BASINDAN SEÇTİKLERİMİZ

Enerjide zam sinyaline tepkiler gelirken, 'saatlik fiyat' dönemi başlatıldı. Uygulamaya konulan yeni sisteme göre özel şirketler artık fiyatlarını kendileri teklif edecek
Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin (DUY) 1 Ağustos'tan itibaren uygulamaya konulmasıyla sektörde "saatlik fiyat" dönemi başladı.
Türkiye'nin batısındaki 13 ilde 1 Temmuz'da yaşanan elektrik kesintisiyle gündeme gelen, otoprodüktörler başta olmak üzere özel sektör elektrik üreticileri ile yaşanan sorunların çözümünde yeni bir adım atıldı. 1 Ağustos'tan itibaren Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin (DUY) uygulamaya konulmasıyla, sektörde "saatlik fiyat dönemi" başladı.
Elektrik üreten özel ve kamu üretim santrallarında yeni düzenlemeler içeren sistemle, hem arz güvenliğinin sağlanması, hem rekabetin özendirilmesi, hem de özel sektöre belli kolaylıklar sağlanması planlanıyor.
DUY sisteminde, özel sektör ve kamu elektrik üretim şirketleri sistemdeki arz talep dengesini sağlamak üzere, aylık olarak, santrallannın durumu ve kendi maliyetlerini dikkate alarak üretebilecekleri elektriği ve satacağı elektriğe dönük fiyat tekliflerini, sistem operatörü olan Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Milli Yük Tevzii Merkezi'ne bildirecek. Merkez böylelikle 1 ay boyunca şirketlerin "gün gün ve saat saat" hangi fiyattan elektrik satacağını bilecek. Buna bağlı "şu saatte, şu şirketten elektrik alacağım" diyebilecek. TEİAŞ, sistemin ihtiyaçlarmı da dikkate alarak, fiyat tekliflerini ucuzdan pahalıya doğru sıralayacak. Her ay sonunda TEİAŞ, bünyesindeki Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi aracığıyla tüm sistem kullanıcılarının borç ve alacakları, sistem dengesizlik fiyatı üzerinden hesaplanarak karşılanacak.

Fiyatların teklifi
Yeni sistemde, özel şirketler artık fiyatlarını kendileri teklif edecek. TEİAŞ, bu fiyatlar ve sistemin ihtiyaçlarına göre elektrik alınıp satılmasına aracılık edecek. Yeni uygulamada taahhütlerinin üzerinde veya altında üretimde veya tüketimde bulunan şirketler, bu kısımlar için TEİAŞ tarafından hesaplanan sistem dengesizlik fiyatına göre enerji alıp satacaklar. 

TOBB tepkisi
Bu arada Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu, elektriğe olası zammın sanayiyi olumsuz yönde etkileyeceğini belirterek, "Bizim bunu kabul etmemiz mümkün değil" dedi.
Şu anda dünya üzerinde Türkiye'nin en pahalı enerjiyi kullanan 3. veya 2. ülke olduğunu kaydeden Hisarcıklıoğlu, "Biz rekabette zorluk çekerken, bu piyasayı libere edelim rekabet şansımızı artıralım, enerji ancak böyle ucuzlayabilir derken, şimdi bir zam yapılmasının düşünülmesi Türk sanayisi olarak rekabet gücümüzü menfi yönde çok şiddetli etkiler. Bizim bunu kabul etmemiz mümkün değil" diye konuştu.

Bakan Güler'e: NASA sırrı gibi saklama
Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı ve Akenerji Genel Müdürü Karaduman, Enerji Bakanı Güler'in, otoprodüktörlerin ucuz doğalgaz aldığına ilişkin sözlerine sert tepki gösterdi. Elektrik Üreticileri Demeği (EÜD) Başkanı ve birkaç santralini kapatma karan veren Akenerji Genel Müdürü Önder Karaduman, Enerji Bakanı Hilmi Güler'n, otoprodüktörlerin ucuz doğalgaz aldığı açıklamasına sert tepki gösterdi. Karaduman, ANKA'ya yaptığı açıklamada, "284 dolara alıyoruz. Kar etsem kapatır mıyım? Bakan EÜAŞ'ın (Elektrik Üretim Anonim Şirketi) maliyetini NASA sırrı gibi saklıyor. Mühendisçe konuşsun, mühendis rakam söyler. Bakana bu hesaplan kim yapıyorsa zannediyorum yanlış yapıyor, yanlış hesap aktarıyorlar" dedi. Doğalgazdan elektrik üretiminin toplam üretim içerisindeki payının yüzde 44'lere geldiği bir ortamda "yüzde 75'lere ulaşmış doğalgaz zammının nasıl olup da özel sektörü rahatsız ederken, kamuyu rahatsız etmediğini" soran Karaduman, "Biz 1000 metreküpü 284 dolara alıyoruz" diye konuştu.
Mühendisler odasından öneri
Makina Mühendisleri Odası Başkanı Koramaz da doğalgaza yapılan zamma rağmen BOTAŞ'in zararda olduğunu belirterek zamların süreceğini belirtti. Koramaz, "Fiyat, BOTAŞ'in 1000 metreküp için 260-290 dolar aralığında olduğu tahmin edilen gaz alış fiyatları ve işletme giderlerinin altındadır. Zamma rağmen, bu fiyatlarla satış BOTAŞ'n zararınadır. Dolayısıyla doğalgaz satış fiyatlarındaki artışlar devam edecektir. Kalıcı ve köklü önlemler alınmadığı sürece doğalgaz fiyatlarındaki artışlar elektrik fiyatlarına da yansıyacaktır" dedi.
Koramaz, sorunun çözümü için şu önerilerde bulundu: 
- Doğalgaz temin anlaşmalan yeniden görüşme konusu yapılmalı ve bu anlaşmalardaki Türkiye aleyhine hükümler iptal edilene kadar görüşmeler sürdürülmeli. 
- Enerji polilikalannda doğalgaza aşırı bağımlılık azaltılmalı.
- Gaz temininde Rusya'ya aşırı bağımlılık, arz kaynakları çeşitlendirilerek giderilmeli. 
- Yurtiçinde doğalgaz ve petrol aramalan ve yerli üretimin artınlması hedeflenmeli. 
- Pırlantaya yüzde sıfır KDV uygulanan ülkemizde temel bir ihtiyaç maddesi olan doğal gaza uygulanan KDV düşürülmeli, ÖTV kaldınlmalı. 
- Elektrik üretimi içinde doğalgazın yüzde 45'lere ulaşan payı düşürülmeli, yerli linyitin payı yükseltilmeli. 
- Enerji üretiminde başta su, rüzgar ve je-otermal olmak üzere yerli, yeni ve yenilenebilir kaynaklara ağırlık verilmelidir.

5 yıllık yatırım
Özelleştinne İdaresi Başkanlığı (ÖİB), 20 elektrik dağıtım bölgesinde özelleştirme sonrası 5 yıllık uygulama döneminde toplam 2 milyar 750 milyon YTL'lik yatırım yapılması kararı aldı. Dağıtım özelleştirmesinin en önemli ayağını oluşturan yatınm programı çerçevesinde 20 bölgede yıllık 550 milyon YTL tutarında yatırım yapılacak. Hatlann yenilenerek, kesintilerin tamamen ortadan kaldınl-masını sağlayacak program çerçevesinde 5 yıllık özelleştinne sonrası ilk uygulama döneminde toplam 2.750 milyar YTL'lik yatınm yapılacak. Yatırım özel sektör tarafından gerçekleştirilirken finansmanı kamu üstlenecek. Yatınm finansmanının 2 milyar YTL tutanndaki bölüm iç kaynakla karşılanacak. 740 milyon YTL'lik bölümünün karşılanması için de Avrupa Yatınm Bankası ve Dünya Bankası'yla kredi çalışması başlatıldı. Bu çerçevede Avrupa Yatınm Bankası'ndan 170 milyon YTL'lik kredi de sağlandı. Alıcının getireceği yatınm projesinin tutarı bu üst limiti aşamayacak. 
(Ülkede Özgür Gündem 03.08.2006)