YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
Nükleer santral yarışmasında, teklif veren JSC Atomstroyexport JSC Inter RaouesPark Teknik'in fiyatının bulunduğu üçüncü zarf önceki gün açıldı.
 

Rus-Türk ortak girişim grubu, devlete 15 yıl süresince satacağı elektriğin birim fiyatı için 21,16 cent‘lik teklif verdi. Ancak konsorsiyum girdi maliyetlerindeki değişimi dikkate alarak ihaleyi yapan Türkiye Elektrik Ticaret AŞ (TETAŞ)‘ye yeni bir fiyat teklifi sundu. Şirketin, zarfı kısa süre içinde açarak Bakanlar Kurulu‘na sunması bekleniyor. Konuyla ilgili nihai kararı Bakanlar Kurulu verecek. Fiyat teklifi, TETAŞ‘ın 2008‘de toptan olarak sattığı ortalama fiyatın yaklaşık yüzde 170 daha üstünde bulunuyor.

Teklifi değerlendiren bir uzman, "Anlaşılan o ki konsorsiyum, finansman ve işletme maliyetlerinin tamamını 15 yıla sığdırmış. Bu maliyetler 25-30 yıla yayılsaydı fiyat daha düşük çıkardı.Çünkü santralin ömrü 40-60 yıldır." dedi.
 
24 Eylül‘de yapılan ihalede katılımcı 6 firmadan 5‘i teşekkür mektubu verirken, tek teklif Rus-Türk Ortak Girişim Grubu‘ndan geldi. Grup, komisyona üç zarf sundu. Şartname yeterliliğini sağlayıp sağlamadığına bakılan ilk zarflar 24 Eylül‘de komisyon tarafından açıldı. Komisyon, başvuruyu olumlu bulunca ikinci zarfı teknik kriterlerin uygunluğunu incelemesi için TAEK‘e gönderdi.TAEK de 19 Aralık‘ta Rus şirketin kriterleri taşıdığını TETAŞ‘a bildirdi.

İhale Komisyonu dün Enerji Bakanlığı Konferans Salonu‘nda içinde fiyatın yer aldığı üçüncü zarfı açtı. Zarfta AtomstroyexportInter RaouesPark Teknik (Ciner) Ortak Girişim Grubu, devlete üretilecek elektriğin birim kilovatsaati (kWh) için ağırlıklı ortalama olarak kilovatsaat başına 20,79 cent, değerlendirmeye esas indirgenmiş birim fiyat olarak ise 21,16 cent‘lik teklif verdi. Santral işletmeye girmesi halinde devlete 15 yıl boyunca toplam 415 milyar 517 milyon 797 bin 649 kilovatsaat elektrik satacak. Bunun rakamsal değeri yaklaşık 90 milyar doları buluyor.
 
Rusların nükleer santralde üretecekleri elektrik için yaklaşık 22 cent birim fiyat çıkarması tartışma konusu oldu. Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Musa Çeçen, teklifin savunulacak hiçbir tarafı olmadığını belirterek, ihale sürecinin sonlandırılmasını istedi. Enerji Bakanı Hilmi Güler‘in geçmişte doğalgazla ilgili yapılan ‘al ya da öde‘ anlaşmalarını eleştirdiğini ifade eden Çeçen, "Bu ihale süreci tamamlanır ve Ruslara bu iş verilirse benzer bir çarpık durum ortaya çıkacaktır." değerlendirmesini yaptı.

Adını açıklamayan bir uzman da, fiyat teklifi veren konsorsiyumun maliyet hesaplamasını 20-25 yıl gibi bir zamana yayması halinde birim fiyatın daha aşağı düşebileceğini söyledi.Konsorsiyumun finansman ve işletme maliyetlerini 15 yıla sığdırmak istediğini kaydeden aynı uzman, "Nükleer santralin kurulmasında bütün riskler özel sektöre yüklenmiş, firma kendini garantiye alıyor olabilir. Satılacak elektriğin yaklaşık yarıya yakını yatırım ve işletme maliyeti olacaktır. Eğer finansal enstrümanlarda ciddi bir iyileşme olmazsa." dedi. Uzmana göre, 15 yılda firmanın maliyetlerini karşılaması halinde santralin işletmeye devam edeceği sonraki süreçte birim üretim maliyeti çok düşük olacak. Böylece, üretilen elektriğin çok düşük fiyattan satılarak piyasada rekabetin engellenmesi veya yüksek satarak aşırı kâr etme gibi olumsuzlukları olabilir.

Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman ise ilk bakışta yüksek gözüken fiyatın aşağı çekilebileceği görüşünde. Santralle ilgili sadece fiyatın yüksekliğine bakılarak değerlendirme yapmanın yanlış olacağını vurgulayan Karaduman, şöyle konuştu:

"Bugüne kadar dünyadaki nükleer santralleri ya devlet yapmış ya da devlet-özel sektör ortaklığıyla yapılmış. Böylece risk paylaşılmış. Burada, tamamı özel sektör tarafından yapılıyor, dolayısıyla riskin tamamı da özel sektöre ait. Geçmişte, yap-işlet-devret santralleri için de fiyatların yüksekliği konuşuluyordu, bugün bu santrallerin ürettiği elektrik ortalama birim fiyatların altında, yani avantajlı fiyatlar söz konusu."

İkinci fiyat zarfı açılmayabilir Enerji Bakanı Hilmi Güler, konsorsiyumun dünyadaki ekonomik gelişmelere bağlı olarak önceki fiyat teklifi dışında yeni bir revize teklif verdiğini söyledi. Güler, "İhale süreci devam ediyor. Fiyatla ilgili bir değerlendirme yapmamız doğru olmaz. Yeteri kadar zamanımız var. Süratli hareket edelim ama acele etmeyelim." açıklamasını yaptı.
 
Güler, firmanın fiyatla ilgili yeni bir teklif verdiğine dikkat çekerek, "Bundan sonraki süreç pazarlık konusu olabilecek bir etaptır." ifadelerini kullandı. Ancak,Enerji Bakanlığı çevrelerinden alınan bilgilere göre, ihale şartnamesi gereği fiyat teklifinin yer aldığı üçüncü zarf açılarak ihale süreci tamamlanmış oldu. İhaleyi kazanan konsorsiyumun dördüncü fiyat iyileştirme zarfının durumu için şartname yeniden inceleniyor. İnceleme sonucunda zarf açılacağı gibi ilgili konsorsiyuma iade de edilebilecek. Ancak, firmanın ciddi fiyat indirimi teklifi olması durumunda bu teklif de dikkate alınabilecek.

(Ekonomi Gazetesi; 21.01.2009)