YAZILI BASINDA ODAMIZ

 
Özelleştirme ve büyüme ilişkisi -Mahfi Eğilmez

Kapitalist ve sosyalist ekonomik sistemler arasındaki temel fark üretim araçlarının hangi kesimin elinde olacağıdır. Kapitalizm, üretim araçlarının özel kesime, sosyalizm ise kamu kesimine ait olması gerektiğini savunur.
 

Üretim araçlarının her iki kesimin elinde de bulunabileceği yaklaşımını yapan karma ekonomik sistemin, sosyal demokrasinin yaklaşımı olduğunu söyleyebiliriz. Üretim araçlarının kimin elinde bulunduğu meselesi bir ekonomide hangi kesimin ağırlıklı olduğunu ortaya koyar. Kapitalist sistemi ya da bunun başka adla anılan versiyonları olan piyasa sistemi, serbest rekabet sistemi gibi sistemleri savunanların en temel iddialarından birisi kamu kesiminin ağırlıkta olduğu bir ekonomide verimliliğin ve dolayısıyla üretim artışının özel kesimin ağırlıkta olduğu bir sisteme göre daha düşük olacağı biçimindedir. Bu iddiaya göre kamu kesimi payı azaldıkça ekonominin büyümesi hızlanır. Aşağıdaki tabloda çeşitli ülkelerde kamu kesiminin GSYH'daki payları ile kişi başına GSYH'ları 1950 ve 2000 yılları itibarıyla ve aradaki değişimi de ifade edecek biçimde gösterilmektedir. Bu tablodaki bilgiler University of Pennsylvania Uluslararası Karşılaştırmalar Merkezi'nin web sitesinden derlenmiştir.

Tablodaki verilere göre kamu kesiminin ağırlığı en hızlı Japonya'da düşürülmüş bulunuyor (yüzde 79.) Japonya'nın kişi başına GSYH artışı aynı dönemde yüzde 472 olmuş. Onu yüzde 78 ile İrlanda izliyor. İrlanda'da kişi başına GSYH artışı da oldukça çarpıcı bir artış sergilemiş (yüzde 518.) Tabloya baktığımızda kamu kesiminin ekonomideki ağırlığını düşüren bütün ülkelerde kişi başına GSYH'da önemli artışlar kaydedildiğini görüyoruz. Buna karşılık, birkaç istisna dışında, kamu kesiminin ekonomideki ağırlığını artırmış bulunan ülkelerde de aynı sonuçlar ortaya çıkmış ve bu ülkelerde de kişi başına GSYH artmış bulunuyor. Kamu kesimi ağırlığını en çok artırmış olan Portekiz'de kişi başına GSYH da yüzde 619 oranında artmış.

Hiç kuşkusuz bu iki verinin karşılaştırılmasından çok daha anlamlı karşılaştırmalar yapılabilir ve onlardan bazı farklı sonuçlara da ulaşılabilir. Buna karşılık bu tablo bize küreselleşme nereye varırsa varsın yerel unsurların farklı sonuçlara ulaşmada hâlâ geçerliliğini koruduğunu göstermektedir. Japonya kamu kesiminin ağırlığını yüzde 79 azaltarak kişi başına GSYH'sını yüzde 471 artırmış, buna karşılık Portekiz kamu kesiminin ekonomideki ağırlığını yüzde 91 oranında artırarak kişi başına GSYH'sını da yüzde 619 oranında yükseltmiştir. Buradan hareketle kamu kesimi ağırlığının azaltılmasının ekonomide büyüme hızını artırdığı ya da eksilttiği gibi bir sonuca vararak özelleştirmeyi savunamayız ya da eleştiremeyiz. Diyebileceğimiz tek şey ülkenin kendi yapısına göre bir yolu tercih etmesi gerektiğidir.