 |
Ankara Şubesi 26. Dönem Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu 15 Eylül 2023 tarihinde Elektrik Kazaları Ve Elektrik Çarpması Ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar başlıklı bir basın açıklaması yayınladı. Açıklamanın tam metnine haberimizin devamından erişebilirsiniz.
ELEKTRİK KAZALARI VE ELEKTRİK ÇARPMASI VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Elektrikli aletler, araçlar, sistemler ve yapıların hayatımıza her geçen gün daha fazla girdiği, elektrifikasyonun dijitalleşmesi ile yaygınlaşmanın arttığı, elektrik enerjisinin her yere taşınmaya başlandığı, sokak aydınlatma direkleri, reklam panoları, otobüs durakları, seyyar ünitelerin çoğaldığı, dış ortamlara şarj ünitelerinin kurulduğu, güvenlik önlemlerinin daha çok alındığı bir dönemdeyiz. İstatistiklere ve günlük haberlere baktığımızda ise maalesef elektrik kazaları ve çarpmalarının hala devam ettiği kazaların ve özellikle de çarpmaya bağlı ölümleri engellenememektedir.
Dünya Sağlık Örgütü raporuna göre dünya genelinde her yıl binlerce kişinin elektrik çarpmaları nedeniyle hayatını kaybettiğini, bunların çoğunun çocuk ve gençleri oluşturmaktadır. Elektrik çarpmalarından her yıl Amerika Birleşik Devletleri`nde 50 binin üzerinde kişinin yaralandığı ve 1000`in üzerinde kişinin öldüğü, Hindistan`da ise 10.000`in üzerinde ölüm gerçekleştiği, elektrik çarpmalarından ölüm oranının %3 ile %5 arasında olduğu, kadın-erkek ölüm oranının ise 1/8 civarında seyrettiği, çarpmadan etkilenmelerin veya yaralanmaların iç ve dış ortamlarda meydana geldiği, en çok yaralanmaların ise dış ortamlarda olduğu, yaralanma ve ölümlerin çoğunun yaz mevsiminde meydana geldiği, tüm kazalar içerisinde elektrik kaza oranının %1-2 arasında olduğu, etkilenen çocuklarımızın sayısının da hiç te az olmadığı literatürdeki çalışmalarda raporlanmaktadır. Elektrik akımına kapılma veya elektrik çarpmalarında ölüm oranları ve istatistiklerinin yıldan yıla, ortamdan ortama, ülkeden ülkeye değiştiği ve bunun dünyada hala büyük bir problem olduğu görülmektedir. Özellikle de kamuya açık alanlarda açık bırakılan tesisat veya kablolar yüzünden, son aylarda ülkemizde de "elektrik çarpmasından" veya "elektrik akımına kapılıp" hayatını kaybeden vatandaşlarımız özellikle de çocuklarımızın olması çok üzücüdür.
Kamuoyunun bilgilendirilmesi, halkımızın bilinçlendirilmesi, artık hata yapılmaması, konuya gereken önemin verilmesi ve hiçbir kaybımızın olmaması için bu konu belirlenmiştir. Bu trajik olayları önlemek için EMO olarak her yıl uyarılar yayımlıyor, kamuoyu bilgilendirmeleri yapıyor, denetimlerimizi sürdürüyor ve en önemlisi ise karşılaşılan problemlere çözüm geliştirmeye çalışıyoruz.
Elektrik çarpması, elektriğe kapılma veya çarpılma konusu yukarıda belirtilen istatistiklerden de görülebileceği gibi hala önemli bir gündemdir. Daha çok yeteri kadar korunamayan, konuyla ilgisi ve bilgisi olmayan, iş sağlığı ve güvenliği konusuna önem vermeyen veya özen göstermeyen, çocukların prizlere küçük parmaklarını kolaylıkla sokabileceğini düşünmeyen ve önlem almayan, çarpılmaların vücut organlarına zarar verdiğinin farkında olmayan, maddi ve manevi zarara yol açabileceğini bilmeyen, ark ve yangın çıkmasına sebebiyet verdiğinin farkında olmayan, en önemlisi ise gerekli önlemleri almayan, projelere göre tesisatları veya yapıları yapmayan, gerçekleştirmeyen, denetlemeyen, yenilemeyen veya bunun suç olduğunun farkında olmayanlar yüzünden olduğunu belirtmekte fayda vardır.
Ülkemizde bu tür istenmeyen olaylarla karşılaşılmasının ana sebeplerinin; konuyu ciddiye almama, dikkatsizlik, gereken önlemleri almama, standartlara veya yönergelere uymama, bilgisizlik veya eğitimsizlik, denetim eksikliği, uzman olmayanların elektrik işleriyle ilgilendikleri bilinmektedir.
Yaygın olan elektriksel tehdit ve tehlikeler gözden geçirildiğinde;
• Elektrik çarpması, elektrik yangınları, patlamalar ve elektro manyetik alana maruz kalma başlıklarının ciddi tehlikeler olduğu, bunlardan en yaygınının ise elektrik çarpması olduğu,
• Elektrikli araçlar, aletler, bileşenler, kablo tesisatları ile temas olduğunda çarpmaların meydana geldiği,
• Elektrik çarpması sonrasında elektik yangınlarının çıktığı veya çıkabileceği konusu üzerinde çok durulmadığı (özellikle de yangının hızlıca yayılabileceği, olası patlamalarla karşılaşılabileceği), yaralanmalar, yanıklar, hatta ölümlerin olduğu, maddi ve manevi olarak diğer insanları da etkilediğinin farkında olunmadığı,
• Çoğu zaman çarpmaların ise hatalı kablolama, yıpranmış veya zarar görmüş hatlar ve ekipmanlar, aşırı yüklenme veya yanlış müdahaleden kaynaklandığı,
• Riskleri düşüren en önemli adımın çalışanlara eğitim verilmesinin, elektrik tesisatları ile uygun topraklama ve kablolamaların zaman zaman kontrol edilmesinin ve en önemlisi ise periyodik denetimlerin elektrik kazalarını ve kayıpları önlemede en önemli çözüm olduğunun farkında olunmadığı,
• Elektriksel güvenlik standartlarına ve yönetmeliklere uyulmaması, kontrol veya bakımın zamanında yapılmamasının tehdit oluşturduğu,
• Elektromanyetik alanlara maruz kalındığında da bunun sağlık sorunlarına sebebiyet verdiği,
• Kaçak elektrik kullananların bu durumlarla sıkça karşılaştıkları
anlaşılmaktadır.
Elektrik çarpmalarına maruz kalındığında yapılması gerekenler;
• kazazedeye hiçbir zaman çıplak elle dokunmamak, öncelikle elektrik akımını veya çarpılanın elektrikle olan temasını kesmek eğer müdahale kaçınılmaz ise elektrik geçirmeyen lastik, plastik, ahşap gibi cisimler veya ekipmanlar yardımıyla kazazedenin elektrik ile temasını kesmek gereklidir.
• çevrede meslek uzmanı var ise mutlaka destek almak yok ise yardımcı olacakların serin kanlı davranarak önce kendi güvenliklerini sağlamaları daha sonra kazazedeye (her iki tarafın sağlığı için bu önemlidir.) yardımcı olmaları beklenir.
• elektrik kazalarında ilk yardım eğitimi almış kişilerin kazazedeye yardımcı olması yok ise acil yardım talebinde bulunulmalıdır. 112 gibi servisler aranıldığında elektrik çarpması kazası olduğu bildirilmelidir.
Dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar aşağıda verilmiştir.
• Elektrik ile ilgili her türlü iş ve işlemler mutlaka deneyimli mühendisler tarafından projelendirilmeli, projeye uygun olarak tesisatlar gerçekleştirilmeli ve denetlenmelidir.
• Yapılan tüm elektriksel işlemlerde, elektrik tesisatları düzenli olarak kontrol edilmeli, topraklama ölçümleri yapılmalı, eski ve aşınmış kabloların, prizlerin veya ana pano veya kutuların kontrolleri yapılmalıdır.
• Karşılaşılan herhangi bir elektrik sorununda, mutlaka uzmanlardan ve EMO gibi meslek örgütlerinden destek veya yardım alınmalıdır. Amatörce müdahalelerin büyük tehlikelere yol açtığı her zaman hatırda bulundurulmalıdır.
• Yönetmeliklere uygun olarak, ana kutu veya panolarda uygun sigorta kullanılması, kısa devre akım kesicilerinin mutlaka bulundurulması, periyodik olarak kontrol edilmesi gereklidir.
• Elektrik veya elektriksel alet veya cihazlara su teması veya sulu temasların büyük tehlike oluşturacağı hiçbir zaman unutulmamalıdır. Islak veya sulu ortamlarda bulunulmamalı, özellikle de ıslak ellerle elektrikli cihazlara dokunmaktan kaçınılmalıdır.Çocuklarımızın elektrik çarpmalarına karşı bilgilendirilmesi ve eğitilmesi gereklidir. Prizlerle oynama ve prizlere yabancı cisim sokma, elektrik kablolarını çekiştirme, dişleme veya oynarken riskli durumlar oluşturma gibi durumlarla karşılaşıldığı için kapaklı priz kullanma, priz ve fişleri uygun yerlere konumlandırma, sıva altı kablolama yaptırma, çocukları riskli bölgelerden uzaklaştırma alınabilecek önemlerin başında gelmektedir.
• Evde, işyerinde veya dışarıda bulunan elektrik pano kapakları açılmamalı, açık olanlar var ise kurcalanmamalı, pano veya direkler üzerindeki uyarılara dikkat edilmeli ve mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
• Yüksek veya orta gerilim tellerine veya direklerine çok yaklaşılmaması, buralarda iş ve işlem yapanların uzman olduğu ve koruyucu malzeme, ekipman veya araçlardan faydalandıkları bilinmelidir.
• Bina içi tesisatların her yıl kontrol ettirilmesi, gerekli ölçümlerin yaptırılması ve en önemlisi ise varsa eksik ve aksaklıklar giderilmelidir.
• Elektrik çarpmalarına karşı hepimizin sorumluluğu olduğu bilinciyle hareket edilmeli, yanlış eksik veya tehdit oluşturan bir durum tespit edildiğinde, ilgililere haber verilmeli ve gerekli önlemler vakit geçirilmeden alınmalıdır. Basit önlemlerin, çok ciddi tehlikeleri azaltacağı ve sevdiklerimizi koruduğu hiçbir zaman unutulmamalıdır.
• Gelişmiş ülkelere bakıldığında ise elektrik tesisatlarına verilen önemin ön planda olduğu, tesisatların standartlara uygun olarak yapıldığı, ölüm oranlarının genellikle daha düşük sayılarda olduğu, eğitim seviyesi ve farkındalığı düşük olanların daha fazla etkilendiği bilinmelidir.
• Elektrik çarpmalarından korunmak için alınacak önlemler gözden geçirildiğinde; bulunulan yerin yalıtılması, koruyucu yalıtkanlar kullanılması, risk olan bölgelerde düşük gerilim kullanma, topraklamayı belirlenen oranlar çerçevesinde yapmanın önemli oranda korumaya katkı sağladığı anlaşılmaktadır.
• Elektrik İç Tesisat Yönetmeliğinde de belirtildiği gibi işyerleri ve evlerde mutlaka can kurtaran "kaçak akım rölesi" kullanılmalıdır.
• Elektrik çarpılmalarının ise kalpte ritim bozukluğu yaptığı (ev içi çarpılmalarda), ani kalp durmalarına sebebiyet verdiği (özelikle işyeri ve yıldırım çarpmalarında), genellikle ölümcül çarpıntılara sebebiyet verdiğinin farkında olarak çarpılma sonrası mutlaka sağlık kurumlarına müracaat edilmesi gerektiği bilinmelidir.
• Elektrik ve yıldırım çarpmalarında ABCD Protokolünün (Acil tıbbi yardım sistem aktivasyonu ve 112`yi arama; hızlı CPR; erken defibrilasyon; elektif entübasyon; spinal koruma ve immobilizasyon; yanmış elbise, ayakkabı ve kemer gibi giysilerin çıkarılması) uygulanması gereklidir.
Ev içi kazaların azaltılmasında alınması gereken önlemler;
• Elektrik tesisat kontrolleri için evlerde bir tane "elektrik kontrol kalemi" bulundurulmalıdır.
• Mutlaka daire veya ev girişinde panolarda "kısa devre akım koruma sigortası" kullanılmalıdır.
• Tesisatların standartlara uygun olarak yapılıp yapılmadığı "en az bir kez" kontrol ettirilmelidir.
• Kablo yanmasına, ark veya hayvan kemirmelerine karşı kablolar, cihazlar ve tesisatlar uzman bir kişiye mutlaka kontrol ettirilmelidir.
• Mümkün olduğunca kapaklı prizler kullanılmalıdır.
• Islak, nem veya su ile temas durumunda elektrikli alet ve araçlardan mutlaka uzak durulmalıdır.
• Kullanımda olmayan araç veya eşyalar prizlerden çıkarılmalıdır.
• Sigorta attıran veya kısa devre yaptıran, ark çıkaran, akım kaçağı olan alet ve araçlara temas edilmemelidir. Ark görülme, kaçağın anlaşılması veya sigorta atmama durumunda hızlıca evin elektriği panodan kesilmeli ve test için uzmanlardan destek alınmalıdır.
• Son zamanlarda çocuklarımızın, gençlerimizin veya vatandaşlarımızın dış ortamlarda açık bırakılan kablolar, bağlantı noktaları, veya pano kapaklarından dolayı çarpıldıkları, öldükleri (öldürüldükleri) veya yaralandıkları haberleri sıkça basında yer almaya başlamıştır. Bu gibi durumlarda;
• açık bırakılan kablolar, bağlantı noktaları, veya pano kapakları görüldüğünde en kısa sürede ilgili birimlere haber verilmeli, hiçbir şekilde bu noktalar ile temas kurulmamalıdır. Bunları açık bırakanlar veya sorumsuz davrananlar ile ilgili kurumlara birim yapılmalı ve Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmalıdır.
• Sokaklarda elektrik tesisatlarına zarar verenler ile karşılaşılırsa, mutlaka uyarılmalı ve bu durum ilgili birimlere haber verilmelidir.
• Dış ortamlarda, direklerde, aydınlatmalarda, elektrikli şarj ünitelerinde sunulan veya alınan hizmetlerde çok dikkatli olunmalı, hiçbir şekilde çıplak kablo veya temas noktası açıkta bırakılmamalıdır.
• Mutlaka, kısa devre akım koruma sistemleri kullanılmalıdır. Bunun zorunlu olarak yapılması gerektiği bilinmeli ve bunun sorumluluğu ile hareket edilmelidir.
• İşyerlerinde ve sanayi kuruluşlarında elektrik çarpmalarıyla sıklıkla karşılaşıldığından, çarpmalara karşı hazırlıklı olunması, İlk Yardım konusunda eğitim alınması, işyerlerinde mutlaka konuyla ilgili uzman bulundurulması ve uzmanların elektrik işlerine müdahale etmesi, çarpma durumlarıyla karşılaşıldığında ise mutlaka acil müdahale konusunda bilgi sahibi olanların kazazedelere müdahale etmesi gereklidir.
• İşyerlerine yıldırım düşmesi olasılığı olduğu hatırda bulundurulmalı, böyle bir durumla karşılaşılmaması için işyerlerinin yıldırımdan korunma için önlem alması, alınmama durumunda ise nasıl müdahale edileceği konusunda mutlaka eğitim alınması ve hazırlıklı olunması gereklidir.
• Elektrik kazalarının doğrudan veya dolaylı önlenmesine yönelik olarak; Elektrik İç Tesisler Yönetmeliği, Elektrik ile ilgili Fen Adamlarının Yetki ve Sorumlulukluları Hakkında Yönetmelik, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, Elektrik Enerji Tesisleri Proje Yönetmeliği, Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik detaylarına mutlaka bakılmalı ve gereği yapılmalıdır.
• TSE tarafından yayımlanan mevcut standartlara uyulması, standartlarda olmayan veya bulunmayan durumlarda ise IEEE, EN, HD, IEC, VDE gibi standartlardan mutlaka faydalanılmalıdır.
• Eski elektrik tesisatlarının daha fazla risk oluşturduğu bilinmeli, mutlaka bir elektrik uzmanına tesisat kontrol ettirilmeli ve sonuca göre gerekli ise tesisat yenilenmelidir.
• Özellikle banyo ve mutfak gibi ıslak alanlarda düşük voltajlı aydınlatma kullanma çarpılma riskini düşürdüğü için düşük voltajlı çözümler kullanılabileceği hatırda bulundurulmalıdır.
Sonuç olarak, kısaca elektriksel kaza ve yaralanmaları en aza indirmek için;
• Elektrik riskleri ve korunma yöntemleri konusunda bilinçlendirme için eğitim alınması, bilinçli, bilgili ve dikkatli olunması,
• Elektik çarpmalarından koruyan alet ve malzemelerin kullanılması,
• Hiç kimsenin kendi kendine elektrik işleri yapmaya çalışmaması, alan uzmanı (deneyimli, diplomalı, sertifikalı, izin belgeli veya eğitimli) olanların bu işlerle ilgilenmesi veya bu uzmanlardan destek alınması,
• Elektrik tesisatlarında güvenlik teknolojileri sürekli iyileştirildiği için, güvenli sistemler, sigortalar, cihazlar veya araçlar kazaları azaltmakta olduğu unutulmamalı ve bu çözümlerden mutlaka faydalanılmalı,
• Güncel yönetmeliklere göre elektrik tesisatları, kabloları, sigortaları veya kutuları gerekli ise mutlaka güncellenmeli,
• Belirlenen kurallara, standartlara veya yönetmeliklere uyulması,
• İş yeri risk belirlemesi yapılmalı ve güvenliğinin sağlanması,
• Elektrik kablolarının kapalı veya sıva altına görünmeyecek şekilde döşenmesi,
• Elektrik ile çalışan alet, araç, ekipman veya makinelerin bakımlarının düzenli olarak yapılması,
• Uygun olmayan alet ve ekipmanlarının kullanmaması,
• Uygun yalıtkanların (yalıtkan paspas, eldiven, ayakkabı, pense gibi aletler, elektrik kontrol kalemi) ev ve işyerlerinde gerekli ise bulundurulması, ilgili işlerde çalışanların her zaman özel kıyafet kullanmaları,
• Risk altındaki gruplara yönelik koruyucu önlemlerin (kapaklı priz kullanma, aşırı akım çeken cihazları kullanmama, vb.) alınması ve
gerekli önlemler alınmaz ise can, mal ve hukuki sonuçlarla karşılaşılabileceği unutulmamalıdır.
15.09.2023
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi
26. Dönem Yönetim Kurulu Başkanı
Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu
|
|
|
Tanıtım
ANKARA ŞUBE
BASIN AÇIKLAMASI
EMO ANKARA ŞUBESİ 27. DÖNEM KOMİSYON ÇALIŞMALARI HAKKINDA DUYURU
