YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
Devler 'Hidrojen Dede'nin peşinde
Petrole alternatif enerji denince akla hidrojen, hidrojen denince ise bir Türk geliyor. BM'nin enerji danışmanı 81 yaşındaki Prof. Nejat Veziroğlu, BP'den Shell'e Airbus'tan Hyundai'ye kadar sayısız şirkete 'hidrojeni' öğretiyor.
 

Dünyada ilk kez 1950'li yıllarda, "hidrojenin petrole alternatif bir enerji kaynağı olacağını" dile getirdi. Türkiye'de sözlerine itibar edilmedi. ABD, bazı kesimlerin "hidrojen romantiği" diye isim taktığı bilim adamına sahip çıktı. 1962 yılında Miami Üniversitesi'nde kürsü sahibiydi. 1974 yılında petrol krizi patladığında, Prof. Nejat Veziroğlu, hidrojen enerjisi üzerine yaptığı çalışmalarla uluslararası bir üne kavuştu.

Uluslararası Hidrojen Enerjisi Konseyi Başkanı, BM'nin enerji danışmanı Prof. Nejat Veziroğlu, Koç Holding'e bağlı Türk Traktör'ün davetlisi olarak geçen hafta Ankara'daydı.

Prof. Veziroğlu'nun fikir babası olduğu "Hidrojen Uygarlığı" bugün ABD, Japonya ve Almanya gibi ülkelerin milyarlarca dolarlık bütçe ayırdığı global bir proje.

Yeni bir uygarlık
Veziroğlu'na göre, petrolün ömrü 30 yıl sonra bitecek ve 2074'te dünyanın enerji ihtiyacını "hidrojen" karşılayacak.

Veziroğlu, "Hidrojen Uygarlığı"nı şöyle anlatıyor: "Petrol, kömür, linyit gibi fosil enerjilerin yarattığı çevre kirliliği ortadan kalkacak. Evler hidrojenle ısınıp, aydınlatılacak. Otomobiller, uçaklar hidrojen yakıt pilleriyle çalışacak, herkes deposunu evinde doldurabilecek. Cep telefonları, bilgisayarlar küçük hidrojen pilleri ile uzun süre çalışacak. Her ülke kendi enerjisini yaratacak, dışa bağımlılıktan kurtulup, büyümesini hızlandıracak."

Büyük yatırımlar
Kulağa hayal gibi geliyor ama değil. "Hidrojen Uygarlığı" için firmalar ilk adımlarını atmaya başladılar bile. Örneğin, Airbus 2015'te uçacak hidrojen yakıtlı uçak projesi üzerinde çalışıyor. BP ve Shell gibi petrol devleri, "hidrojen departmanlarını" faaliyete geçirdiler.

AB, hidrojen çalışmalarına 5 milyar euro, ABD 1.7 milyar dolar ayırdı. 2020 yılında hidrojene geçmeyi planlayan Japonya, son 30 yılda 4 milyar dolar harcadı. İzlanda hükümeti de 2030'da sadece hidrojeni kullanma kararı aldı.

Tarihi fırsat
Prof. Nejat Veziroğlu, Türkiye'yi büyük fırsatlar beklediği görüşünde. "Karadeniz'de sadece 100 metre derinlikte zengin hidrojen yatakları var. Önümüzdeki 10 yıl içinde büyük petrol devleri, Amasra başta olmak üzere tüm Karadeniz kıyısına hidrojen üretim merkezleri kurabilir. Türkiye yakın gelecekte tüm dünyaya Karadeniz'den hidrojen ihracat edebilir" diyor.

Başta BP, Shell gibi petrol devleri olmak üzere otomotiv üreticileri Hyundai, Mercedes, Mann ve Airbus Prof. Veziroğlu'nun peşinde. 81 yaşındaki bilim adamı, bir yandan dünya kamuoyuna "hidrojen enerjisini" anlatıyor, diğer yandan adı geçen şirketlere danışmanlık hizmeti veriyor.

Sarıyer'e hidrojen üssü
Prof. Nejat Veziroğlu, BM Uluslararası Hidrojen Enerjisi Araştırma Merkezi'nin İstanbul'da kurulması için uzun yıllar mücadele verdi.

İstanbul'un rüzgârlı,güneşli iklimi ve Karadeniz'deki zengin hidrojen yatakları varlığını gerekçe göstererek BM'yi ikna etti. Sarıyer'de kurulacak olan merkez için 40 milyon dolar yatırım yapılacak.

150 kişinin çalıştığı ve dünyanın her yerinden bilim adamlarını ağırlayan bir kampus olacak.

40 yıldır oy kullanamıyor
Prof. Nejat Veziroğlu, 1962 yılından bu yana çalışmalarını Miami Üniversitesi'nde sürdürüyor. 81 yaşında olmasına rağmen, hidrojen enerjisinin önemini anlatmak için dünyanın dört bir yanındaki seminerlere koşturuyor.

43 yıldır ABD'de yaşayan Veziroğlu'nun en büyük sıkıntısı Türkiye'de oy kullanamamak. "Yurtdışında yaşayan Türklere oy kullanma hakkı yok. Bu beni çok üzüyor. 1962'den beri oy kullanamıyor, ülkemin kaderine ortak olamıyorum" diyor.


Amerikalı petrolcüler 'para kesiyor' - Güngör URAS
Petrol Ofisi'nin bu ay başı görevden ayrılan eski CEO'su, uzun yıllar Amerikan petrol şirketlerinde yöneticilik yapan Ertuğrul Tuncer diyor ki: "Bir yıl önce Amerikan petrol devleri petrolün varili 35 dolara satar ise çok kazanırız hayalini kurarken, fiyatlar hayal ettikleri çizginin çok üzerine çıktı. Ortalama 45 dolar varil fiyatı bugüne kadar görülmemiş kazançlara imkan veriyor. Exxon Mobil'in karı 25 milyar dolar. Shell'in 18 milyar dolar, BP'nin 16 milyar dolar..."

Bu paraları kim ödüyor? Tabii ki zengin ülkeler petrolün büyük kısmını tüketiyor. Ama fakirler de petrol tüketiyor. Türkiye gibi ülkelerin petrol faturasının iki katına çıkması halkı da ekonomiyi de etkiliyor. Halkın cebinden çıkan paracıklar, petrol devlerinin kazancını büyütüyor.

Gerçekçi olalım. Petrol piyatlarının artması sadece Amerikalı petrol şirketlerinin kazancını artırmıyor. Rus, İngiliz, Fransız, İskandinav şirketleri, bazı Arap ülkeleri de ceplerini dolduruyor.

İyi de n'oldu da petrol fiyatları bir anda iki katına çıktı? Bir yıl içinde dünyada tüketim iki katına mı çıktı? Üretim yarı yarıya mı azaldı? Ertuğrul Tuncer diyor ki: "Arz ve talep dengesinde yıl içinde değişik nedenlerle bozulmalar oluyor. Ama şimdilerde fiyat artışlarının ardında Amerikalı petrol şirketleri var. Avrupalılar da bundan yararlandıkları için seslerini çıkarmıyor."

Irak, oyunun bir halkası
Biz, seyirci koltuğunda sadece fiyat değişimini izliyoruz. Ama bu fiyatın gerisinde oynanan oyunları bilemiyoruz. Amerikalı petrol şirketlerinin gücünü yeterince değerlendiremiyoruz.

Örneğin Irak'ta Saddam'dan kurtulma operasyonunun Amerikalı petrol devletlerinin bu petrol fiyatını kontrol altına alma politikalarının bir parçası olduğu, petrol devlerinin ABD yönetimi üzerindeki güçleri yeni yeni tartışılıyor.

ABD petrol şirketlerinin Irak petrollerini kontrol altına alma teşebbüsleri 2001 yılında Bush'un başkanlık koltuğuna oturduğu günlerde başlamış. Petrol şirketlerince Iraklı danışmanlarla birlikte, Başkan Saddam'ı devirerek, yerine ABD yanlısı bir yönetimi geçirmeye dönük projeler hazırlanmış. Toplantılara danışman olarak katılan Iraklı Falah Aljibudy'nin açıklamalarına göre ABD petrol şirketlerinin bekleyişi, Irak petrollerinin gene devletin elinde kalması, fakat ABD yanlısı ve ABD petrol şirketleri ile işbirliğine hazır yönetimin, üretim ve fiyat konularında OPEC'te, ABD petrol şirketlerinin menfaati doğrultusunda hareket etmesi imiş.

İngiliz yayın kuruluşu BBC'nin "Newsnight" programında, "Irak petrolleri için ABD'nin gizli planları" başlığını taşıyan bir program yayımlandı. Greg Palast tarafından hazırlanan programda, petrol şirketleri temsilcilerinin, ABD yönetimi görevlilerinin anlatımıyla petrol savaşının hikayesi verildi.

Programda yapılan açıklamalara göre Bush yönetiminde Irak'ın işgali ile sonuçlanan Irak politikasını benimseyen "Yeni Muhafazakarlar" ise Irak petrollerinin özelleştirilmesini düşünüyormuş.

Petrolcüler ne isterse oluyor
Saddam'a alternatif lider olarak benimsenen Chalabi, iktidarı ele geçirince özelleştirme işini başlatakmış.

İşte bu aşamada ABD'nin güçlü petrol şirketleri ile "Yeni Muhafazakarlar" arasında fikir ayrılığı ortaya çıkmış. Ve sonuçta Yeni Muhafazakarlar özelleştirme politikasından vazgeçmiş.

ABD petrol şirketlerinin korkusu, Irak'taki özelleştirme hareketinde petrol üretim ve pazarlama gücünün ABD şirketleri yerine başka gruplarına örneğin Avrupalıların eline geçmesi tehlikesi olmuş. ABD petrol şirketleri, Rusya'daki özelleştirmede nasıl petrolü ellerinden kaçırdılar ise benzer durumun Irak'ta başlarına gelmesinden çekinmişler.

Irak petrolleri devletin elinde kaldığı ve devlet de ABD yanlısı olduğu sürece, Irak petrollerinde üretimin ayarlanması ve de OPEC'te fiyatlama konusunda bir sorunları olmayacağını görmüşler.

Petrolcüler kazansın yeter...
Bu durumda Bush yönetiminin, yeni kurulan Irak hükümetine verdiği direktifler arasında petrol özelleştirilmesinden hiç söz edilmiyormuş.

BBC'de yayımlanan programda yer alan bu bilgiler çerçevesinde olan bitene yabancı olanların cevaplayamadıkları sorular var. (1) Irak'ın petrol kuyularının ne kadarının çalıştırıldığı, üretimin ne zaman ve ne kadar artırılacağı belli değil. (2) Irak'ın petrol gelirinin ne kadar olduğu ve bu gelirin kimler tarafından nerelerde kullanıldığı hakkında bilgi yok. (3) OPEC'te Irak'ın temsil şekli veya OPEC ile ilişkisi hiçbir şekilde gündeme gelmiyor.

Petrol üretiminde önemli bir gerileme olmadığı talep kısa sürede patlamadığı halde fiyatların kısa sürede hızlı tırmanışı tüm petrol üreticilerinin cebine para akmasını sağlıyor ama, Amerika'nın petrol devleri bu gelişmeden en fazla memnun olanlar. Bu nedenle de Bush yönetiminin ve politikalarının en büyük destekçisi bu Amerikan petrol devleri.

Oyun, Amerikan petrol devlerince oynanıyor, insanlar da "Irak'ta diktatör devrildi, demokrasi geldi, seçim yapıldı, hükümet kuruldu" hikayelerine kendilerini kaptırmış, her gün petrole neden daha fazla ödeme yaptıklarını, yaptıkları fazla ödemenin kimin cebine girdiğini düşünmeye vakit bulamıyor.