YAZILI BASINDA ODAMIZ

HÜSEYİN YEŞİL (*)
Türkiye'de ne var ne yok özelleştirildi. Ya da özelleştirilmeye çalışılıyor. Elektrik enerjisinin üretim ve dağıtımının özelleştirilmesi de 1984 yılında çıkarılan 3096 sayılı yasa ile başladı, İşletme hakkı devirleri ile başlayan bu süreçte enerji üretim santralları ve dağıtım şirketleri piyasaya açıldı. Aktaş Elektrik İstanbul'un Anadolu yakasının elektrik enerjisi dağıtımını, Kayseri ve Civarı Elektrik A.Ş ise Kayseri bölgesinin elektrik enerjisi dağıtımını üstlendi. Çeşitli üretim santrallarının işletme hakkı da özel sektöre devredildi. Bu uygulamalara karşı TMMOB ve bağlı odaları her alanda mücadele etmeye başladılar; hukuksal mücadeleye de önem verdiler. Bu konuda kazanılmış yüzlerce dava var. Örneğin, Makina Mühendisleri Odası'nın Erdemir'in özelleştirilmesine karşı Danıştay'da açtığı davada ve aynı odanın özel sektörün yap-işlet yöntemiyle kurduğu ve kuracağı enerji santralları için açtığı davada da yürütmeyi durdurma kararı çıktı. Ancak iktidar, Ankara, İzmir ve Adapazarı'ndaki santrallar için Danıştay'ın kararını uygulayacağına Danıştay'ın kararını by-pass eden bir yasayı aceleyle meclisten çıkardı. Yasa şu anda onay için Cumhurbaşkanında bekliyor. Elektrik Mühendisleri Odası'nın Cumhurbaşkanlığı nezdindeki girişimleri sürüyor. Beklentimiz, bu yasanın Cumhurbaşkanı tarafından veto edilmesi.
Bugüne kadar sürdürdüğümüz hukuksal mücadelede somut sonuç aldığımız dava, Elektrik Mühendisleri Odası'nın 12 yıllık uğraşının sonunda İstanbul'un Anadolu yakasının elektrik enerjisi dağıtımının Aktaş Elektrik'ten alınarak kamuya devredilmesi oldu. Bu süreçte söylediklerimiz bir bir ortaya çıkmaya başladı.
KARANLIK
Demiştik ki, elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımı serbest piyasa kurallarına terk edilemez, edilirse telafisi mümkün olmayan sorunlar yaşarız. Karanlıkta kalırız, özel sektör kâr etmediği veya az kâr ettiği durumlarda üretimi durdurabilir, dağıtım hizmetlerini aksatabilir. Dolayısıyla, bir kamu hizmeti olan elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımında kaos yaşanır.
Nitekim, bir hafta önce 13 ili kapsayan uzun süreli kesinti söylediklerimizin somut kanıtı oldu. Enerji Bakanı diyor ki, sorun enerji yemezliğinden değil, özel sektör ve kamu sektörü arasında yaşanan fıyatlandırmadan kaynaklandı. Doğru söylüyor. Elektrik enerjisi arzında bir sorun yok. Sorun sayın bakanın uyguladığı enerji politikasındadır. Karanlıkta kaldığımız gece için otoprodüktör şirketleri suçlanmaktadır, özel sektöre ait otoprodüktör şirketleri, kendi ihtiyaçları için enerji üretirler ve üretim fazlasını da kamuya satarlar.
Bursa'daki santralda meydana gelen arıza üzerine, devreye girip açığı kapatacaklarına, söz konusu firmalar kamuya sattıkları elektrik enerjisinin fiyatını beğenmedikleri için kesintinin olduğu gün üretimi de durdurmuşlardır. Ayrıca, söz konusu saatlerde, TEİAŞ'ın tarifesi yarı yarıya ucuz olduğu için kendi ihtiyaçlarını da kamudan sağlamışlardır. Kısacası, söz konusu şirketler uygulanan enerji politikaları gereği serbest piyasa kurallarını uygulamışlardır. Burada suçlanacak, sorumlu tutulacak birileri varsa, bunlar, başta mevcut iktidar olmak üzere, enerjide özelleştirme politikalarını uygulayan gelmiş geçmiş bütün iktidarlar ve bu politikaları hararetle savunanlardır.
Sorunu, birkaç şirketin yaptığı eylemde aramamak gerekir. Sorunun kaynağı özelleştirme politikasındadır. Elektrik enerjisinin üretim, iletim ve dağıtımı serbest piyasa koşullarına terk edildiğinde alınacak sonuç budur. Enerjide bu düzen sürdüğü müddetçe, buna benzer olaylar artarak devam edecektir.
Son yaşadığımız olaydan ders çıkarılması gerekirken, sorunu yaratan politikayı uygulayanlar, yani iktidar ve diğer aktörler tarafından bu sorun neden gösterilerek özel sektörün istekleri yerine getirilecek ve elektritf enerjisi fiyatlarına zam yapılacaktır; "karanlık sopası" halka gösterilerek nükleer santral konusundaki kamuoyu duyarlılığı yok edilmek istenecektir.
İktidarın aldığı bir kararı da çok önemsememiz gerekir. Yaşadığımız o karanlık geceden önce, yani 20 Haziran'da Bakanlar Kurulu kararı ile Yatağan ve Kemerköy (Gökova) termik santralları özelleştirme kapsamından çıkarıldı ve özelleştirme İdaresi'nden alınarak kamuya dev-
redildi. Gerekçe, bu turizm bölgesinin hassaslığına dayandırıldı. Yani bu bölgeye elektrik enerjisinin kesintisiz ve güvenli bir şekilde verilebilmesi için söz konusu santralların kamuda olması gerektiğine karar verilmiş. Demek ki, kamuoyunun bilmediği tartışmalar ve pazarlıklar yaşanmış ve bunun sonucunda iktidar bu önlemi almak zorunda kalmış. Aslında, Aktaş Elektrik için alman karar ile bu karar özelleştirmeye vurulan darbelerdir. İktidar bu kararını hangi gerekçeye dayandırırsa dayandırsın, aldığı kararı olumluyoruz. Ancak devamını, yani özelleştirmeden tamamen vazgeçilmesini istiyoruz.
SONUÇ OLARAK
Kesintisiz, güvenli ve ucuz bir elektrik enerjisi ürerim, iletim ve dağıtım hizmeti almamız için:
1.  Dışa bağımlı enerji politikası terk edilmeli ve doğalgaza bağımlılık giderek azaltılmalıdır.
2.  Özelleştirme politikasından vazgeçilmelidir. Hemen şimdi.
3.  EPDK gibi kurumlar kaldırılmalıdır.
4.  Ejektrik enerjisi üretiminin, iletiminin ve dağıtımının tek elden ve kamu tarafından yapılabilmesi için dağıtılan kamu tekeli
yeniden kurulmalıdır.
5. Doğal ve yenilenebilir enerji kaynaklarımıza dayalı bir enerji politikası için kollar sıvanmalıdır.
6.Enerji politikaları oluşturulurken TMMOB ve bağlı odaları ile sendika ve ilgili kuruluşların görüşlerine itibar edilmelidir.
7. Nükleer santral macerasından vazgeçilmelidir; çünkü bugü nükleer santrallardan elde edilecek elektrik enerjisine Türkiye'nin ihtiyacı yoktur.
(•) Elektrik Mühendisi
(BİRGÜN 14.07.2006)