YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), ülkemizdeki enerji zamlarının yurt dışındaki artan maliyetlerden kaynaklanması iddialarına yönelik Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) verilerini esas alarak yaptığı çalışmaya ilişkin bir rapor yayınladı.
 

Türkiye‘deki artan enerji ve akaryakıt fiyatlarının yurt dışındaki artan maliyetlerden kaynaklandığı iddiasının doğru olmadığını iddia eden EMO, buna ilişkin OECD‘den aldığı verilerle hazırladığı çalışmayı kamuoyu ile paylaştı. Hazırlanan çalışmada OECD verilerine göre enerjiye yapılan zamlardan OECD ülkelerindeki tüketicilerin Türkiye‘deki tüketiciler kadar etkilenmediği, ardı ardına yapılan zamlara dünyadaki fiyat artışlarının gerekçe gösterildiği ancak OECD verilerinin bu durumu doğrulamadığı, 2015 yılından bu yana ülkemizde OECD ortalamasının 6 katından fazla zam yapıldığı, salgın döneminden sonra fiyatların ikiye katlandığı, enerji krizinin yaşandığı dönemde 4 kat zam yapıldığı iddia edildi, bu zamların önüne geçmek için ise özelleştirmelerin kaldırılarak kamucu bir politika izlenmesi gerektiğine dikkat çekildi.

‘OECD ORTALAMASINDAN 6 KAT DAHA FAZLA ZAM YAPILDI‘

EMO tarafından OECD verileri baz alınarak hazırlanan çalışmada şunlara yer verildi; "OECD; elektrik, gaz ve yakıt fiyat artışlarını dikkate alarak hazırladığı tüketici fiyatları bazlı enerji endeksi, iktidarın ülkemizdeki enerji zamlarının, yurtdışında oluşan maliyet artışlarından kaynaklandığı ve yurttaşlara yansımasının düşük seviyede tutulduğuna yönelik iddialarını doğrulamıyor. Diğer OECD ülkelerindeki tüketicilerin bahsi geçen artışlardan Türkiye‘deki tüketiciler kadar etkilenmediği görülmektedir.

Bilindiği üzere, elektrik, doğalgaz ve akaryakıta ardı ardına yapılan zamlar için dünyadaki fiyat artışlarını gerekçe gösteriliyor. Oysa çeşitli ülkelerdeki enerji borsalarından anlık olarak oluşan geçici fiyat dalgalanmalarından örneklerle pahalı enerji gerçeğinin gizlenmeye çalışıldığı, OECD verileri ile bir kere daha net bir şekilde görülmektedir.

OECD‘nin 2015‘i baz yıl alarak gerçekleştirdiği enerji endeksi incelendiğinde, Türkiye‘nin OECD ortalaması ile arasındaki makasın düzenli olarak açıldığı görülmektedir. Mart 2022 itibarıyla Türkiye‘nin endeks değeri 409‘a ulaşırken, aynı ayda OECD ortalaması 151‘de kaldı. Baz yıl kabul edilen 2015‘ten bu yana ülkemizdeki enerji fiyatlarındaki artış oranı yüzde 309 olurken, OECD ülkelerinin ortalamasındaki artış yüzde 51 olarak belirlendi. OECD verileri, 2015 yılından bu yana ülkemizde OECD ortalamasından 6 kat daha fazla zam yapıldığını ortaya koymaktadır.

 ‘SALGIN SONRASI FİYATLAR İKİYE KATLANDI‘

Salgın sonrası birincil kaynaklarda başlayan arz krizinin yaşandığı döneme bakıldığında ise Temmuz 2021 itibarıyla OECD‘nin ortalamasında endeks değerinin 120 olduğu, ülkemiz değerinin ise 203 olduğu görülmektedir. Tüm dünyada birincil enerji kaynaklarının en yüksek değerlere ulaştığının ifade edildiği Temmuz 2021-Nisan 2022 arasındaki dönemde, OECD genelinde tüketicilere yansıyan zam oranı yüzde 26 ile sınırlı kalırken, bu rakam ülkemizde yüzde 102 düzeyinde gerçekleşti. Enerji krizinin yaşandığı söz konusu dönemde OECD ortalamasının 4 katı daha fazla zam yapıldığı görülmektedir.

EMO tarafından OECD verileri baz alınarak hazırlanan çalışmada şunlara yer verildi; "OECD; elektrik, gaz ve yakıt fiyat artışlarını dikkate alarak hazırladığı tüketici fiyatları bazlı enerji endeksi, iktidarın ülkemizdeki enerji zamlarının, yurtdışında oluşan maliyet artışlarından kaynaklandığı ve yurttaşlara yansımasının düşük seviyede tutulduğuna yönelik iddialarını doğrulamıyor. Diğer OECD ülkelerindeki tüketicilerin bahsi geçen artışlardan Türkiye‘deki tüketiciler kadar etkilenmediği görülmektedir.

Rusya-Ukrayna savaşı dolayısıyla Şubat ayından bu yana tedarik sorunları yaşayan 27 AB ülkesindeki ortalama artış bile yüzde 30,5 düzeyinde kalmıştır. ABD‘ de ise fiyatlar yalnızca yüzde 21,9 oranında zamlandı. G7 ülkelerindeki ortalama artış yüzde 24,1 olarak hesaplanırken OECD`nin zam sıralamasının sonunda yüzde 9,9 ile İsrail ve yüzde 3,4 ile İsviçre yer aldı.

‘YÜZDE 1220 ARTIŞ İLE REKOR YAŞANDI‘

2002 yılının sonunda ülkemizin endeks değeri 31, OECD ortalaması ise bu değerin yaklaşık iki katı yani 59‘du. AK Parti hükümetlerinin iş başında olduğu bu dönemde, OECD ortalaması yüzde 156 artarken, ülkemizde ise yüzde 1220 oranında rekor artış yaşandı. Aynı dönemde ABD‘de enerji fiyatları yüzde 145, AB ülkelerinde yüzde 141, G7 ülkelerinde ise yüzde 136 zamlandı. İsrail yüzde 67, İsviçre yüzde 44 ile OECD içindeki en düşük zam oranına sahip ülkeler oldu. Nisan 2022 itibarıyla OECD ülkeleri içinde en yüksek endeks değerine sahip olarak zam şampiyonuna dönüşen ülkemizin en yakın takipçisi Hollanda‘nın endeks değeri yaklaşık yarımız kadardır. Üstelik Haziran 2022‘den geçerli olmak üzere yapılan yeni zamla ülkemizin endeks değeri daha da artmıştır.

Elektrik başta olmak üzere doğalgaz ve akaryakıt zamlarıyla giderek daha pahalı enerji kullanan ülke konumuna geldiğimiz açıkça ortadadır. Buna rağmen hükümet sözcüleri ‘Dünyada ucuz enerji yok‘ söylemiyle; zamların özelleştirme ve piyasalaştırma uygulamalarından kaynaklandığı gerçeğinin üstünü örtmek istemektedir.

Enerji krizinden ve zam döngüsünden kurtulmak için kalkınma perspektifiyle hazırlanan toplumcu bir enerji programı uygulanması zorunluluk haline gelmiştir. Kamunun enerji yatırımları yapmasının önündeki engeller kaldırılarak elektrik, doğalgaz ve petrol alanlarında dikey entegre kamu tekelleri yeniden kurulmalıdır. Temel insan haklarından biri olarak kabul edilen ucuz ve kaliteli enerjiye erişimi güvenceye almak, enerji maliyetlerinin ekonomik faaliyetleri tahrip etmediği bir kalkınma dönemini başlatmak için özelleştirilen tüm enerji kuruluşları kamulaştırılmalıdır.