YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
İzmir’de 15-18 Haziran tarihleri arasında çıkan orman yangınları, yerleşim yerlerinin yanı sıra birçok tarım ve hayvancılık alanını da etkiledi. Yangının neden çıktığı konusu tartışmaları gündemde devam ederken, Elektrik Mühendisleri Odası’nın 16 Mayıs 2025 tarihinde yayımladığı basın açıklaması bir kez daha önem kazandı.
 

www.egeyebakis.com

ÖMER FARUK ALTIN / EGE`YE BAKIŞ

İzmir`de 15-18 Haziran tarihleri arasında başlayan orman yangınları, yerleşim yerlerinin yanı sıra ormanlık alanları, tarım arazilerini ve hayvancılık alanlarını da önemli ölçüde zarar gördü. Yangınların neden çıktığı hâlâ tartışmalara konu olurken, Elektrik Mühendisleri Odası`nın (EMO) 16 Mayıs 2025`te yayımladığı basın açıklaması bir kez daha önem kazandı.

EMO, yayımladığı basın açıklamasında artan orman yangınlarının önemli bir bölümünün elektrik şebekesindeki eksiklerden kaynaklandığını belirterek, şebeke bakımlarının düzenli yapılması gerektiğini vurguladı. Açıklamada; ormanlık alanlardaki elektrik hatlarının sıkı denetimi, kırık izolatör ve gevşek bağlantıların acilen onarılması, ağaç dallarının iletkenlere temasının engellenmesi ve erken uyarı sistemlerinin kurulması gibi önerilerle acil önlem alınması çağrısında bulunuldu.

EMO`DAN ÖZELLEŞTİRMELERE TEPKİ!

Ayrıca açıklamada özelleştirmelere yönelik eleştirilerde, "Bir yandan dağıtım şebekesinin özelleştirilmesinin yarattığı sorunlarla boğuşurken, bir yandan da TEİAŞ`ın özelleştirilmesine yönelik çalışmalar ısrarla sürdürülmektedir. Özelleştirme İdaresi`ne verilen süreler defalarca uzatılmış, son olarak 27 Aralık 2024 tarihli ve 9326 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı`yla hazırlık işlemleri için 31 Aralık 2026`ya kadar süre uzatılmıştır. Elektrik şebekesinin omurgası olan iletim şebekesini işleten TEİAŞ`ın özelleştirilmesi hâlinde yalnızca arz güvenliği riske atılmayacak, bununla birlikte iletim şebekesinin bakımlarının aksamasına ve orman yangınları başta olmak üzere doğrudan can ve mal güvenliği risklerinin oluşmasına neden olacaktır." ifadeleri yer aldı.

Yayımlanan basın metninin tam hali ise şu şekilde:

ELEKTRİK NEDENLİ ORMAN YANGINLARI İÇİN ÖNLEM ÇAĞRISI 

"Ülkemizde yaz aylarının gelmesiyle birlikte orman yangınları da artmakta, milli servet niteliğindeki ormanlarımızı ihmal nedenli olarak kaybetmekteyiz. Yangınların bir kısmı mangal ateşi, sigara izmariti, cam kırıkları nedenli olmasına karşın birçok orman yangınında görüldüğü gibi elektrik şebekesinden kaynaklı da olmaktadır.  

2024 yılı Haziran ayında Diyarbakır`ın Çınar ilçesinde başlayan ve tüm bölgeye yayılan yangında 17 yurttaşımız kaybedilmiş, facianın "anız" yangınından kaynaklandığı iddia edilse de savcılık tarafından hazırlanan ön raporda yangının "elektrik" kaynaklı olduğunun belirlendiği anlaşılmıştır. Ayrıca Odamızın bölgede yaptığı incelmede, havai hat izolatörlerinin kırık olduğu gibi dağıtım şebekesi sorunlarının olduğu tespit edilmiştir. Benzer şekilde geçtiğimiz yıllarda Ege Bölgesi`nde yaşanan orman yangınlarının bir kısmının da elektrik kaynaklı olduğu yapılan araştırmalar sonucu belirlenmiştir.  

Ülkemizde elektrik şebekesinden kaynaklı orman yangınlarının son bulması, gerekli önlemlerin alınması için ilgili kurum ve kuruluşlara çağrıda bulunuyoruz. 

ELEKTRİK HATLARI KONTROL EDİLSİN

Elektrik dağıtım şirketleri tarafından ormanlık bölgelerde yer alan elektrik hatları yaz mevsimi öncesi ve mevsim boyunca sürekli kontrol edilmeli, hatlarda tekniğine uygun yapılmamış ya da gevşek ekler ve bağlantılar, kırık izolatörler, uygun olmayan YG sigortalar düzeltilmeli, topraklama sisteminin işlerliği ve yönetmeliğe uygunluğu kontrol edilmeli, elektriksel koruma önlemleri kontrol edilmeli, elektrik direk diplerinin temizliği ve hat güzergâhındaki ağaçların bakımı gerçekleştirilmeli, özet olarak nakil hatlarının ve trafoların bulunduğu bölgelerde temizlik çalışmaları yürütülmelidir.

Orman Genel Müdürlüğü tarafından orman içinde yer alan tüm elektrik hattı güzergâhındaki ağaçların bakımı ve budanması yapıldığı takip edilmeli, dalların iletim hatlarına temasına izin verilmemelidir.

Ayrıca sorumlu kurumlarca ormanlık bölgelerde elektriksel ark risk analizleri ile yangın risk analizi yapılarak elektrik tesisleri ile ilgili tasarım ve uygulamada gerekli önlemler alınmadır.   

Yangınlara neden olan kamu malı elektrik dağıtım hatları, özelleştirmelerden sonra özel dağıtım şirketleri tarafından işletilmekte ve bakımları yapılmaktadır. Bakım ve onarım çalışmaları, daha fazla kâr elde etmek amacıyla taşeron firmalara ihale edilmektedir. Teknik kapasitesi ve yetisi azalan dağıtım şirketlerinin yerine getirmediği her hizmetin ölümlü kazalara yol açabileceği, orman gibi milli servetimizin de kaybına neden olabileceği unutulmamalıdır.  

ÖZELLEŞTİRME ISRARINI BİTİRİN

Öte yandan yangınların büyümeden en kısa sürede söndürülmesi için teknik hazırlık yapılmalıdır. Yangınlar, yanacak ağaç kalmadığı için değil, zamanında müdahale edilerek söndürülmelidir. Günümüzde yangınların büyümeden tespit edilebileceği sensörler ve kameraların da yer aldığı, görüntü işleme ve yapay zekâ yazılımlarının yer aldığı sistemler kullanılmalı, müdahale ekipmanlarının yanı sıra yangın algılama ve erken uyarı sistemlerine de yatırım yapılmalıdır.

Bir yandan dağıtım şebekesinin özelleştirilmesinin yarattığı sorunlarla boğuşurken, bir yandan da TEİAŞ`ın özelleştirilmesine yönelik çalışmalar ısrarla sürdürülmektedir. Özelleştirme İdaresi`ne verilen süreler defalarca uzatılmış, son olarak 27 Aralık 2024 tarihli ve 9326 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı`yla hazırlık işlemleri için 31 Aralık 2026`ya kadar süre uzatılmıştır. Elektrik şebekesinin omurgası olan iletim şebekesini işleten TEİAŞ`ın özelleştirilmesi halinde, yalnızca arz güvenliği riske atılmayacak, bununla birlikte iletim şebekesinin bakımlarının aksamasına ve orman yangınları başta olmak üzere doğrudan can ve mal güvenliği riskleri oluşmasına neden olacaktır. Yazın yangın, kışın kar yağışıyla birlikte yaygın elektrik kesintileriyle can kaybına yol açan bu yıpratıcı sarmaldan çıkış için kesin çözüm; elektrik dağıtım şebekesinin kamulaştırılması, gerekli teknik personelin istihdam edilmesi, yatırımların yapılması ve alanın merkezi bir plan ve kamusal anlayışla yeniden yapılandırılması olacaktır."