kadar olan gençle eşit şartlarda olmadığını, ciddi bir dezavantajla üniversiteye girme ve sonrasında iş bulma savaşına gireceklerini vurguladı. Nebil, sorunun çözümü için iki önemli aracın olduğunu ortaya koydu: Evrensel hizmet fonu ile yeterli bütçesi olan Bilişim Teknolojileri Kurumu`nun bir an önce İnternet alt yapısını tamamlaması.

"Her okula, bir bilişim öğretmeni ile bir sağlık görevlisi"

            Eğitimle ilgili sunumların ardından İyi Parti Ankara Milletvekili ve Eğitim Politikaları Başkanı Şenol Sunat yaptığı değerlendirmede, yüz yüze eğitimin öneminin yadsınamaz olduğunu ancak pandemi koşullarında kapanmanın da zorunlu olduğunu ifade etti. Pandemi sürerken, bir dönem yüz yüze eğitime geçildiğinde sorumluluğun kabul edilemez şekilde tamamen velilere bırakıldığını hatırlatan Sunat, İyi Parti olarak her okula, bir bilişim öğretmeni ile bir sağlık görevlisinin atanması önerisini getirdiklerini kaydetti. Yapılan anketlerin öğrencilerin yaklaşık yüzde 42`sinin sisteme ulaşabilecek tablet, bilgisayar ya da telefonunun olmadığını ve yüzde 60`ının EBA`yı başarılı bulmadığını ortaya koyduğunu ifade etti. Eğitim Bilim Kurulu ya da Konseyi benzeri bir yapının kurulması gerektiğini sürecin başından beri önerdiklerini söyleyen Sunat, eğitim ile ilgili konularda sadece Sağlık Bakanlığı`na bağlı Bilim Kurulu`nun karar vermesinin ne kadar yanlış olduğunu anlattı. Sisteme hiç giriş yapamamış en az 7 milyon öğrenciye, öğretmenlerin kanaat notu vermesinin beklenmesindeki garipliğin altını çizen Sunat, öğrencilerin EBA sistemini kullanım oranları ve teknik altyapıya ilişkin verileri alabilmek için verdiği soru önergelerinin de yanıtsız kaldığını ifade etti. Sunat ayrıca, İyi Parti`nin pandemide eğitim sorununa ilişkin ilgili tüm sendikalar, meslek örgütleri, sektör temsilcileri, uzmanlarla ilişki içinde, ortak akılla çözüm bulunması ve kampanya yürütülmesi için çalışmaya devam edeceklerini kaydetti.

            İyi Parti Kalkınma Politikaları Başkanı Prof. Dr. Ümit Özlale konuşmasında, pandemi döneminde hem iş hayatında hem de eğitimde yaygınlaşmış olan hibrit çalışma ve eğitim modellerine ilişkin çekincelerini dile getirdi. Kimsenin birbiriyle yüz yüze temas edemediği, evlerinde, birbirinden ayrı alanlarda, sadece dijital düzeyde ilişki kurmanın toplumun birbirinden uzaklaşmasına ve ayrı düşmesine yol açacağını belirtti. Özlale, insanların bu yöntemle zamanla empati ve ilişki kurma yeteneklerinin köreleceğini ve birbirlerinin sorunlarıyla yüzleşme kabiliyetinin azalacağını ifade etti. Hibrit modellerin imkân verdiği, dünyanın her yerine eğitimin taşınmasının ilk bakışta cazip ve eşitleyici göründüğünü kaydeden Özlale, eğitimcilerin konunun özellikle bu yanına ilişkin fikirlerinin ortaya koyulması gerektiğini sözlerine ekledi. 

"Ülke genelinde İnternet altyapısı sorunlu"

            Telkoder Başkanı Halil Nadir Teberci, İstanbul dâhil Türkiye`nin her yerinde İnternet alt yapısının sorunlu olduğunu ifade ederek İnternet`in olduğu yerlerde de gün içinde pek çok kesinti yaşandığını vurguladı. Teberci, öğrencilerin İnternet ile ilgili yaşadıkları sıkıntıları üç gruba ayırdı: İnternet alt yapısının hiç olmaması, altyapı olduğu halde kullanabileceği cihazın olmaması ve son olarak İnternet erişimindeki kalitesizlik. Dünyadaki en kaliteli İnternet erişiminin fiber olduğunu kaydeden Teberci, Türkiye`deki toplam fiber uzunluğunun 413 bin km olduğunu, bunun yaklaşık 180 bin km`sinin İnternet işletmecilerinin kendileri tarafından kullanıldığını, kalan 220 bin km`lik bölümün kullanıcıların hizmetinde olduğu bilgisini verdi. Ülkemizin fiber alt yapısının 200 kat artırılması gerektiğini, biriken fonların altyapının tamamlanması ve imkânı olmayan öğrencilere bilgisayar, tablet sağlanması için kullanılması gerektiğini ifade etti. Teberci, sadece EBA`ya erişimin ücretsiz olması ya da öğrenci başına aylık 30-35 GB kota verilmesi, geniş bant İnternet abonesi olan 6 milyon öğrenci ve öğretmenin KDV ve ÖİV`den muaf tutulması gibi başka öneriler de getirerek bu sorunları çözmek için pek çok yöntem geliştirilebileceğini vurguladı. 

"Bilişim sektörü geriledi"

            TÜBİDER Başkanı Rüştü Arseven, bilişim sektöründe yaşananlarla ilgili bilgilendirmede bulundu. Ülkemizde bilişim pazarının büyüklüğünün 2013 yılında 10.5 milyar dolar iken 2019`da 9.8 milyar dolar olduğunu, gelişme yerine gerileme yaşandığını ifade etti. Arseven, 2013`te 76 milyon olan ülke nüfusumuzun, 2019`da 82 milyona çıktığını da ekleyerek kişi başı harcamamızın ise 140 dolardan 120 dolara düşerek bu sektörde yüzde 17`lik bir küçülme yaşandığını kaydetti. BTK`nın telekomünikasyon ağırlıklı olarak çalışmalarını yürüttüğünü, bilişim alanında çok az faaliyet gösterdiğini ve veri sunduğunu kaydeden Arseven, bunun sektörel bir sorun yarattığını da ekledi. Bilişim sektörünün kamudaki eğitime destek verebilmesi ve cihazların uygun fiyatla sağlanması için bilgisayar ürünlerindeki KDV ve gümrük vergilerinin kaldırılması, öğretmenlere ve öğrencilere verilecek bilgisayarların ülke genelindeki 30 bin bilişim bayisi üzerinden dağıtılması önerilerini getirdi.  

"Geleceğe Bağış" Çağrısı

            Tüketici Birliği Federasyonu Başkanı Mehmet Bülent Deniz, imkânı olmayan öğrencilerin İnternet`e erişmesini sağlamak için yaptıkları "Geleceğe Bağış" çağrısı hakkında bilgilendirmede bulundu. Türkiye`de en az 3 milyon çocuk ve gencin İnternet`e hiç erişimi olmadığını ve benzer sayılarda çocuk ve gencin de cep telefonu, tablet veya bilgisayarının bulunmadığını ifade eden Deniz, pandeminin bir süre daha devam edeceği göz önüne alınırsa bu sorunu bir an önce çözmek zorunda olduğumuzu kaydetti. Kullanılmayan ikinci el bilgisayar, cep telefonları, tabletleri elden geçirerek ihtiyaç sahibi öğrencilere ulaştırılmasını ve erişimi olmayan öğrencilerin İnternet giderlerinin üstlenilmesini hedefleyen Geleceğe Çağrı kampanyasının, eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması için ufak da olsa bir katkı sunabileceğini kaydetti. Vatandaşlardan beklediklerinin üzerinde bir destek aldıklarını anlatan Deniz, ancak hükümet ve yerel yönetimlerin benzer duyarlılığı göstermediğini sözlerine ekledi. Özellikle belediyelerin kendi imkânlarıyla bu kampanyaya destek olabileceğini ifade ederek toplantı katılımcılarına bunun yaygınlaştırılması için destek çağrısında bulundu. 

Öneriler

            Soru yanıt kısmında daha detaylı tartışmaların gerçekleştirildiği toplantının sonunda ortaya koyulan öneriler şu şekilde özetlendi:

1.     Pandemi koşullarında uzaktan eğitim, öğrencilerimizin eğitim ve iletişim hakkına erişiminde önemli bir kanal olmuştur. Ancak hem öğrenciler hem de öğretmenler bilgisayar, tablet ve internet ağlarına erişimde büyük sorunlar yaşamaktadır. Öğretmenler ve öğrenciler için bilgisayar ve internet eğlence veya lüks değil, bir eğitim aracıdır. Bu nedenle hem öğrencilerimiz hem de öğretmenlerimiz bilişim teknolojileri ve ağlarını edinmek üzere desteklenmeli ve bu harcamalar kamusal uzaktan eğitim hakkının bir gereği olarak Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından karşılanmalıdır.

2.     Zamanlama ve dağıtım sorunları açısından bu araçların, yerel bilgisayar satıcılarından ya da İnternet servis sağlayıcılarından öğretmen ve öğrencilerin belge ibraz etmesi karşılığında temin edilmesi, bedelinin de (eczane sistemi gibi) devlet tarafından karşılanması gereklidir.

3.     MEB, İnternet servis sağlayıcıları ve bilgisayar markaları ile öğretmenler ve öğrenciler için sabit düşük fiyat anlaşması yapmalıdır. 

4.     EBA canlı kapasitesi derhal 5 milyona çıkarılmalıdır. Dünya Bankası`nın 2023`e kadar ayırdığı 160 milyon dolar hızla öğrenciler için tahsis edilmelidir.

5.     EBA içeriği 2021-22 eğitim öğretim dönemi başına kadar tamamen interaktif hale getirilmelidir.

6.     İnternet için altyapının yaygınlaştırılmasının önü açılmalıdır.

7.     İnternet hizmetlerinden alınan KDV ve ÖİV öğrenci ve öğretmenler için kaldırılmalıdır. 

8.     İnternet altyapısı ve öğretmen+öğrencilerin bilgisayarları için BTK`nın sektörden almakta olduğu katkı payı (bu sene 5.8 milyar TL) sektöre tahsis edilmedir.

9.     MEB altyapısı kurmak ve EBA içeriğini geliştirmek için yapılması gereken harcamalar Evrensel Hizmet Fonu`ndan karşılanmalıdır.

10.  EBA verilerinin de Sağlık Bakanlığı`nın Turkuaz Tablosu gibi günlük paylaşılması gerekmektedir. Kaç öğrencinin derslere katıldığı, kaç saat ders yapıldığı, kaç kişinin bağlanamadığı gibi veriler günlük açıklanmalıdır.

11.  Uzaktan eğitim konusunda özel gereksinimlere ihtiyacı olan vatandaşlarımız ihmal edilmekte ve çoğu eğitimden uzak kalmaktadır. Kendileri için gerekli erişim altyapısı sağlanmalıdır.

12.  Uzaktan eğitim konusunda ana dili Türkçe olmayan vatandaşlarımız, sığınmacı çocuklarımızın eğitimi ihmal edilmiştir.

13.  Okulların kapatılmasından turizmin etkileneceği düşünülüyorsa öğrencilerin tatile gittikleri yerlerdeki okullarda eğitime devam edebilmesi için gerekli hazırlıklar yapılmalı ve öğrenciler bulundukları yerdeki kendilerine uygun okullarda eğitimine devam edebilmelidir.

Fotoğraflar