· ŞUBE Giriş Sayfası

 ESKİŞEHİR ŞUBE

 
Şube Kapsamındaki İller:

 BİLECİK   ESKİŞEHİR   KÜTAHYA 
 

BASIN AÇIKLAMASI

 
Şube Yönetim Kurulu Başkanımız Ender KELLECİ, elektrik zamlarıyla ilgili açıklamalarda bulundu.
 

ELEKTRİK ZAMLARINDA KISIR DÖNGÜ

ZAM ZAMBEREĞİ BOŞALDI

Ekonomik kriz ve buna bağlı durdurulamayan enflasyon; halkımızın her geçen gün daha derin bir yoksulluk yaşamasına neden olmaktadır. Bilim ve teknikten uzak tezlerin oluşturduğu kaos ve liyakatsiz kadrolar nedeniyle ülkemizde hem yönetimsel hem de ekonomik bir dar boğaz yaşanmaktadır. Tarihsel sürece bakıldığında yaşanılan krizin birçok nedeni sıralanabilir. Ancak yaşanan bu zam zembereği iktidar tarafından dayatılan yönetim anlayışı ile kısır bir döngüye dönüşmüştür.  Başta petrol ürünleri olmak üzere, doğalgaz ve elektrik zamları hane halkını doğrudan etkilemekle beraber üreticilerin girdi maliyetlerini de katlanılmaz seviyelere getirmektedir. Hayatın her alanında kullandığımız elektrik enerjisinde yaşanan zamlar, Odamız tarafından yıllardır dile getirilen yanlış enerji politikaların günümüze yansımasıdır.

AKP, iktidara geldiği 2002 yılından bu yana uyguladığı neo-liberal enerji politikalarıyla ülkemizi enerji yokluğu, enerji yoksulluğu ve pahalı enerji gerçeğiyle karşı karşıya bırakmıştır. Elektrik başta olmak üzere doğalgaz ve akaryakıt zamlarıyla giderek daha pahalı enerji kullanan ülke konumuna geldiğimiz açıkça ortadadır. Buna rağmen hükümet sözcüleri "Dünyada ucuz enerji yok" söylemiyle; zamların "vahşice" uygulanan özelleştirme ve piyasalaştırma uygulamalarından kaynaklandığı gerçeğinin üstünü örtmek istemektedir.

Elektrik tarifeleri, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından her 3 ayda bir Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının başında geçerli olacak şekilde yılda 4 kez güncelleniyor. Ancak EPDK tarafından bu kez 1 Haziran 2022 tarihinden geçerli olmak üzere, normal tarife güncelleme dönemi beklenmeden acil zam yapıldı. Kurul, 1 Temmuz 2022 tarihinden geçerli olmak üzere güncellenmiş yeni tarifeyi de yayınladı.

 Açıklanan tarife üzerinden EMO tarafından yapılan hesaplamaya göre, 4 kişilik bir ailenin asgari yaşam standardı için tüketeceği varsayılan 230 kWh`lik faturanın toplam bedeli bir önceki aya göre yüzde 15 artarak 332.5 TL`ye yükseldi. Fatura kalemlerine bakıldığında perakende enerji bedeline yüzde 21.1 zam yapılırken, dağıtım bedeli sabit tutularak, fatura toplamının yüzde 15 artmasının sağlandığı görülmektedir. Tüketimlerinin eşit olması durumunda Haziran faturası, Mayıs ayına göre 43.4 TL daha fazla gelecektir.

Yıllık Zam Oranı Yüzde 82`ye Ulaştı

Aralık 2021`de aynı tüketim değeri için 211 TL fatura düzenlendiği düşünülürse, 230 kWh`lık tüketimi olan aileler için 6 aylık dönemdeki zam oranının yüzde 58 olduğu hesaplanmaktadır. Haziran 2021`de ise 183.1 TL olarak gelen fatura aradan geçen 1 yıllık dönemde yüzde 82 artarak 332.5 TL`ye yükselmiştir. Günlük 8 kWh olarak belirlenen ve 30 günlük 240 kWh`a denk gelen ilk kademe sınırı geçen aileler için tüketimlerine paralel olarak zam oranı da büyümektedir.

Açıklanan tarifeyle Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ kapsamında düşük tüketimli olarak tanımlanan sanayi ve ticarethane gruplarına ise yüzde 25 oranında zam yapıldı. Yıllık tüketimi 1 milyon kWh`ı aşan sanayi ve ticarethane aboneleri ise 1 Temmuz`dan itibaren tebliğ kapsamında yüksek tüketimli abone sayılmaya başlayacaklar. Bu abonelerin faturaları spot piyasada oluşan maliyetlerin doğrudan yansıtılmasına dayalı bir formül ile hesaplanmaktadır. Geçtiğimiz ay enerji üretim şirketlerinin spot enerji borsasına verdikleri tekliflerin üst sınırı 1 kWh enerji için 2.5 TL iken, önce 2.75 TL`ye sonra 3.2 TL`ye yükseltildi.

Aynı ay içinde borsada oluşan piyasa takas fiyatlarının yükselmesine neden olacak üst sınırın 2 kez yükseltilmesi ve tarife düzenlenme dönemi olmamasına rağmen Haziran ayında tüm tüketici gruplarına doğrudan zam yapılması, piyasanın maliyet artışlarını dengeleyemediğini göstermektedir. Haziran ayında yapılması beklenmeyen bu zam, elektrik enerjinin temel girdisi olması nedeniyle; yalnızca faturalara yansımayacaktır, aynı zamanda iğneden ipliğe tüm mal ve hizmetlerin bir kez daha zamlanmasına neden olacaktır. Aynı gün elektrik üretiminde kullanılan doğalgaza yüzde 16 daha zam yapılması önümüzdeki aylarda elektrik maliyetlerindeki artışın devam edeceğini göstermektedir.

İktidar her fırsatta yarattığı derin yoksulluğu dış güçlere bağlamaktadır. Pandemi ile birlikte küresel anlamda oluşan ekonomik darboğazın yalnız ülkemizde değil, tüm dünyada var olduğunu vurgulamaktadır. Hatta bu küresel artışın vatandaşlara yansımaması için İktidar`ın özveri gösterdiğini iddia etmektedir. Ancak, Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) OECD verilerini esas alarak yaptığı çalışma, iktidarın ülkemizdeki enerji zamlarının, yurtdışında oluşan maliyet artışlarından kaynaklandığı ve yurttaşlara yansımasının düşük seviyede tutulduğuna yönelik iddialarının doğru olmadığını ortaya koydu. Diğer OECD ülkelerindeki tüketicilerin bahsi geçen artışlardan aynı şekilde etkilenmediği görülürken, enerji krizinin yaşandığı Temmuz 2021-Nisan 2022 arasındaki dönemde Türkiye`de OECD ortalamasının 4 katı daha fazla zam yapıldığı saptandı.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü`nün (OECD) elektrik, gaz ve yakıt fiyat artışlarını dikkate alarak hazırladığı tüketici fiyatları bazlı enerji endeksi, siyasi iktidarın ülkemizdeki enerji zamlarının, yurtdışında oluşan maliyet artışlarından kaynaklandığı ve yurttaşlara yansımasının düşük seviyede tutulduğuna yönelik iddialarını doğrulamıyor. Diğer OECD ülkelerindeki tüketicilerin bahsi geçen artışlardan Türkiye`deki tüketiciler kadar etkilenmediği görülmektedir.

Bilindiği üzere siyasi iktidar, elektrik, doğalgaz ve akaryakıta ardı ardına yapılan zamlar için dünyadaki fiyat artışlarını gerekçe gösteriyor. Oysa çeşitli ülkelerdeki enerji borsalarından anlık olarak oluşan geçici fiyat dalgalanmalarından örneklerle pahalı enerji gerçeğini gizlemeye çalışıldığı, OECD verileri ile bir kere daha net bir şekilde görülmektedir.

OECD`nin 2015`i baz yıl alarak gerçekleştirdiği enerji endeksi incelendiğinde, Türkiye`nin OECD ortalaması ile arasındaki makasın düzenli olarak açıldığı görülmektedir. Mart 2022 itibarıyla Türkiye`nin endeks değeri 409`a ulaşırken, aynı ayda OECD ortalaması 151`de kaldı. Baz yıl kabul edilen 2015`den bu yana ülkemizdeki enerji fiyatlarındaki artış oranı yüzde 309 olurken, OECD ülkelerinin ortalamasındaki artış yüzde 51 olarak belirlendi. OECD verileri, 2015 yılından bu yana ülkemizde OECD ortalamasından 6 kat daha fazla zam yapıldığını ortaya koymaktadır.

Salgın Sonrası Fiyatlar İkiye Katlandı

Salgın sonrası birincil kaynaklarda başlayan arz krizinin yaşandığı döneme bakıldığında ise Temmuz 2021 itibarıyla OECD`nin ortalamasında endeks değerinin 120 olduğu, ülkemiz değerinin ise 203 olduğu görülmektedir. Tüm dünyada birincil enerji kaynaklarının en yüksek değerlere ulaştığının ifade edildiği Temmuz 2021-Nisan 2022 arasındaki dönemde, OECD genelinde tüketicilere yansıyan zam oranı yüzde 26 ile sınırlı kalırken, bu rakam ülkemizde yüzde 102 düzeyinde gerçekleşti. Enerji krizinin yaşandığı söz konusu dönemde OECD ortalamasının 4 katı daha fazla zam yapıldığı görülmektedir. Rusya-Ukrayna savaşı dolayısıyla Şubat ayından bu yana tedarik sorunları yaşayan 27 AB ülkesindeki ortalama artış bile yüzde 30.5 düzeyinde kalmıştır. ABD`de ise fiyatlar yalnızca yüzde 21.9 oranında zamlandı. G7 ülkelerindeki ortalama artış yüzde 24.1 olarak hesaplanırken, OECD`nin zam sıralamasının sonunda yüzde 9.9 ile İsrail ve yüzde 3.4 ile İsviçre yer aldı.

OECD`nin en son açıkladığı Nisan 2022 verileri esas alınarak hazırlanan tablo aşağıdadır:

 AKP Döneminde Yüzde 1220 Zam

İlk AKP hükümetinin kurulduğu 2002`nin sonunda ülkemizin endeks değeri 31, OECD ortalaması ise bu değerin yaklaşık iki katı yani 59 idi. AKP hükümetlerinin iş başında olduğu bu dönemde, OECD ortalaması yüzde 156 artarken, ülkemizde ise yüzde 1220 oranında rekor artış yaşandı.  Aynı dönemde ABD`de enerji fiyatları yüzde 145, AB ülkelerinde yüzde 141, G7 ülkelerinde ise yüzde 136 zamlandı. İsrail yüzde 67, İsviçre yüzde 44 ile OECD içindeki en düşük zam oranına sahip ülkeler oldu. Nisan 2022 itibarıyla OECD ülkeleri içinde en yüksek endeks değerine sahip olarak zam şampiyonuna dönüşen ülkemizin en yakın takipçisi Hollanda`nın endeks değeri yaklaşık yarımız kadardır. Üstelik Haziran 2022`den geçerli olmak üzere yapılan yeni zamla ülkemizin endeks değeri daha da artmıştır.

Üreticilerin önemli girdi maliyetleri arasında olan enerjinin bu denli pahalı olması, her alanda yenilenen zamlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Enerji krizi ve zam döngüsü evlerde tükettiğimiz elektrik enerjisi kadar, diğer tüketim olanaklarımızı da etkilemektedir. Elektrik faturalarında okuduğumuz zamlı rakamların yanında üretim kademelerindeki yüksek enerji maliyetleri, evlerimizde ve yaşam alanlarımızda kullandığımız ve tükettiğimiz tüm ürünlere yeni zam olarak doğrudan ya da dolaylı olarak yansımaktadır.

Enerjideki yönetim krizi, kalıcı bir hiperenflasyon dönemini tetikleme seviyesinde bir riske dönüşmek üzeredir. Gelinen noktada tablo çok açıktır. Yıllar içinde kamu tekeli parçalanıp özel tekeller yaratılırken, alan birkaç özel sermaye grubunun kısa vadeli kar realizasyonu hırsına teslim edilmiştir. Toplum yararını dikkate almayan, kamusal planlamayı, denetimi ve kamusal üretimi reddeden, kamu kaynaklarını özel şirketlere aktarmaya ve belirli sermaye gruplarının çıkarlarını azamileştirmeye yönelen enerji politika ve uygulamalarının sonucu ortadadır. Enerji fiyatları tüm toplum için sürdürülemez oranda artmış,  enerji yoksulluğu ve yoksunluğu hızla öncelikli bir gündem haline gelmiştir. Yoksul halk en temel ihtiyaçlarını karşılayamaz haldedir ve daha da vahimi yaşanan enerji krizi yakın vadede gıda başta olmak üzere tüm alanlara yayılmak üzeredir.

Bu Enerji krizinden ve zam döngüsünden kurtulmak için kalkınma perspektifiyle hazırlanan toplumcu bir enerji programı uygulanması zorunluluk haline gelmiştir. Kamunun enerji yatırımları yapmasının önündeki engeller kaldırılarak, elektrik, doğalgaz ve petrol alanlarında dikey entegre kamu tekelleri yeniden kurulmalıdır. Temel insan haklarından biri olarak kabul edilen ucuz ve kaliteli enerjiye erişimi güvenceye almak, enerji maliyetlerinin ekonomik faaliyetleri tahrip etmediği bir kalkınma dönemini başlatmak için özelleştirilen tüm enerji kuruluşları kamulaştırılmalıdır.

                                                                                                                                         Elektrik Mühendisleri Odası

                                                                                                                                     Eskişehir Şubesi Yönetim Kurulu

Dosyalar
	(351 KB)