YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
Güngör URAS
Elektrik ihtiyacımız hakkında yapılan hesaplar yanlış çıktı. Daha çok elektrik kullanacağımız tahmin ediliyordu. Bu nedenle "Elektriksiz kalacağız" diyerek bir panik yaratıldı.
2003 yılı sonunda ülkede üretilen elektrik 140.2 milyar kilovatsaat, tüketilen elektrik 115.2 milyar kilovatsaat.
 

2003 yılının elektrik ihtiyacı için 1987 yılından bu yana toplanan "Enerji Kongreleri"nde uzmanlar ve de ilgili kuruluşlar değişik tahminler yapmıştı. Yapılan tahminleri yıllar itibariyle milyar kilovatsaat olarak özetleyeyim:


1987 202.5 1994 163.4
1988 191.9 1996 170.8
1990 193.4 2000 165.2
1993 176.7 2002 151.5



Bu talep tahminlerine inanılarak elektriksiz kalmamak için bir an önce santral kurulsun istenildi.
Bu nedenle (1) Önce "yap - işlet - devret" modeliyle, daha sonra "yap - işlet" modeliyle özel sektörün elektrik santralı kurması teşvik edildi. (2) Yatırım yapan özel sektör gruplarına (a) fiyat garantisi (b) elektrik ihtiyacı olsun olmasın, her yıl belli bir miktar elektrik için satın alma garantisi verildi. (3) Hızlı üretime geçebilmeleri için doğalgaz yakan santralların yapımı teşvik edildi. (4) Doğalgaz santralları elektrik üretebilmek için büyük miktarda doğalgaz yakacağından, bu doğalgazı bulabilme telaşı içinde, Rusya ve İran'la "acele" doğalgaz bağlantıları yapıldı. Yatırımlar yapıldı. Doğalgaz kullanılsın kullanılmasın belli bir ödeme yapmak için imzalar atıldı.
Şimdi, "elektrik enerjisi talebini şişirdikleri, bu şişkin talebe dayalı olarak doğalgaza dayalı santrallar kurdurdukları, doğalgaz bağlantıları yaptırdıkları ve de ihtiyaç olsun olmasın elektrik satın almak için imza attıkları için" iki eski enerji bakanı suçlanıyor.
Kim suçlu, kim suçsuz tartışmasına girmeden sayın okuyucularıma elektrik enerjisi tüketimi tahmini yapanların neden yanılmış olabileceklerini, bizim elektrik enerjisi talebimizin normal olup olmadığını anlatacağım.
(1) Kişi başı elektrik tüketim rakamı, ülkelerin sanayileşme ve çağdaşlık göstergelerinden biridir. Biz, yılda kişi başına 1650 kilovatsaat elektrik enerjisi kullanıyoruz. Bu rakam, Yunanistan'da 3900, İspanya'da 4500, Portekiz'de 3700, Almanya'da 5700 kilovatsaat.
(2) Elektrik enerjisinin ana kullanıcısı sanayi tesisleridir. Türkiye'de de toplam tüketimde sanayi tesislerinin tüketimi yüzde 48 dolayındadır. Sanayi büyürse, sanayi üretimi artarsa elektrik ihtiyacı da artar. Sabit fiyatlarla milli gelirimiz 1996 yılından 2003 yılına kadarki dönemde yüzde 19.5 oranında büyüdü. Aynı dönemde sabit fiyatlarla sanayi üretimindeki artış, yüzde 23.5 oranında gerçekleşti. (Özetle sanayideki büyüme yüzde 23.5, sanayinin elektrik kullanımındaki büyümesi yüzde 35.9 oranında)
(3) 1996 yılında 2003 yılı elektrik talebi için 170.8 milyar kilovatsaat rakamını verenler, 1996 - 2003 yılları arasında ekonominin yüzde 40.2 büyüyeceğini tahmin ediyordu. Ekonomi bu dönemde yüzde 19.5 büyüyebildi. Demek ki yanlış tahminleri ve bu tahminlere dayalı yanlış yatırımları yapanlardan başka suçlular da var. Onlar, ekonominin ve sanayinin büyümesini hızlandıracak yerde yavaşlatanlar. Onlar Türkiye'de kişi başı elektrik tüketimini Yunanistan'ın kişi başı tüketim seviyesinin yarısına bile çıkarma becerisini gösteremeyenler. Onlar Türkiye'yi karanlıkta bırakanlar.
(Ekonomiyi, sanayiyi büyütemezseniz, halkın refahını artıramaz, sokaklara lamba takma ve takılan lambaları yakma becerisini gösteremezseniz... İnsanlarınızı kişi başına dünyanın en düşük elektrik tüketimine mahkum edersiniz... Sonra da "Biz bu fazla elektriği ne yapacağız?" diyerek dertlenirsiniz.)

guras@milliyet.com.tr