BASIN AÇIKLAMASI

 
Elektrik hizmeti kamu elinde tekel olarak yürütülürken, serbestleşme ve rekabet baskısıyla parçalama dayatılmış, özel sektöre karlı bir şekilde bu alanların devredilmesi söz konusu olduğunda yeniden bütünleşik büyük bir tekel yapının yollarını açacak arayışlar devreye sokulmaktadır. Bu durum, hakim ya da tekel durumunun kötüye kullanılmadığı sürece sorun olmayacağı teziyle savunulmak istenmektedir. Yani kamu elindeki tekel zararlı, özel bir şirketin elindeki tekelin zararlı olmayacağı iddiasıyla kamuoyu aldatılmak istenmektedir.
 

                                                                                                                         29.10.2006

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI BASIN AÇIKLAMASI

Rekabet Kurulu adına görüş oluşturacak şekilde, elektrik dağıtım bölgelerinin çoğunun ya da hepsinin tek bir şirkette toplanmasının sakıncalı olmadığı yönünde talihsiz bir açıklama basına yansımıştır.

Rekabet Kurulu’nun 22 Temmuz 2005 tarihli TEDAŞ’ın özelleştirilmesine ilişkin verdiği görüşte, yalnızca dağıtım ve perakende hizmetlerinin birlikte özelleştirilmesinin sakıncalarına dikkat çekilmemekte, bazı uyarılara da yer verilmektedir. “Arz güvenliği ve yabancı yatırımların teşviki amaçlarının dikkate alındığı, buna karşılık rekabetin tesisi ve tüketicinin korunması hususlarına ilişkin düzenlemelerin yetersiz kaldığı” saptamasını yapan Kurul, geçiş dönemi sonrası için “sağlıklı bir rekabet ortamının oluşturulabilmesi açısından bazı yapısal önlemlerin alınması gerektiği” uyarısını yapmaktadır.

Bu uyarılar yok sayılarak, Rekabet Kurulu adına görüş oluşturacak biçimde dağıtım bölgelerini aynı şirketlerin satın almasının sorun olmayacağı yönünde basına demeç verilmesi hem ihale sonrasına dönük olarak Kurul kararı üzerinde ipotek oluşturulması hem de bu ihalelere ilişkin davalar açıldığı dikkate alındığında yargıya bir müdahale anlamı taşımaktadır. Kaldı ki Rekabet Kurulu, verdiği görüşte dağıtım ve perakende hizmetlerinin ayrıştırılması talebiyle yetinmemiş, şu hususların da ihale şartnamesinde yer almasını talep etmiştir:

“- Geçiş döneminin sonuna kadar dağıtım faaliyetlerinin ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerinin hukuki olarak ayrıştırılmasının Rekabet Kurulu’nun nihai izin koşulu olduğu ve

-1998/4 sayılı Tebliğ’in 5. maddesi uyarınca yapılacak değerlendirmede 4054 sayılı Kanun’un ilgili maddelerine aykırılık belirlenmesi halinde, devirle ilgili koşul ve yükümlülükler getirilebileceği veya devire izin verilmeyebileceği.”

Rekabet Kurulu’nun görüşüne dayanak oluşturan 1. Daire Görüşü’nde ise yalnızca dağıtım ve perakende hizmetinin birleşik olması değil, üretim hakkının da dağıtım şirketlerine tanınmış olması nedeniyle dikey entegrasyonun sakıncalarına dikkat çekilmektedir.

Bu yönleriyle Rekabet Kurulu’nun şimdiden devlet tekelinin büyük bir özel tekele dönüştürülmesi anlamında “olur” verdiğini kabul etmek, olur vermiş olsa bile bunun kamu yararına ya da hukuki olacağını savunmak mümkün değildir.

Nitekim Rekabet Kurulu kendi içinde de çelişkili duruma düşmüştür. Rekabet Kurulu’nun 16 Ekim 1998 tarihinde verdiği dağıtım bölgeleri özelleştirmesine yönelik kararında, aynen şu ifadeler yer almaktadır:

“Elektrik enerjisinin kendine has özelliklerinin bulunması, ülke ekonomisi için hayati önemi haiz kritik bir ürün olması ve talebin karşılanmasında halihazırda güçlük çekiliyor olması hususları, bu alanda tam anlamıyla serbest rekabet koşullarının oluşturulmasını engelliyor olmakla birlikte, bu hususlar rekabete tümüyle kapalı, mutlak topraksal koruma veren tekel hakkını haklı kılmaya yetmemektedir. Bu özelleştirme öncesi durumun aynen sürdürülmesi demektir. Oysa, devirden önce mutlak tekel hakkını kullanan, kamu adına devlettir. Bu hakkın (imtiyazın) hiçbir değişikliğe uğramadan aynen özel bir kuruluşa devri, özelleştirmenin rekabet boyutunun ihmali anlamına gelir. Bir devlet tekelinin devrinde, kuşkusuz ilgili ürünün ve piyasanın yapısına bağlı olarak, eskiye oranla rekabetin artması beklenir.”

Rekabet Kurulu’nun 1998 tarihli kararı, Temmuz 2005 tarihli ön görüşü ve bu görüşe dayanak oluşturan Rekabet Kurulu 1. Dairesi’nin raporu da göstermektedir ki, elektrik üretim, dağıtım ve perakende olarak ayrıştırılan hizmetler bir bütündür ve bütün olarak kamu adına tekel bir yapıda işletilmesi zorunludur. Böyle bir yapının özel ellerin inisiyatife terk edilmesi, toplumun geleceğini ilgilendiren bir alanın kar baskısına terk edilmesi anlamına gelmektedir.

Elektrik hizmeti kamu elinde tekel olarak yürütülürken, serbestleşme ve rekabet baskısıyla parçalama dayatılmış, özel sektöre karlı bir şekilde bu alanların devredilmesi söz konusu olduğunda yeniden bütünleşik büyük bir tekel yapının yollarını açacak arayışlar devreye sokulmaktadır. Bu durum, hakim ya da tekel durumunun kötüye kullanılmadığı sürece sorun olmayacağı teziyle savunulmak istenmektedir. Yani kamu elindeki tekel zararlı, özel bir şirketin elindeki tekelin zararlı olmayacağı iddiasıyla kamuoyu aldatılmak istenmektedir.

Elektrik hizmetinin özelleştirilmesiyle bugüne kadar rekabet değil, saadet zinciri sağlanmıştır. Kamu kurumu niteliğinde bir meslek örgütü olan, toplumun çıkarlarını savunmayı öncelikli görevi olarak kabul eden Elektrik Mühendisleri Odası, elektrik hizmetinin özelleştirmesine karşı verdiği mücadeleyi her platformda sürdürmekte kararlıdır.

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
40. DÖNEM YÖNETİM KURULU