BASIN AÇIKLAMASI

 
Dağıtım özelleştirmeleri için şirketlere yurttaşların üzerinden kar garantisi sağlandı...
 

AKP Hükümeti döneminde sürdürülen serbest piyasa ısrarı ülkeyi yatırım açmazı ve pahalı elektrik kullanımıyla karşı karşıya bıraktı. Özelleştirme örnekleri olarak Yap-İşlet-Devret (YİD), Yap-İşlet (Yİ), işletme hakkı devredilen santralların (İHD) yüksek fiyatlı enerji satışlarına bu dönemde Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği (DUY) denilen karaborsa maliyetleri eklendi. Seçim öncesinde zam yapmayan AKP Hükümeti, dağıtım özelleştirmelerinin gündeme gelmesiyle birlikte alıcı şirketleri rahatlatmak üzere uygulamaya soktuğu düzenlemelerle serbest piyasanın maliyetini tüketiciye yükledi. Sonuçta 2007 yılsonundan bu tarafa çıplak elektrik fiyatına yapılan zam yüzde 65‘e ulaşırken, hizmet bedelleri, vergi ve fonlar dahil olmak üzere kilovat saat başına 2007 yılında 15.81 Ykr ödeyen mesken abonesi, 1 Ekim‘den itibaren 24.68 Ykr ödemek zorunda bırakıldı.

Çıplak Elektrik Fiyatı 10 Ayda Yüzde 65 Zamlandı

Otomatik fiyatlandırma olarak adlandırılan sistemin ilk yansıması, 1 Ekim 2008 tarihinde çıplak elektrik fiyatına meskenler için yüzde 10.7‘lik zamla uygulamaya konulacaktır.

Hükümet seçimlerin ardından IMF‘yle de yapılan uzlaşma ile Ocak 2008‘de meskenler için çıplak elektrik fiyatını önce yüzde 18.2 oranında zamlandırmış, ardından Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararı çerçevesinde otomatik fiyatlandırmanın devreye alındığı 1 Temmuz 2008 tarihinde de Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM) denilen borsa maliyetlerini fiyata yansıtarak yüzde 25.7 zam yapmıştır. Böylece kilovat saat başına çıplak elektrik fiyatı bu yıl içinde 10.24 Ykr‘den yüzde 48.6 artışla 15.22 Ykr‘ye ulaştırmıştır.

Otomatik fiyatlandırma çerçevesinde 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren geçerli olacak fiyat ise iletim, dağıtım ve perakende hizmet bedelleri dahil olmak üzere 19.57 Ykr‘ye çıkarıldığı dün açıklanmıştır. Bu durumda iletim, dağıtım ve perakende hizmet bedellerinde artış yapılmamış olduğu dikkate alınırsa, çıplak elektrik fiyatının yüzde 10.7 zam yapılarak, 15.22 Ykr‘den 16.85 Ykr‘ye çıkarıldığı hesaplanmaktadır. Böylece yılbaşından bu yana çıplak elektrik fiyatına yapılan zam oranı yüzde 64.5‘e ulaşmıştır.

Zam Faturalara Nasıl Yansıyor?

TBMM‘de 9 Temmuz 2008 tarihinde kabul edilen 5784 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu‘nda değişiklik yapan yasa ile fatura hesaplamasında küçük düşüşlere neden olacak uygulamalar devreye sokulmuştur. Bu uygulamalar, yüzde 2 olarak uygulanan TRT payı ile yüzde 5 olan Belediye Tüketim Vergisi‘nin kesilmesinde dağıtım, iletim ve perakende hizmet bedellerinin hariç tutulması olmuştur. Ancak aynı dönemde çıplak elektrik fiyatına karaborsa maliyetlerinin yansıtılması nedeniyle yüksek oranda zam yapılmış olması, bu düşüşün tüketicinin cebine yansımasına engel olmuştur. Fatura örneklerinde yüzde 1‘lik Enerji Fonu‘nun hesaplanmasında da iletim, dağıtım ve perakende hizmet bedellerinin hariç tutulmaya başlandığı tespit edilmiştir. Bu uygulamalar nedeniyle çıplak elektrik fiyatına 1 Ekim‘den itibaren geçerli olmak üzere yapılan yüzde 10.7‘lik zam; tüm bedeller, vergi ve fonlar dahil olmak üzere yüzde 7.9 olarak yansıyacaktır. Böylece yılbaşından bu yana çıplak elektriğe yapılmış olan yüzde 64.5‘lik zam da yüzde 56.1 olarak faturalarda görülecektir. Sonuç olarak 2007 yılsonunda faturada kilovat saat başına 15.81 Ykr ödeyen mesken abonesi, 1 Ekim‘den itibaren 24.68 Ykr ödemek zorunda kalacaktır.

Bu durum, 4 kişilik ailenin asgari yaşam standardına göre aylık 230 kilovat saatlik elektrik kullanımı dikkate alındığında, 2007 yılında 36.4 YTL olan faturanın 56.8 YTL‘ye çıkmasına neden olacak.

Aydınlatma Faturası Vatandaşa Kesiliyor

Hükümetin 5784 sayılı yasayla getirdiği uygulamalar bu küçük düşüşlerin yanında vatandaşın faturasını önemli miktarda arttırmaya yönelik uygulamalar da içermektedir. Yapılan düzenlemeye göre temel bir kamu hizmeti olan sokak aydınlatmalarının bedeli 7 yıllık geçiş süresi boyunca Hazine‘ye bırakılmıştır. Yani vatandaşın elektrik faturası aracılığıyla ödediği yüzde 5‘lik Belediye Tüketim Vergisi dışında diğer vergileri kanalıyla ikinci kez sokak aydınlatmalarının bedelini Hazine üzerinden ödemeleri söz konusu olacaktır. Zaten geçiş döneminin sonunda da söz konusu aydınlatma bedelleri tüketicilerin kullanımları oranında faturalara ayrıca yansıtılacaktır.

7 Yılda 4 milyar YTL Yük

TEDAŞ‘ın 2007 yılı tüketim verilerine bakıldığında yıllık sokak aydınlatması için harcanan elektriğin 3.5 milyar kilovat saat olduğu ve bunun da yıllık 600 milyon YTL‘yi aşkın bir parasal tutara karşılık geldiği dikkate alındığında 7 yıllık dönem boyunca Hazine üzerinden halkın sırtına yıkılan aydınlatma bedelinin 4 milyar YTL‘yi aşacağı görülmektedir. Hükümet tüm bu uygulamalarla dağıtım özelleştirmeleri öncesinde alıcı şirketlere tahsilat garantisi sağlamıştır. Bir taraftan yoğunluklu olarak AKP‘li belediyeler aydınlatma bedeli ödemekten kurtarılıp, Belediye Tüketim Vergisi‘nin bütçelerine gelir getirmeye devam etmesi sağlanırken; diğer taraftan dağıtım bölgelerini özelleştirme yoluyla devralacak olan şirketlere tahsilat güvencesi verilmiştir. Üstelik bu güvence belediyelerin hizmet alanı kapsamında sayılan park, ören yerleri gibi alanların aydınlatılmasında kullanılan enerji bedellerinin tahsilatı için de halktan tahsil edilen Belediye Tüketim Vergisi‘ne haciz konulması olanağıyla da genişletilmiştir. Bu uygulamaları içeren aydınlatma düzenlemesi EPDK‘nın hazırladığı yönetmelik taslağına göre 1 Ocak 2009 tarihinde yürürlüğe girecektir.

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
41. DÖNEM YÖNETİM KURULU
19 Eylül 2008