YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
MGK: Kontrat devirleri ucuz doğalgaz için gerekli
Önceki günkü MGK toplantısında bazı asker üyeler fiyatların inmesi için doğalgazda kontrat devirlerinin yapılması gerektiğini belirtince, Enerji Bakanı Güler bu yönde çalışma başlattı

 

Botaş açısından çıkmaza giren doğalgaz kontrat devri sorunu Milli Güvenlik Kurulu'nun da (MGK) gündemine geldi. Askerler, serbest piyasaya geçiş ve fiyatların inmesi için kontratların devredilmesini istedi. Askerler Rusya'ya bağımlılığı da eleştirirken Enerji Bakanlığı, MGK'nın hemen ardından harekete geçti.

Enerji Bakanı Hilmi Güler'in brifing verdiği önceki günkü MGK toplantısında bazı askeri üyeler, doğalgaz piyasasının serbest rekabete açılması gereğini vurgulayarak, rekabeti sağlayacak kontrat devirlerinin bir an evvel gerçekleştirilmesini istediler. Doğalgaz konusunda Rusya'ya bağımlılık da MGK'da eleştiri konusu oldu.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) da hazırladığı Türkiye raporunda, kontrat devrinin önündeki engellerin kaldırılmasını önerdi. 'IEA Ülkeleri Enerji Politikaları 2005 Türkiye' başlıklı rapor, Enerji Bakanı Hilmi Güler ve IEA Genel Müdürü Claude Mandil'in ortaklaşa basın toplantısında kamuoyuna açıklandı. Mandil, Türkiye'nin, enerji pazarını serbestleştirme ve özelleştirme doğrultusunda büyük adımlar attığını belirtirken, rapordan alıntı yaparak, önemli bazı eleştirilerde de bulundu. Doğalgaz piyasasının yüzde 80'inin özel sektöre açıldığını ancak, Botaş'ın fiili durumundan dolayı bunun yaşama geçirilemediği vurgulanan raporda, Türk hükümetinin üçüncü şahıslar için kontrat bariyerlerini kaldırması istendi.

Claude Mandil, enerjide dışa bağımlılığın bir felaket olmadığını, önemli olanın arz kaynaklarını çeşitlendirmek olduğunu vurguladı. İsim vermeden Türkiye'nin doğalgazda Rusya'ya bağımlılığına dikkat çeken Mandil, "Eğer enerjinizin çoğunu doğalgazla üretiyor ve doğalgazınızın yüzde 64'ü sadece bir ülkenin bir şirketinden geliyorsa, sorun budur. Bunun değişmesi lazım" diye konuştu.

Enerji Bakanı Hilmi Güler ise Botaş'ın doğalgaz kontrat devirleriyle ilgili olarak bugün TBMM'de görüşülecek Yenilenebilir Enerji Yasa tasarısına konulacak geçici maddelerle, Doğalgaz Piyasası Yasası'nın değiştirileceğini söyledi. Yapılacak değişiklikle, özel sektörün, Türkiye'nin ithalat gerçekleştirdiği doğalgaz üreticisi ülkelerden ithalat yapabilmesinin önü açılacak. Güler, geçici maddelerle yapılacak değişiklikle, kontrat devrinin önündeki engelin kalkacağını belirtti. Botaş'ın, Türkiye'nin doğalgaz ithalatının yüzde 65'ine denk gelen kontratların devri için açılan ihalede teklif verme süresi 25 Nisan'da dolacak. Güler, süre uzatımı konusunda Botaş Yönetim Kurulu'nun karar vereceğini bildirdi. Botaş ise teklif verme süresinin 25 Haziran'a kadar uzatıldığını açıkladı.

Nükleer enerji tartışması
Bakan Güler, toplantıdaki konuşmasında, Türkiye'nin enerjide dışa bağımlılığının yüzde 72'lerden yüzde 60'lara indirilmesi için yerli kaynaklara ağırlık verdiklerini belirtti. Güler, bu sayede geçen yıl 11 milyar kilovatsaat elektriği neredeyse sıfır maliyetle ürettiklerini söyledi. Nükleer enerji santralına ilişkin bir soru üzerine Güler, "Fransa ihtiyacının yüzde 78'ini nükleer santrallardan karşılıyor. Birçok ülkede çok sayıda nükleer santral çalışıyor. Kyoto Protokolü de dikkate alındığında mutlaka nükleer santral kurmamız lazım. Daha önce açıklanan 4 bin 500-5 bin megavat kurulu güç ve tarih bir öngörüdür. Bu konu hükümetin kararıyla belirlenir" diye konuştu.

IEA Genel Müdürü Claude Mandil de dünyadaki karbondioksit kirliliğine karşı tek çarenin yenilenebilir enerji ve nükleer enerji olduğunu belirterek, Türkiye'nin nükleer enerjiye yönelmesinin hem enerji maliyetini düşüreceğini, çevre kirliliğine katkıda bulunacağını ayrıca arz güvenliğini artıracağını savundu.

Alternatif yakıtların geleceği
Metin Ercan
Uluslararası Enerji Ajansı (International Energy Agency-IEA), 'kanıtlanmış' petrol rezervlerinin (proven oil reserves) mevcut tüketim seviyesinde 40 senelik petrol arzını sağlayabileceğini öngörüyor.

IEA ayrıca, daha verimli teknoloji kullanımı ve yükselen fiyatlar ortamında düşecek petrol tüketimi nedeniyle, bu rezervlerin 70 senelik bir kullanımı bile karşılayabileceğini belirtiyor. Yüzde 90 ihtimalle kârlı olarak çıkarılması henüz 'kanıtlanmamış' petrol rezervleri ile beraber, petrol arzında 'bitiş süreci' gecikebilir, ancak petrolün enerji kaynağı olarak kullanımında 'doğal' bir sınırının olduğunu kabul etmek gerekiyor.

Yaşanan petrol krizleri, petrol kaynaklarının azalmaya başlaması, petrol fiyatlarında görülen dalgalanmalar ve bu tür yakıtların yarattığı çevre kirliliği, alternatif yakıtları hep gündeme getiriyor. 1992 yılı Energy Policy Act'in tanımlamasına göre, alkoller (etanol ve metanol), doğalgaz, propan, hidrojen, biyodizel, elektrik ve p-serisi ürünler alternatif yakıtlar grubuna giriyor. Alternatif yakıtlar, zararlı kirleticileri ve egzoz emisyonlarını azaltmaları nedeniyle çevreyi korumada önemli rol oynayabiliyor. Ayrıca, 'yenilenebilir' olmaları da alternatif yakıtların diğer önemli bir avantajı olarak görülüyor. Halen 'ticari' kullanımı mümkün olan alternatif yakıtlar arasında, dalga, akıntı ve medcezir gibi suyun yer değiştirme gücüne dayalı su kaynaklı, güneş ısısı ve ışığına dayalı güneş kaynaklı, rüzgâr gücüne dayalı rüzgâr kaynaklı ve biyolojik kütleye dayalı bitkisel kaynaklı enerji kaynakları bulunuyor.

Alternatif yakıtlar içinde, metanol ve etanol gibi alkoller motor yakıtı olarak ya da katkı maddesi olarak uzun bir dönemden beri kullanılıyor. Etanol, ağaç ve otlardan (biyolojik kütle) üretildiği için yenilenebilir bir yakıt çeşidi ve özellikle 90'lı yıllardan bu yana Amerika'da karbon monoksit seviyesini düşürmek için katkı maddesi olarak kullanılıyor.

Doğalgaz yanma kalitesi yüksek, karbon monoksit ve dioksit gibi zararlı gazları azaltan temiz bir yakıt; Avrupa Komisyonu'nun yaptırdığı araştırmalara göre, 2020 senesinde doğalgaz benzin ve motorinin toplam payını yüzde 20 düşürecek. Ancak, araçların doğalgazla çalışabilir hale getirilebilmesi ve yakıt dağıtım istasyonlarının yeniden düzenlenmesi için ciddi sabit altyapı yatırımına gereksinim duyuluyor. Doğalgazın benzin ve motorine göre göreceli düşük fiyatı, doğalgazla çalışan arabaların göreceli yüksek fiyatını zaman içinde telafi edici yönde bir etki yapıyor.

Geleceğin yakıtı olarak görülen hidrojenin ticari kullanımını desteklemek üzere, Avrupa Birliği, ABD ve Japonya'da ciddi çalışmalar yapılıyor. Hidrojen enerji bazında üretilmesi en ucuz ve temiz sentetik yakıt; aynı zamanda uçucu olması nedeniyle tehlikesi de yok. Basınç altında sıvı ya da metal olarak depolanabiliyor, ancak depolama ve taşıma işlemleri mevcut teknoloji ile pek kolay değil.

'Fuel cell' teknolojisi ile, havadaki oksijenle elektrolizle elde edilen hidrojenin reaksiyonu sonucunda elektrik üretilmesi söz konusu olabiliyor. Otomobil üreticileri hem petrol hem de elektrik ile işleyen 'hibrid' araçlar üzerinde çalışıyorlar. Honda ve Toyota bu konuda öncü durumda. Toyota'nın, Prius adlı 'hibrid' aracı 2004 yılında 50 bin adet satmış; bu miktar ABD'deki yıllık satışın sadece yüzde 0.3'üne karşılık geliyor.

Zengin hidrojen kaynakları ve hidrojen taşımında bor madeninin uygunluğu nedeniyle, Türkiye'nin özellikle hidrojen enerjisindeki araştırma ve geliştirmeleri iyi takip etmesi gerekiyor. Temmuz ayında, İstanbul'da yapılacak ve dünya çapında 1200 uzmanın katılacağı Uluslararası Hidrojen Enerjisi Kongresi ve Fuarı'nı iyi izlemekte yarar bulunuyor.