BASINDAN SEÇTİKLERİMİZ

BİLGİ TOPLUMUNA DOĞRU / Özlem YÜZAK
 
St. Petersburg'da gerçekleşen G-8 zirvesi önümüzdeki dönemde dünya konjonktüründe en can alıcı konulardan birinin enerji ve enerji güvenliği olacağını bir kez daha gözler önüne serdi. Küresel hâkimiyetin "Enerji kaynaklannı kontrol eden, dünyayı kontrol eder" tezine dayandığı bu anlayış doğrultusundaki gelişmeleri hiç olmadığı kadar yakından izlemek gerekiyor. Çünkü gerek Avrupa Birliği'nın dümenini kırdığı rota, gerek ABD'nin tavrı Rusya'nın elindeki enerji kaynaklarını siyası bir silah haline dönüştürmesi. Çin ve Hindistan'nın artan enerji talepleri doğrultusunda oluşturdukları yeni stratejiler Türkiye'nin bundan sonra atacağı adımlar açısından büyük önem taşıyor. Rusya lideri Vladimir Putin, önceki gün yaptığı konuşmada, "Gelecek kuşaklara kullanabilecekleri enerji bırakma sorumluluğunu taşımak zorundayız" diye konuştu. Rusya, enerji sektörünü yabancılara açması karşılığında Avrupa ülkelerinin enerji pazarına girmek istiyor. Ancak, doğalgaz ihtiyacının ortalama yüzde 25'ini Rusya'dan karşılayan Avrupa ülkeleri Moskova'ya bağımlılıktan tedirginlik duyuyor. Çünkü geçen kış aylarında Ukrayna ise fiyatta anlaşamayınca hemen vanalara sevkı Enerji Güvenliğine Küresel Bir Bakış yatı kesen ve Batı Avrupa ülkelerini soğukta kalma riski ile karşı karşıya bırakan bir Rusya onları ürkütüyor. Belirsiz bir dünya ve giderek artan enerji talebini yanıtİayabilme ihtiyacı Avrupa'yı yeni arayışlara yöneltiyor. Bunlardan biri de daha3 yıl önce gündemde bile olmayan nükleer enerjinin yeniden devreye alınması. G-8 zirvesinden birkaç gün önce İngiltere hükümeti yeni nesil nükleer enerji temini için yeşil ışık yaktı. Fransa ve Almanya'da ise konu İle ilgili tartışmalar sürüyor. ABD'nin gündeminde önümüzdeki dönemde 20 yeni nükleer santralın devreye girmesi var Uluslararası Enerji Ajansı'nın verilerine göre 2000 yılından beri küresel petrol tüketimi günde 10.6 milyon tondan 11.7 milyon tona yükseldi. Bu artışın yansı ABD, Çin ve Hindistan'ın enerji taleplerinin artmasından kaynaklanıyor Buna karşın BP istatistiklerine göre rezerv artışı çok daha az. 1984-1994 yıllan arasındaki rezerv artışı 35.7 milyar ton iken 1994-2004 arasındaki artış yalnızca 23.8 milyar ton olmuş. Tabii bunlar petrol fi-atlarına da amansızca yansıyor. 2000 yılında 35 dolarlarda (varil başı) seyreden petrol fiyatları bugün 75 dolarlarda. Financial Times gazetesi sorunun kaynağını 4 ana başlıkta toplamayı yeğliyor: 
1 - Enerji arzı ve gerekli altyapı konusunda gelecekte talebin artacağı öngörülerek gerekli yatırımın yapılmamış olması.
2-  Gelişmiş ülkelerin Ortadoğu ve Rusya gibi bölgelerden petrol ve doğalgaz ithalatına daha fazla bağımlı olması.
3- Çin ve Hindistan'ın enerji ihtiyacının tahmin edilenden hızlı artmasının verdiği ürküntü.
4- Artan doğalgaz ve petrol fiyatlarının yoksul ülkeleri enerji temininde zora sokması...
Tabii tüm bunların yanında enerji tesislerine terörist saldın tehdidi de önemli bir unsur. 11  Eylül saldırısının ardından küresel güvensizliğin artmasının göz ardı edilmemesi gerekiyor. Bugün enerji kaynaklarının bulunduğu her bölgede farklı şekillerde de olsa ciddi sorunlar yaşanıyor. Venezüella'da Hugo Chavez'in başlattığı yabancı petrol şirketlerindeki belli orandaki hisseleri kamulaştırma akımı Bolivya, Peru ve Ekvador'a da sıçramış durumda. Kolombiya'da ise paramilisler ile sol gerillalar arasında hâlâ çatışmalar sürüyor. Afrika kıtasında özellikle Nijerya, Çad ve Sudan'da petrol gelirlerine kimin hâkim olacağı kanlı savaşlarla çözülmeye çalışılıyor. Ortadoğu ABD'nin meşhur "Büyük Ortadoğu Projesi" doğrultusunda hallaç pamuğu gibi. Bina bir süreden beri Iran tehdidi de eklenmiş durumda. Daha yukarılarda Kafkaslar'da Rusya enerji konusundaki dönen oyunların ana aktörü. Gazprom, Lukoil ve Sibneft gibi enerji şirketlerinde oligarkların hâkimiyetine son verdikten sonra tüm politikalarını Asya-Avrupa bölgesindeki enerji üstünlüğünü pekiştirmeye yöneltmiş durumda. Türkiye'nin kendini bu gelişmelerden soyutlaması imkânsız. Üstelik elektrik kesintileri ile gündeme gelen bu kaotik ortamda, Bakû-Ceyhan-Tiflis hattının devreye girmesi Türkiye'yi de enerji oyunlarının içine alabildiğine sokuyor Burada önemli olan geleceğe yönelik projeksiyonların ve diğer aktörlerin beklentilerini doğru okumak... Bunu bu kez başarabilir mi dersiniz?
(CUMHURİYET 19.07.2006)