BASINDAN SEÇTİKLERİMİZ

Hükümetin enerji politikalannı eleştiren 9. Cumhurbaşkanı Demirel, "Ey Türkiye'yi yönetenler, siyasetinden sorumlu olanlar, Türkiye'yi karanlığa götürmenin vebali altından kalkamazsınız!" dedi.
Türkiye'nin enerji politikalarını ve sektördeki tariışmalan Global Enerji Dergisi'ne değerlendiren 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, karanlık uyarısında bulunarak enerjide özelleştirmelerin ve reformların bir an önce yapılması gerektiğini söyledi. Prof. Dr, Özcan Ültanır ile enerji üzerine bir söyleşi yasan Demirel sorulara şu yanıtları verdi:
- Ültanır 2001 yılında elektrik ve doğalgaz piyasaları için çıkarılan kanunlar çok yerinde olmakla birlikle, zaman İçinde tam uygulanmadılar. 
- Demirel: Gerçekten reform, yani değişen dünyaya uyma bakımından adım atmışız, fakat bu değişen dünyaya uyuyor muyuz, uymuyor muyuz? Ona bakalım. Değişen dünyaya uyabilmemiz için yapılması gereken işlerden hemen hemen hiçbir şey yapmamışız. Bu reformun ana halları; elektrik bir metadır. Yani, serbestçe alınıp satılabilir bir maldır. Alınıp satılabilen bir malsa, artık fiyatı kendiliğinden oluşacaktır. Fiyat ve alım garantisi olmayacaktır. Üretici şirketler tarafından üretilecektir. Kamu santralleri, eski statülü otoprodüktörler, yap-işlet-devret santralleri, işletme hakkı devri santralleri, yap-işlet santralleri devri sona ermiştir.

KARANLIĞA GİDİYORUZ 
-  Ültanır: Yömetimin anlayamadığı ya da anlamak islemediği soru bu mu? 
-  Demirel: "Biz talep edilen elektriği nereden bulacağız? Türkiy'e'nin bugünkü meselesi bu. Bugünkü düzenleme, yani pazar sistemine geçiş bu şekilde devam ederse biz bu elektriği bulamayız. Karanlığa gidiyoruz. Çünkü, düzeltmiyoruz, reformu yapmıyor ve karanlığa gidiyoruz. Nitekim, Yüksek Planlama Kurulu 2008 yılında karanlık gösteriyor. Karanlığa gidiyoruz. Türkiye'yi ikaz ediyoruz! Bugünkü olay satlece Bursa santrali ve 13 ilin bir gece karanlığa gömülmesi değil, tüm Türkiye için karanlık önümüzde duruyor. 2008 yılında Türkiye'nin kafi elektriği yok.

YATIRIMIN SAHİBİ YOK
- Ültanır TMMOB geçenlerde'2020 yılına kadar 59 milyon kiîovatsaal gerekir' diyordu, bu yatırımlar nasıl olacak? 
- Demirel: 51 milyon kWh gücü kim koyacak? 2020'ye kadar. 14 yılda aşağı yukarı 100 milyar dolar yatırım yapılması lazım. Kim yapacak bu yatırımı? Bugün bu yatırımın da sahibi yok. Yok. özel sektöre yaplırmıyorsunuz! Kendiniz yapmıyorsunuz, yapamıyorsunuz. Çünkü, rejimi değişlimıişsiniz. Kim koyacak 51 milyon kilovatsaat gücü belli değİl. Türkiye'nin ikaz ettiğimiz bir sorunu da bu. Sonra bu 51 . milyon kilovatsaat gücü kömürden mi, gazdan mı, sudan mı, nükleer santralden mi karşılayacak ve buna kim karar verecek? Ben diyorum ki. Ey Türkiye'yi yönetenler. Türkiye'nin   siyasetinden   sorumlu olanlar, Türkiye'nin teknik hizmetinde   olanlar,  Türkiye'nin mali  müesseselerinin  başında olanlar, hepinize birden diyorum ki, Türkiye'yi karanlığa götürmenin vebali altından kalkamazsınız. Ne yapalım diyorsanız, bu enerji pazar reformunu yapın.

'NÜKLEER SANTRALİ YAPIN'
Prof. Ozcan Ültanır İle enerji sorunlarını konuşan 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Oemirel, "2020 yılında benim hesaplarıma göre 400 milyar kwh'ye ihtiyaç var. Nereden bulacaksınız bunu? Yapın nükleer santrali" dedi.

Önce dağıtım özellesmeli
TÜRKİYE'NİN hir karar vermesi lazım. Türkiye pazar ekonomisini yüriitecek mi, yürütmeyecek mi? Geçen aylarda 15 tane üniversitemizde konuşmalar yaptım. Hepsinde söylediğim şu: Türkiye'nin önünde 10 yıl vardır. Bğer Türkiye bu 10 yılı çağın değerini anlayarak kullanabilirse kalkınma trenini yakalar. Reformun yapılabilmesi için önce dağıtımın özelleştirilmesi lazım. Halbuki senelerce önce dağıtımda özelleştirmeye geçildiği halde, şebekede hiçbir dağılım özelleştirmesi yok. Türkiye 21 bölgeye bölünmüş, 21 bölgeden eskiden beri özel statüsü olan Kayseri dışında hiçbiri özelleştiriimemiş. Aslında kurulu gücü. üretimi özelleştirmiş de olsanız, dağıtım özelleşmediği sürece gene reformu yürütemezsiniz. Dağıtımı mutlaka özelleştirmek gerek."

Kaçağın bedeli 7 baraj
"BENİM hır şikayetim daha var. Bu da kayıplardır. Bizim sistemimizin 2O05'deki kaybı yüzde 17.7 olmuş. Bu aşağı yukan 2R milyar kWh. Zorunlu olanı 8 milyar kWh dersek, boş yere gideni 20 milyar kilovatsaat (kWh). 20 milyar k'Wh ise bizim Fırat sisteminde ürettiğimiz enerjinin üçte ikisi. Yani, 10 tane baraj ve santral yaptık. 10 tane baraj ve santralin 7'sinin elektriğini kaybediyoruz, bu ayıp!
Bu kayıp ve kaçaklar Türkiye'nin her tarafında aynı değil. İstanbul'un Avrupa yakasında 2.73 milyar kWh, Şanlıurfa'da 2.34 milyar kWh, Diyarbakır'da 2 milyar kWh, Mardin'de 1.74 milyar kWh, İstanbul'un Anadolu yakasında 0.733 milyar kWh. Yaklaşık 10 milyarı beş yerde toplanmış. Niçin bunun üzerine varıp düzeltmiyorsunuz?"

Barajlar kralı, 'Baraj yapılsın' dedi 
- Ültanır; Türkiye'nin hidroelektrik potansiyehnin bundan sonra gelişimi için nasıl bir yol İzlenmelidir? Yerli yabana özel sermaye nasıl yer almalı? 
- Demirel; Türkiye'nin hidroelektrik potansiyeline bakıyoruz. Teorik ya da brüt potansiyel 433 milyar kWh. Teknik olarak değerlendirilebilecek miktar 216 müyar kWh. Teknik ve ekonomik olarak değerlendirilebilecek miktar 127 milyar kWh. Şimdİ bakın; bugün Türkiye'nin çalışan 142 adet hidroelektrik santrali var.
İnşa halinde 41 adet santrali var. Bunlarla 3 milyon 197 bin kW güç, 1O milyar 518 milyon kWh ortalama, 6 milyar 358 milyon kWh güvenilir üretim potansiyeli var. Ortalama  üretim potansiyeli ile ekonomik potansiyelin yüzde 8'ine tekabül etmekte. Çalışanla yapılmakta olanların tekabül ettikleri yüzdeleri toplarsak, yüzde 44, gerçek ekonomik potansiyelin yüzde 56'sı var. Demek ki, 'bu elektriği nereden bulacağız' dediğimiz zaman, su kaynaklarımızdan daha 36 milyon 855 hin kilovatsaat güç koyabiliriz ve 71 milyar kWh elektrik üreiebiliriz. Türkiye varili 75 dolardan petrol, 1000 metreküpü 285-300 dolardan doğalgaz alıp enerji üreteceğine bunları yapmalı. Peki, Türkiye neden bunlan yapmıyor? Parası mı yok? Yalnız, Türkiye'nin işi bunlan yapmakla da bitmiyor. Hem 100 milyar dolar yatırım yapılması lazım diyoruz, hem paramız yok diyoruz, hem sanayileşmeye devam etmemiz lazım diyoruz, hem elektriğimiz olması lazım diyoruz, hem de bir şey yapmıyoruz. Bence bu durum ayıp! 
- Ültanır: Hazır para olmasa da kredi bulma imkanımız var. 
- Demirel: Evet, 'paramız yok' diyorsak işte burada size 17 tane proje. İkili anlaşmalarla kredili olarak yapılmak için Bakanlar Kurulu kararı almmış projeler. 17 tane projenin toplamı 4 milyon 30 bin kW. Yıllık üreteceği enerji 13 milyar 409 milyon kWh. Bunların hepsi için bîr ülke ile kredi anlaşması yapılmış. Yani, adamlar gelip yapalım diyorlar. Bunlan yaptırın.
'Hem elektriğimiz olsun diyorsunuz, hem de bir şey yapmıyorsunuz. Bence bu durum ayıp'
(Sabah 10.08.2006)