Elektrik Mühendisleri Odası 48`inci Dönem Yönetim Kurulu Mart 2022 yılında geçilen Destekleme Bedeline ilişkin yaptığı açıklamada, `Destekleme Bedeli sistemi ağırlıklı olarak ithal kaynaklı fosil yakıtlı santralların desteklenmesi mekanizmasına dönüşmüştür` dedi.
 

Elektrik Mühendisleri Odası 48‘inci Dönem Yönetim Kurulu Mart 2022 yılında geçilen Destekleme Bedeline ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Açıklamada, "Türkiye‘de elektrik ticareti ve dengeleme faaliyetleri için Gün Öncesi Piyasası mekanizması kullanılmakta, buna göre elektrik santralların maliyetlerine göre, bir gün sonrası için fiyat ve kapasite miktarı teklif etmektedir. Bu tekliflere göre Piyasa Takas Fiyatı (PTF) belirlenmektedir. Fiyat krizlerinde mağduriyet olmaması için PTF Tavan fiyat sınırı da uygulanırken, Ekim 2020 tarihinde PTF tavan fiyatının 12 aylık ortalamanın 2 katını aşamayacak şekilde olacağı formüle bağlanmıştı. Bazı santralların yüksek maliyet nedeniyle üretim yapmamaları ve özellikle 2021 yazında yoğun kesintiler olması üzerine, Mart 2022 tarihinde ‘Destekleme Bedeli‘ modeline geçilmiştir ve Destekleme Bedeli sistemi ağırlıklı olarak ithal kaynaklı fosil yakıtlı santralların desteklenmesi mekanizmasına dönüşmüştür" denildi.

HÜKME BAĞLANMASI

Destekleme Bedeli modelinin hükme bağlanmasının anlatıldığı açıklamada şu ifadelere yer verildi: "Elektrik Piyasası Kanunu‘nun ‘Tarifeler ve tüketicilerin desteklenmesi‘ konulu 17‘nci maddesinde 8 Mart 2022 tarihinde yapılan düzenlemeyle, ‘her seferinde 6 ayı geçmemek üzere, EPDK tarafından kaynak bazında tüketiciyi ve/veya maliyeti yüksek üretimi destekleme bedeli belirlenebileceği‘ hükme bağlanmıştır. Bu bedelin, ‘üretim maliyeti düşük üreticiden karşılanarak arz güvenliğinin, maliyeti yüksek üretimin ve/veya tüketicilerin desteklenmesi amacıyla kullanılması‘ öngörülmüştür. Arkasından EPDK`nın konuyla ilgili usul ve esasları belirleyen kurul kararları da Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Buna göre, enerji kaynaklarına göre ayrılmış santralların ‘Destekleme Bedeli` mekanizmasına ne kadar para aktarmaları veya almaları gerektiği EPDK tarafından belirlenecek olan Azami Uzlaştırma Fiyatı (AUF) parametresi ile saptanmaktadır. Eğer santral için belirlenen AUF, o ay oluşan PTF fiyatlarından düşükse sisteme Destekleme Bedeli ödemekte, yüksekse sistemden Destekleme Bedeli almaktadır.

Mayıs 2022`de de ithal kömür santralları için 2.732 TL/MW; Doğalgaz Fuel Oil Nafta, LPG, Motorin için 2.513 TL/MW AUF belirlenmiş; gerçekleşen PTF ise 1.736 TL olmuştur. İthal kaynaklı fosil yakıtlı santrallar yine Destekleme Bedelinden yararlanmış, AUFT 1.278 TL/MW olarak saptanan yenilenebilir enerji santralları ise sisteme ödeme yapmak durumunda kalmıştır.

Sonuç olarak, Destekleme Bedeli sistemi ağırlıklı olarak ithal kaynaklı fosil yakıtlı santrallarının desteklenmesi mekanizmasına dönüşmüştür."

Açıklamada, elektrik alanının ticari kaygılardan uzak şekilde yönetilmesi gerektiğini ifade edilerek, şöyle denildi:

"Yaşanan gelişmeler enerji alanındaki başıboşluğu gösterirken, kronik hale gelen denetim ve yönetim zafiyetlerini bir kez daha gözler önüne sermiştir. Elektrik alanının ciddi, kurumsal ve liyakati esas alacak biçimde, ticari kaygı ve günübirlik çıkarlardan uzak olarak yönetilmesi gerekmektedir. Ekonomik krizde önemli rol oynayan ithal kaynak bağımlılığının azaltılması için yenilenebilir kaynaklara dayalı üretim kapasitesinin artırılması hayati önemdedir. İktidar temsilcileri her konuşmada yeşil teknolojilerin altını çizerken, perde gerisinde farklı ad ve uygulamalarla fosil yakıtlara destek son hız devam etmektedir. EPDK`nın çeşitli sermaye gruplan ve lobilerin birbiriyle çelişen çıkarlarını dengelemek için yaptığı mevzuat değişikliklerinin sonucu ortadadır. Kurumu, asli görevi olan ‘enerjinin yeterli, kaliteli, sürekli, ekonomik ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketiciye sunulması için düzenleme ve denetleme yapmaya` çağırırken, yolsuzlukların önüne geçilmesi ve şeffaf bir yönetim için kamu yararını temel alan yeni bir sistem kurulmasının zorunluluk olduğunu belirtiriz. Usulsüzlüğün tespit edilmesi ve para iadesine karar verilmesi etkili bir denetim mekanizması için yeterli değildir. Usulsüz bildirimde bulunan enerji üretim şirketleriyle birlikte, işlemlerde rol oynayan ikili anlaşmaların tarafları olan tedarik ve dağıtım lisansı sahibi şirketler de kamuoyuna açıklanmalıdır. Şirketlerin para iadesi yapması yeterli değildir. Usulsüz bildirimde bulunarak kazanç sağlayan tüm şirketlerin lisansları iptal edilmelidir. Enerji şirketlerinin inisiyatifine terk edilen bu alanda kamu otoritesi yeniden tesis edilmelidir."