BASINDAN SEÇTİKLERİMİZ

Oğuz OYAN

Türkiye'nin gerek ekonomi gerekse siyaset alanındaki yönetici sınıfları açısından herhangi bir stratejik sektör kavramının olmamasını neye bağlarsınız? Stratejik sektör kavramının olabilmesi için, bir ülkenin devlet ve özel sektör bütünlüğü içinde (veya bunların hâkim görüşü çerçevesinde), ülke çıkarlarını kısa/orta/uzun vadede gözetecek hedeflerinin olabilmesi gerekir. Ulusal teknoloji ve inovasyon sistemini koruma ve geliştirmenin de bu hedefler arasında bulunması şarttır. Peki siz Türkiye'de böyle bir anlayış görebiliyor musunuz?

Eğer böyle bir kavrayış yoksa, ne stratejik sektör kavramının, ne enerjide ulusal politikaların, ne ekonomik bağımsızlık kavramının anlamı kalmamış demektir. Türkiye koşar adım bu yolda ilerlemektedir. Şu tuhaflığa bakınız ki, Türkiye'ye tüm piyasalarını -bu arada enerji piyasasını- liberalleştirme telkininde ve dayatmasında bulunan gelişmiş ülkeler, kendi ülkeleri söz konusu olduğunda giderek daha fazla "ekonomik yurtseverlik" türküleri çalmaya başlamışlardır. Hem de, bir ekonomik entegrasyon içinde bulunan AB ülkelerinin kendi aralarındaki satın almalara da engel çıkarmak da dahil olmak üzere! İspanyol Endesa şirketinin 34,6 milyar dolar teklif veren Alman enerji şirketi E.ON'a devrini imkansız hale getirmek için Başbakan Zapatero Endesa'yı diğer enerji şirketi gasNatural ile birleştirme kararı aldı. Fransa'da Mittal'in Arcelor'u alması engellendi. İtalyan enerji şirketi Enel'in Fransız Suez'i alması engellendi. Halbuki İtalya, enerji şirketi Edison'un Fransız EDF'ye satışını onaylamıştı! Şimdi İtalyanlar, "eğer ekonomik ulusalcılık yayılırsa biz de benzer önlemler alırız" demekteler.

Fransa, İspanya, İtalya örneklerine şimdi de 19. yüzyıldan itibaren liberalizm şampiyonu geçinen İngiltere de dahil olmuş bulunuyor. İngiltere'nin en büyük enerji şirketi Centri-ca'nın Rus Gazprom'a satılması gündeme gelince, İngiliz Sanayi Bakanı Johnson, "bu sektör çok önemli, gerekirse kanun değişikliğine gideriz" diyebiliyordu.

Peki ya Türkiye'de? Türkiye'de de enerji piya-sasıyla ilgili kanun değişiklikleri yapılıyor, hem de çok sayıda; şu farkla ki, bizdeki değişiklikler hep piyasayı daha fazla serbestleştirmek adına yapılıyor. Başka deyişle mevzuat, dizginsiz bir özelleştirme ve kayıtsız/şartsız yabancılara açılma adına değiştirilip duruyor. Doğalgaz ithalatının BOTAŞ'ın tekelinden çıkarılması ve kontrat devirleri adımından sonra Gazprom'un Türkiye piyasasında da gerçek söz sahibi durumuna getirilmesi bunun en bilinen örneği.

Şimdi buna elektrik piyasası da ekleniyor. Görüşmeleri geçen hafta başlayıp bu hafta tamamlanması beklenen Elektrik Piyasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, sayıları 21'i bulan elektrik dağıtım bölgelerinin özelleştirilmesinde teklif vermeyi düşünen yerli firmalara yabancı firmalarla ortaklık kurmayı zorunlu kılıyor! Nitekim Elektrik Dağıtım Şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin hazırlanan ihale şartnamelerine göre yerli firmaların bu ihalelere katılımı bile söz konusu olamayabilecektir. Buna karşın, şu an büyük medya patronlarının ve bazı yerli sermayedarların bu ihaleleri doymaz bir iştahla bekledikleri ve AKP Hükümetiyle iyi geçinme çizgisinin dışına asla çıkmadıkları unutmamak gerekiyor. Bu nedenle enerji sektörüyle ilgili gerçekleri büyük medyadan öğrenmek giderek zorlaşıyor. (18 Nisan 2006 sayısında bu konuya geniş yer ayıran Sabah Gazetesi'ni ve yazarı Mahmut Sancak'ı ayrı tutuyoruz. "Büyük" medya içinde saymadığımız, ilkeli gazetecilik örneği gördüğümüz DÜNYA Gazetesi'nin, bu konuyu haber/yorum biçiminde manşetten vermiş olması ayrıca zikredilmeye değer bir husustur).

Cumhuriyet'te neler oluyor? Özelleştirmeler konusunda büyük medya sansürünü kanıksamışken, şimdi de TÜPRAŞ konusunda Cumhuriyet Gazetesi'nin sansürüyle karşılaşmak kaygı verici. Prof. İzzettin Önder, "TÜPRAŞ için Yurttaş Hareketi" başlıklı yazısının yayımlanmaması nedeniyle Cumhuriyet'e yazı yazmayı kesmişti. İzzettin Önder'in yayımlanmamış yazısına 27 Nisan'da BİRGÜN'deki köşesinde Haluk Geray yer verdi; kendisini kutluyoruz. Bu arada, İzzettin Hoca ile dayanışma gösteren Prof. Korkut Boratav da Cumhuriyet'e yazı göndermeyi kesti. Bu yüce davranışı kutlamak gerekir. Buna rağmen son iki haftadır Boratav'ın köşesinde "yazıları elimize geçmediği için yayım-layamıyoruz" mazeretinin beyan edilmesini, Cumhuriyet yönetiminin bir düzeltme yapma arzusuna yoruyoruz. Umarız haklı çıkar ve bu iki değerli kalemin yazılarından yoksun kalmayız. (BİRGÜN, 09.05.2006)