BASINDAN SEÇTİKLERİMİZ

Batı'nın nükleer kıskacındaki İran, PKK'ya karşı işbirliği yaparak Türkiye'ye yakınlaşmaya çalışıyor. Ancak, Ankara'nın nükleer krizde hangi tarafta yer alacağı belirsiz

MUHAMMED NUREDDİN

Son günlerde, Türkiye-İran ilişkilerinde iki temel gelişme yaşandı. İlki, İran'ın PKK'ya karşı Kuzey Irak'taki askeri harekâtı. İkincisi, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ile Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ilk kez buluşması. Türkiye, başta Irak savaşı ve İran'ın nükleer programı olmak üzere bölgesel gelişmeleri dikkat ve endişeyle izliyor. Irak, Türkiye'nin de içinde yer aldığı bölgesel krizlerin merkezinde. Kuzey Irak'ta 1991'den beri var olan realiteyi daha da derinleştiren yeni bir Kürt hükümeti var ve bu kurum, şu an herkesçe kabul gören hukuki bir meşruluk kazanıyor. Irak anayasasının da, bu durumla ilgili karışıklıkları nihai olarak bitirmesi bekleniyor. Türkiye'nin bağımsız Kürt devletine kendisi gibi karşı çıkan İran ve Suriye ile kesişen çıkarları var. Fakat, Türkiye Irak'taki PKK'lıları vurmak için sınır ötesi harekât yapmaktan aciz. Zira Washington ve peşmergeler buna karşı.

'Teşvik' suçlaması

Böylece, Ankara'nın elinde iki kart kalıyor. İlk süreçte PKK'nın Türkiye'ye sızmasını engellemek için asker yığarak sınırı geçeceği imasında bulunmak. Hatta, gerekli görülürse Ankara sınır ötesi askeri operasyonda bulunabilir de. İkincisi ise İran. Milliyet gazetesine göre, İran Türk güvenlik güçleri ile eşgüdümlü olarak yapıldığı söylenen bir operasyonda PKK'lıları vurmak için harekete geçti. Anlaşılıyor ki, Kuzey Irak Ankara ile Tahran arasındaki işbirliğinin de zemini. Tahran Türk kamuoyunun desteğini kazanan bu manevrasıyla gayet iyi bir yolda. Ankara da İran'ın PKK'yı vurmasının, Türk ordusunun yapacağı muhtemel bir operasyonun provası ve psikolojik hazırlığı olduğu düşüncesinde. Ahmedinecad'ın Erdoğan'la buluşması ise Amerikalıları kızdırdı. ABD, İran liderinin ağırlanmasının 'teşvik edici' olduğunu savunurken, AKP de İran'a verilen mesajların önemli olduğunu belirterek karşılık verdi. Ankara Tahran'a, nükleer politikasını gözden geçirmesi, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'yla işbirliği yapması gerektiği, yoksa zor durumda kalacağına yönelik mesajlar iletti. Ahmedinecad'ın yanıtı ise açıktı: 'Nükleer enerji bizim hakkımız ve asla vazgeçmeyiz.'

Türkiye yaptırıma karşı

Erdoğan bölgenin silahlanma yarışını kaldıramayacağı ve sorunların diyalogla çözülmesi gerektiği görüşünde. Türkiye Irak'ta olanların tekrarlanmasını istemiyor ve İran'a yönelik askeri bir harekâta veya ekonomik yaptırımlara katılacağına dair de bir gösterge yok. İran'dan 3,5 milyar dolarlık doğalgaz ve petrol ithal eden Türkiye'nin bu yaptırımlara katılması halinde, petrol faturası kabarır. Türkiye İran'ı kuşatmaya ancak tek bir durumda katılabilir: BM Güvenlik Konseyi'nden bu yönde bir kararın çıkması. İlginç olan ise AKP hükümetinin, 1 Mart 2003'teki meşhur oturumda hükümet tezkeresi reddedilmeseydi uluslararası karar olmaksızın Irak savaşına katılmaya hazır olmasıydı. Türkiye'nin ABD ile İran arasındaki bu çekişmeden en avantajlı çıkış yolu, ekonomik yaptırım gibi askeri çözüme de yanaşmaması. Ancak kimse AKP hükümetinin, üzerindeki ABD baskılarına boyun eğmeyeceğine güvence veremez. (RADİKAL)

 (Birleşik Arap Emirlikleri gazetesi Haliç, Beyrut Stratejik Araştırma Merkezi Direktörü, 11 Mayıs 2006)