GÜNDEM

 
“Geleceğin Teknolojileri ve Teknoloji Politikaları Sempozyumu”, Elektrik Mühendisleri Odası ile Bilgisayar Mühendisleri Odası’nın iş birliğiyle 9-10 Mayıs 2025 tarihlerinde Ankara’da gerçekleşmişti. Sempozyum Sonuç Bildirgesi`ne haberimizin devamından ulaşabilirsiniz.
 

Geleceğin Teknolojileri ve Teknoloji Politikaları Sempozyumu Sonuç Bildirgesi 

TMMOB adına Bilgisayar Mühendisleri Odası (BMO) ve Elektrik Mühendisleri Odasının (EMO) yürütücülüğünde 9-10 Mayıs 2025 günlerinde Ankara`da gerçekleştirilen "Geleceğin Teknolojileri ve Teknoloji Politikaları" sempozyumunda; Yapay Zekâ, Nesnelerin İnterneti, Otonom Araçlar, Robotlar, Teknoloji Politikaları, Uzay Teknolojileri, Uzay Madenciliği, Akıllı Kentler, Sağlık ve Afet Uygulamaları, Malzeme Bilimi ve Mühendisliğinin Rolü, Biyomedikal ve Tıbbi Teknolojiler konuları başta olmak üzere çok önemli konular tartışmaya açılmıştır.

Yurtiçinden ve yurtdışından her biri alanında uzman olan katılımcılar; geleceğin teknolojilerine dair çeşitli projeksiyonlar yapmış, güncel teknoloji politikalarını tartışmış ve teknolojik gelişmelere yön veren gelişmeler hakkında konuşmuştur.

Sempozyumda çerçeve sunuşlar, paneller, forumlar ve çağrılı konuşmacıların tebliğleri olmak üzere farklı formatlar yer almıştır. Arif Koşar ve Özgür Taburoğlu, yaptıkları uzun konuşmalar ile Yapay Zekânın tarihsel gelişimini, geleceğini ve felsefesini ortaya koymuştur.  Cemil Hakan Gür yaptığı sunuşta, malzeme biliminin tarihsel gelişimini, teknolojinin geleceğinde malzemenin önemini açıkça ortaya koymuştur. Sempozyuma yurtdışından online katılan Hakan Girgin ve Çağhan Kızıl; kendi çalışma alanlarından güncel konularda sunuşlarını yapmıştır. Mehmet Teoman Pamukçu`nun teknoloji politikaları hakkında yaptığı çerçeve sunuş üzerinden, salondaki izleyicilerin katılımı ile Forum yapılmıştır.

EMO ve BMO üyeleri dışında farklı odalardan da çok sayıda katılımcının takip ettiği iki günlük etkinlikte; teknolojinin etik sorumluluğunu taşıyan kamu temsilcileri olan mühendislerin, üyesi oldukları Odalarının kamusal bakış açısından yanıtlar üreterek teknoloji politikalarını tartıştıkları bir ortam oluşmuştur. TMMOB`un toplumcu mühendislik anlayışı ile, yeni teknolojileri insanlığın hizmetine nasıl sunulacağına dair sorulara ortak yanıtlar aranmıştır.

Teknoloji politikalarının en önemli yanının, onun genel toplum yararına kullanılması gerektiğine vurgular yapılmıştır. Teknoloji ve toplum ilişkisinde, Marx`ın teknoloji kavramsallaştırmasının önemine dikkat çekilmiş, teknolojinin salt araç ve ürünlerden ibaret olmadığı, insandan ve toplumdan da bağımsız olmadığına işaret edilmiştir.

Ülkemizin kalkınma yolculuğunun pusulasının teknoloji olduğu hatırlatılarak, Sempozyumda bu açıdan bir yaklaşım bütünlüğü geliştirilmeye çalışılmıştır.

Yapay Zekâ`nın yaygınlaşmasının üç temel sonucu; işlerin ortadan kalkması, yeni işlerin yaratılması ve mevcut işlerin görev ve bileşiminde değişim yaşanması olmuştur.

Yeni teknolojiler, neoliberal dönüşümün tahribatını derinleştirmekteyse de; düşen ücretler, emeğin denetimi, iş yoğunlaşması ve genel güvencesizlik eğilimleri kaçınılmaz bir son değildir. Dijital teknoloji şirketlerinin vaat ettiği özgürlük ortamına rağmen, her bir şirket faaliyet gösterdiği alanda tekelleşmektedir.

Giderek daha fazla uygulama alanı bulan ve gündelik hayatı kolaylaştırarak dönüştüren nesnelerin interneti (Internet of Thing) (IoT) topladığı büyük veri ile zafiyetleri giderek artmaktadır.

Doğanın ekosistemin ve evrenin korunması için Yapay Zekâ ve Robotik uygulamaların desteklenmesi ve yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu tarz projelerde biyoloji başta olmak üzere temel bilimlerin rolü çok önemlidir.

Yapay Zekâ destekli robotik projeler ve araştırmaların sanayiye ulaşması için, kâr amacı gütmeyen araştırma merkezlerinin çoğalması ve buralarda bilim insanlarının özgürce çalışma koşullarının yaratılması gerekmektedir. Endüstriye yönelik olmayan, insanların da kullanımına yönelik robot projeleri ile insanların robot kullanımına alıştırılmasının, çağın gerekliliğidir.

Genellikle akıllı sistemlerle karıştırılan Yapay Zekâ kullanımının yaygınlaşmasına verilen ölçüsüz tepkiler, Yapay Zekâ`nın Bilgisayar Bilimi ile ilişkisinin unutulmuş olmasından kaynaklanmaktadır. Temel metinlerin ve özellikle de Alan Turing`in eserlerinin tekrar okunması bu açıdan oldukça faydalı olacaktır.

Son 20-25 yılın teknoloji politikalarındaki yaşanan değişimle beraber, devletin rolü giderek daha fazla artmış ve yatırım tercihlerinde kamu alımları belirleyici olmuştur. Destek ve danışmanlıkların iyi tasarlanması ve iyi uygulanması için daha katılımcı ve şeffaf süreçlerin inşa edilmesi gerekmektedir.

Uzay teknolojilerinde küçük uydu yapımının öne çıktığı görülmekte ve bir zamanlar eğitim amacıyla yapılmaya başlanan küçük uydular, artık gezegen araştırmalarında da kullanılmaya başlanmıştır. Derin Uzay araştırmalarında ve Gezegen Keşif teknolojilerinde, çok uzun yıllara yayılan büyük ölçekli dev yatırımların yerini, maliyet avantajı nedeniyle düşük bütçeli küçük uygulamalar almaktadır. Yapımı giderek yaygınlaşan küçük uyduların misyonlarını tamamladıktan sonra uzay çöpüne dönüşmelerine karşı çeşitli önlemler alınması gerekmektedir. 

Türkiye`de henüz bir fırlatma yeri olmaması, ülkemiz için bir dezavantaj gibi görünse de; Türkiye, kendine ait bir fırlatma yeri yapmakla uğraşmak yerine Türkiye`nin fırlatma süreçlerinde ortaya çıkan sorunları çözmeye yönelik araştırma ve geliştirmeler yapmalıdır.

Bilimsel gelişme ve ilerlemelerin olması için, şu an mümkün olmadığı açık olsa da, farklı platformlardan yapılabilecek fırlatma operasyonları için araştırmalar yapılmasının desteklenmesi gerekmektedir.  

Uzayın keşfi için, keşif heyecanını insanlara bulaştıracak faaliyetler yaygınlaştırılmalıdır.

Sağlık verileri biriktirildiğinde, çok sistemli kayıtlar alınacağı için Yapay Zekâ sağlık açısından çok önemli bir uygulama alanıdır. Sağlık teknolojilerinin yurtdışından getirilmesi ve Türkiye`nin sağlık verilerinin dijitalleşmesinde yaşadığı sorunlar; toplanan verilerin, Yapay Zekâ ile kullanılmasını zorlaştırmaktadır. Sağlık teknolojilerinin ülke içinde üretilmesi için çaba harcanması ve Yapay Zekâ uygulamalarının kullanabileceği şekilde verilerin toplanması talep edilmelidir.  

Şehirlere "akıllı" demekle, şehirlerin akıllı olmadığı gibi, riskli binaların dönüşümünde ucuz çözümler aramak sorunları çözmemektedir. Yapı stokumuzun kullanımında işin merkezinde her zaman insan bulunmaktadır. Afetlerden sonra yapılan kriz yönetimlerinde; yeni teknolojiler en etkin şekilde kullanılacak ve en güncel veriler toplanacaktır. Bu nedenle kriz yönetimini kolaylaştıracak ve tüm kamuoyunu ilgilendiren verilerin hızla kamusal alanda paylaşılması için gerekli girişimler yapılmalıdır.

Teknoloji ilerledikçe yeni malzemeler ortaya çıkmaktadır. Ağır sanayiden çok ince nano ürünlere geçişin teknolojinin ilerlemesindeki rolü göz ardı edilmemelidir. Yeni ürünler, hızla gündelik hayatımıza girmekte ve ticarileşmektedir. Bu nedenle daha verimli, etkili ve sürdürülebilir malzemeler seçilerek, yeni teknolojilerin herkes için ulaşılabilir olması gerekmektedir.

Yakın zamanda ortaya çıkan ve yeni yeni uygulama alanı bulan CRISPR adlı gen düzenleme teknolojileri, biyoloji ve mühendislik alanlarının birlikte ortak çalışmalarıyla gelişmektedir. Bu tarz çığır açıcı genetik uygulamaların ve teknolojilerin, denetleme ve düzenlemeye ihtiyacı vardır. 

Sağlıkta Yapay Zekâ uygulamalarının biyomedikal mühendisliği alanında, çok önemli değişiklikler getirmesi nedeniyle, disiplinlerarası ortak çalışmaların lisans eğitimlerinden başlayarak yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu alanda farklı disiplinlerin yapacağı işbirliklerinin kolaylaştırılması için gerekli sorumlulukları odalar üstlenmelidir.

Sempozyumu TMMOB adına düzenleyen BMO ve EMO, teknolojinin etik sorumluluğunu taşıyan kamu temsilcileri olan mühendislerin örgütleri olarak, Türkiye`nin teknoloji politikalarının belirlenmesinde toplum yararının hedeflenmesi için faaliyetlerini yürütmektedir. Bu perspektifin yaygınlaşması için hazırlanan sempozyum, Ankara`da bir araya gelen katılımcıların iki gün boyunca geleceğin teknolojilerini tartışmalarına önemli bir zemin oluşturmuştur. Sempozyum boyunca gündeme getirilen konuların odalarımızın üyeleri başta olmak üzere tüm yurttaşlarımızın, ilgili kurum ve kuruluşların ve bilim insanlarının daha etkin olarak katılacağı tartışmalarla derinleştirilerek, tüm toplum kesimlerini; Türkiye`nin demokratikleşmesinde, kamucu ve toplumcu bir eksende ülke çıkarlarını öne çıkaran ve toplum yararını gözeten bilim politikalarının oluşturulmasına davet etmektedir.