BASINDAN SEÇTİKLERİMİZ

Hızla çöküşe doğru ilerleyen Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri'yle girmiş olduğu silah yarışını finanse edebilmek amacıyla ciddi teknik zorlukları bulunmayan bütün petrol yataklarını işletmişti. Geriye kalanlar zengin olsalar bile birtakım sorunlarla başa çıkmadan işletilmesi mümkün olmayan alanlardı. Çıkabilecek teknik zorluklar çeşitli... Örneğin sülfür, rafinerler için sorun yaratıyor. Derinlik, sondajı zorlaştırıyor. Ya da kötü hava şartları çalışmaları engelleyebiliyor. Sonuç olarak ünlü Tengiz bölgesi gibi el değmemiş alanların işletilmesi ancak ciddi riskleri göze almak için yeterli deneyim ve serma­ye sahip olan dünyanın önde gelen petrol şirketleri tarafından mümkün.

Nitekim, 1990'ların başında Kazakistan'daki rezerv miktarı kimse tarafından bilinmiyordu. Bugünkü istikrarlı demokrasisi ve ülkeyi parlak bir geleceğe doğru taşıyan vizyon sahibi lideri yalnızca bir hayaldi. Başta Tengizchevroil (TCO) olmak üzere önde gelen petrol şirketleri kazanacakları bir kumar oynadılar. Elbette bunu henüz bilmiyorlardı; ortada kanıtlanmış bir miktar yoktu. Teknik zorluklara ve ülke riskine rağmen milyarlık yatırımlar yaptılar.

Bu şirketler petrol fiyatlarının rekor seviyelere çıktığı günümüzde bu yatırımlarının meyvelerini topluyorlar. Tabi Kazakistan da öyle. Bugün ülke, günde 1.2 milyon varil petrol üretiyor ve bu miktarın önümüzdeki on yıl içinde günde 3.5 milyon varile ulaşması bekleniyor. Hazar Denizi'nin kuzey doğusundaki Kazakistan bu denizdeki en geniş kıyı ötesi rezervlerin çoğunun yanı sıra karada da önemli miktarda rezervlere sahip. Kazakistan'daki üretim ve üretimde planlanan artışın büyük çoğunluğu dört muazzam petrol bölgesine dayanıyor: Tengiz, Karaçaganak, Kurmangazı ve Kaşagan. Kuzeydoğu Hazar'ın bataklık bölgelerindeki Tengiz yatakları bunlar arasında ilk işletime açılan. Bu alan, ChevronTexaco (yüzde 50), ExxonMobil (yüzde 25), Kazmunaygaz (yüzde 20) ve LukArco'nun (yüzde 5) ortak bir girişimi olan Tengizchev­roil (TCO) tarafından işletiliyor.

Karaçaganak petrol ve doğal gaz yatakları kuzey sınırında bir kara alanını kapsıyor ve İngiltere'den British Gas ve italya'dan ENI'nin önderliğinde bir konsorsiyum olan Karaçaganak Entegre Organizasyonu (KIO) tarafından işletilen, Rusya'nın Orenburg petrol yataklarına komşu. Bölgede 2.4 milyon varil petrol ve yaklaşık yarım trilyon metre küp doğal gaz rezervleri olduğu tahmin ediliyor.  (FORBES TÜRKİYE, 02.05.2006)