Vatandaş, aralık ayında yaşanan kur artışı ve enflasyonun yarattığı şoku henüz atlatamamışken, yılbaşı gecesi elektriğe, doğalgaza, tekel ürünlerine ve diğer ihtiyaç maddelerine gelen fahiş zamlar sonrası allak bullak oldu. Geçen hafta ise memur ve emeklilere zam olarak lanse edilen, lakin enflasyon rakamının bile altında kalan "sadaka" gibi ücret artışından sonra bizleri nasıl bir yılın beklediği çok daha iyi anlaşılıyor.

****

Erdoğan`ın "vatandaşın lehine elektrik tarife düzenlemesi diyerek adeta müjde gibi sunduğu zammın ardındaki gerçek şöyle; 2022 Ocak ayı itibariyle hanelerde kullanılan elektriğe 150 kw/saate kadar % 52 zam uygulanırken, bu sınır aşıldığı taktirde % 127 zamlı tarife uygulanacak. Yani söylenene göre az elektrik kullanan aboneler, daha düşük tarifeden fatura ödeyecek. İlk bakıldığında cazip gelebilir ancak dört kişilik bir ailenin aylık ortalama elektrik tüketiminin 150 KW/saatin üzerinde olduğu düşünüldüğünde avantaj gibi sunulan uygulamanın, vatandaşa daha yüksek fiyattan elektrik satma kurnazlığı olduğu kolayca anlaşılacaktır. Elektrik kullanarak gelir getirici bir faaliyette bulunmayan sade vatandaş için

sağlık, haberleşme, gıda güvenliği, eğitim ve ev yaşamı gibi alanlarda elektrik kullanımı olmazsa olmaz ihtiyaçlardan birisi. Peki böyle önemli bir alanda enflasyon rakamlarının bile çok üzerinde gelen zamların altında yatan sebep nedir?

Özelleştir-me!!

"EPDK`nın 1 Ocak`tan itibaren geçerli olan tebliği incelendiğinde, EÜAŞ`ın (devletin Elektrik Üretim Anonim Şirketi) dağıtım şirketlerine elektrik satış fiyatı kilovat için 31.86 kuruş. Ancak, özel şirketlerce bize fatura edilen elektrik birim fiyatı ise 79 kuruş. Vergi ve fon hariç. Dolayısıyla sadece kamunun ürettiği elektriği satış fiyatı ile özel şirketlerce bize fatura edilen rakamlar arasındaki fark bize zaten özelleştirme farkı olarak görünüyor.     Kademeli tarifeyle 150 kilovat saat üzerine çıkıldığında ise durum vahamet arz ediyor. Özel şirketler kamudan 31.86 kuruşa aldığı elektriği, aboneye 130 kuruşa satıyor. Aradaki fark kısaca özelleştirmenin topluma faturasıdır. Yine bu şirketlerin yönetim giderleri, kar marjları bunun içinde, fatura içerisine konuluyor"

"Şu anda yüzde 100 ile yüzde 130 oranına varan bir zam ile karşı karşıyayız. Elektrik üretiminde kamu payı yüzde 17 civarında, özel sektör payı ise yüzde 83 civarında. Türkiye`de 21 elektrik dağıtım bölgesi söz konusu ve sayıları bir elin parmaklarını geçmeyecek şirketlerin ortaklığıyla bu dağıtım bölgeleri işletiliyor. Halkın suistimal edildiği bu enerji fiyatları özel şirketlere kaynak aktarımıdır" diye ekliyor (TMMOB EMO yöneticisi Mehmet Özdağ)

Yine uzmanların hesaplamalarına göre, dağıtım şirketlerinin bir ayda toplam abonelerden elde ettiği gelir 2021`de 19,7 milyar lira iken, 2022`de 42,2 milyar liraya çıkacak. Yani özel şirkeler her ay 22,5 milyar lira fazladan gelir elde ederken, aylık gelirleri de yüzde 114 artmış olacak. Yani son zamlarla birlikte toplamda yıllık 270 milyar ilave gelir elde etmiş olacaklar.

Özellikle 1990`lı yıllarda IMF ve Dünya Bankası`nın direktifleri doğrultusunda başlatılan ve AKP döneminde hız kazanan özelleştirme politikaları ile birlikte enerji sektörü başta olmak üzere, hemen her alanda kamuya ait yatırımlar, kaynaklar ve fabrikalar elden çıkarılmıştı. Özelleştirme sonrası, özel şirketler eliyle kamu kaynaklarının nasıl kullanıldığını, halkın sırtından nasıl yüksek kazanç elde edildiğini ve elektrik faturalarında ki soygunu, uzman görüşleri ışığında somut rakamlarıyla birlikte yukarıda ifade etmiştim. Devletin enerji alanında yapılan özelleştirmelerden gelirleri 12,7 milyar dolar iken, bugün bu şirketlerin kamu bankalarına olan borçları 47 milyar dolar seviyelerinde. Bu ticaretin kazananı kim sizce? Bu borcun geri dönüşü mümkün mü? Öyleyse çözüm ne? Bu durumda şahsi görüşüm, bir zamanlar kamu mülkiyetinde olan elektrik üretim ve dağıtım organizasyonunun kamulaştırılması ve yeniden halk yararına işletilmesi yönündedir. Aksi taktirde, özel şirketlerin kâr etmesi ve ayakta kalması için bütün maliyet kamuya, oradan da halka yıkılmaya devam edilecek. Takdir, değerli okuyucularımın.

Memura zam yok, yalnızca resmi enflasyon oranına göre fark ödenecek.Hükümet yetkilileri, memur ve memur emekli aylıklarına yüzde 30.5 oranında artış yapılacağını açıkladı. En düşük emekli aylığı ise 2500 TL olarak belirlendi. Yani asgari ücretin yaklaşık yarısı kadar. İktidar, iş gücünden faydalanamadığı emeklileri tamamen gözden çıkarmış durumda. Ekonomiye bir yük olarak görüyor. Zira emeklilere reva görülen ücret, sosyal hayat şöyle dursun, bir insanın sağlıklı ve yeterli gıda ihtiyacını bile karşılamaz. Memur maaşlarına yapılan artış zam gibi lanse edilse de, işin aslı başka. 2021 aralık enflasyon farkı ve yüzde 7.5`lik ocak ayı toplu sözleşme farkıyla birlikte yüzde 30,5`lik bir artış söz konusu. Yani yapılan artışa zam demek bir tarafa, 2021`in açıklanan resmi enflasyon farkını bile karşılamıyor. Kaldıki gerçek enflasyon rakamlarının yüzde 60`lara yaklaştığı gerçeği hesaba katıldığında, memurların enflasyon karşısında ki durumu daha net anlaşılacaktır. Açıklama öncesi zamlarla ilgili esip gürleyen, bu rakamları kesinlikle kabul etmeyeceğini söyleyen iktidar yamağı Memur-sen başkanının açıklanan yüzde 30.5`lik artış sonrası; "ateşi alır ama közü söndürmez, yıl içinde enflasyon rakamları düşerse rahatlama olur" diye açıklama yapması ise teslimiyetin bir ifadesi. Böylece memurun umudu yine başka bahara kaldı. Özlük ve ekonomik hakları her geçen yıl biraz daha budanan memurlar, enflasyona karşı tamamen savunmasız bırakıldı. Yetkili sendika ile memur lehine bir sonuç alınamadığı, alınamayacağı artık anlaşılmıştır diye düşünüyorum. Bu durumda kamu çalışanlarının da sendikal örgütlenmeyle ilgili tercihlerini tekrar gözden geçirmeleri gerekmez mi?

İhracat rekoru mu, cari

açık rekoru mu?

Cumhurbaşkanı`nın kabine toplantısı sonrası açıklamalarında çelişkiler dikkat çekiyor. CB Erdoğan konuşmasında "dış ticaret fazlası veren hedefimize daha çok yaklaşıyoruz" diyerek, aralık ayında yeni bir ihracat rekorunun kırıldığını söyledi. Böylece zamanla dış ticaret açığının kapanacağını, hatta aksine cari fazla verileceğini söyledi. Lakin, Ticaret Bakanlığı`nın resmi verilerine göre aralık ayında dış ticaret açığı 6,6 milyar dolar seviyesine yükselerek, son yılların rekorunu kırdı. Yani Erdoğan`ın söylediği gibi dış ticaret açığının kapandığı falan yok. Aksine aradaki makas açılıyor.

****

Geçen hafta kamuoyunda tartışılan ve doğrudan halkın bütçesine dokunan konularla ilgili gelişmeleri, rakamları ve kendi görüşlerimi yukarıda sizinle paylaştım. Hükümetin açıklamalarıyla, gerçekler somut bir biçimde birbirinden ayrılıyor. Yazımın başlığından da anlaşılacağı üzere; vatandaş hem fiyat enflasyonuna, hem de yalan ve algı enflasyonuna maruz kalıyor. Günlük popülist algı söylemleri ve atılan adımlar neticesinde şekillenen ekonomik gelişmeler, büyük sermaye gruplarının daha çok kar elde edebilmesini sağlarken; alın teriyle geçimini temin etmeye çalışan yığınları daha çok sefalete ve açlığa itmektedir. Halkın mahkum edildiği bu sistem onların kaderi değildir. Emekçiler haklarını aramak ve hatta sisteme egemen olup bu sömürü çarkını ortadan kaldıracak birliktelik ve sinerjiyi oluşturmak zorundadır. Böyle gelmiş ama böyle gitmez.