Türkiye‘de kullanılmakta olan 160 bin asansörden 147 bin adetinin denetlenmediğini ifade eden Makine Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Koramaz, "Bu asansörler can güvenliğini tehdit ediyor" dedi.

TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz, Türkiye‘de işletmede olan 160 bin asansörden sadece 12 bin 371 tanesinin denetlendiğini, kalan 147 bin asansörün can güvenliğini tehdit ettiğini söyledi. Koramaz, "Makine Mühendisleri Odası olarak, Elektrik Mühendisleri Odası‘yla birlikte anlaşma yapılmış olan 18 il ve 49 ilçe belediyesindeki asansörleri denetleyebiliyoruz. Asansörlerin yüzde 91‘i denetlenmiyor" dedi. Koramaz şunları söyledi:

"2008 yılında kontrol edilen asansör sayısı 12 bin 371‘dir. Yapılan denetimlerde bu asansörlerin yaklaşık yüzde 42.8‘inin güvenlik açısından eksiklikler içerdiği, yüzde 23.2‘sinin güvenlik açısından kesinlikle kullanılamaz durumda olduğu tespit edildi. Standartlara uygun asansörlerin oranı ise yüzde 33.2 çıktı."

‘Kazaların sonu gelmiyor‘

Periyodik kontrollerin bütün ülkeyi kapsamaması, mühendis istihdamındaki yetersizlik, meslek odalarının görev ve yetkileri, AB süreç ve standartlarının uyumlaştırılması ile piyasa gözetim ve denetimi gibi konularda hâlâ büyük bir dağınıklık yaşandığını kaydeden Koramaz, şu bilgileri verdi:

"Asansör kazalarının başlıca iki sebebi var. Üretici firmaların güvenlik parçalarını standartlara uygun olarak yapmaması ve kullanım aşamasında da düzenli bakım yapılmaması."

Yasal boşluk var

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı‘nın asansörlerin tesis edilme ve işletmeye alma süreçlerini kapsayan yeni bir yönetmelik taslağı üzerinde çalıştığını belirten Emin Koramaz, "Söz konusu taslak asansörün tesis edilme süreçlerine ilişkin herhangi bir yeni düzenleme getirmiyor. Aksine bu taslak, mevcut yönetmeliğin asansörlere yönelik projelendirme dahil tesis ve ruhsat verilmesi işlemlerini düzenleyen maddelerini de iptal ederek bu konuyu tamamen boşlukta bırakıyor" dedi.

Asansör ekonomisi

Yetkili ve denetime açık 600, denetim dışında kalan 1500 firma faaliyet gösteriyor. 
Yılda ortalama 7-15 bin asansör ile 400 yürüyen merdiven monte ediliyor.
160 bin asansörün sadece 10 bini CE belgeli.
Sektör, bakım ve onarımla birlikte yaklaşık 750 milyon dolarlık bir ekonomik hacme sahip.
Yürüyen merdivenlerin tamamına yakını ile asansörlerin yaklaşık % 15‘i ithal ediliyor.
Yerli imalatta % 40‘ı ithal parça kullanılıyor.
Asansör firmalarında 700 civarında makine mühendisi ve bir o kadar da elektrik mühendisi hizmet veriyor.

Denetim dışlanıyor
Hazırlanan yönetmeliğin bu şekilde yayımlanması halinde asansör montajlarında avan ve tatbikat projelerinin bile istenmeyeceğini kaydeden Koramaz, şunları söyledi:

"Asansör tesisleri tamamen kamu denetimi dışında kalacak, işletme ruhsatı aşamasında sadece firmaların düzenleyeceği uygunluk beyanları yeterli sayılacak. Bilim, mühendislik ve kamu denetimini dışlayan böylesi bir düzenleme, asansörler konusunda denetim eksikliğinden kaynaklı can ve mal kayıpları ile standart dışı uygulamaları daha da artıracak. Binlerce mühendis işinden olacak." 

Denetim zayıf, önlem şart!

Makine Mühendisleri Odası‘nın hazırladığı rapor, yasal boşluklar nedeniyle asansör denetimlerinin layıkiyle yapılamadığını, iskansız binalardaki asansörlerin ise hiçbir kontrolden geçmediğini ortaya koyuyor. Raporda, denetimin böylesine başı boş olması nedeniyle kullanım sırasında alınması gereken önlemler şöyle sıralanıyor:
12 yaşından küçükler asansöre yalnız binmemeli.
Asansör durmadan kapıyı açmaya çalışmamalı.
Kapıda sıkışma olasılığı bulunan giysi ve eşyalara dikkat edilmeli.
Otomatik kabin kapısı açılamıyorsa imdat butonuna basılmalı.
Asansör iki kat arasında kaldığında kapı camını kırarak çıkmaya çalışmamalı.
Kabin üstündeki çıkış kapağından kendi başına çıkmaya çalışılmamalı.
Asansörde kalanların kurtarılmasında kapı kilit anahtarının kullanılması tehlikelidir.
Kurtarma işlemi makinemotor grubu üzerindeki el freni yardımıyla yetkili kişilerce yapılmalı. 
Kabin girişine konulan fotosel ya da eşik kontağı gibi güvenlik tertibatları (kabin ile duvar arasında sıkışmayı önlemek için) mutlaka çalışır durumda tutulmalı.
Kat kapısı camları mutlaka telli cam olmalı, düz veya buzlu cam kesinlikle takılmamalı.
Kat kapı camları telli dahi olsa el ve parmak girecek kadar açıklık olduğunda cam değiştirilinceye kadar güvenlik nedeniyle asansör işletmeye kapatılmalı.
Kabin içinde bulunan imdat düğmesi, özellikle elektrik kesilmeleri ve arıza durumunda kullanılması gerektiğinden acil aydınlatma kaynağından beslenmesi sağlanmalı.
Asansör kabininin katta olduğunu anlamak için kabin içinde mutlaka sürekli aydınlatma sağlanmalı.
Kabin kapısız asansörlerde tehlike anında önce ‘Dur‘, sonra ‘İmdat‘ butonlarına basılmalı, her iki butonun gereksiz kullanımları önlenmeli.
Deprem veya yangın anında kaçış için asansör yerine merdivenler kullanılmalı.
Kabin içine konan yüklerin dengeli yüklenmesine dikkat edilmeli, kabin hareket halinde iken bu yüklerin kaymaması için önlem alınmalı.

Asansörde AB farkı
Avrupa Birliği‘nin asansör mevzuatını düzenleyen 95/216/EC direktifi, asansörlerin nasıl olması gerektiğini 10 kural halinde sıralıyor:
Kabinlere, kabin kapıları ve kabinin içine kat göstergesi takılmalı.
Kabin askı halatları kontrol edilmeli ve gerekli ise değiştirilmeli.
Kabinin katta yüksek bir hassasiyetle durması ve kademeli yavaşlama için kontrol sistemleri değiştirilmeli. 
Kabindeki ve kattaki kumanda butonları engellilerce anlaşılabilir ve kullanılabilir hale getirilmeli.
Otomatik kapılara insan, hayvan veya yük algılayıcı detektör takılmalı.
0.6 m/sn‘den hızlı hareket eden asansörler için, bu asansörlerin yumuşak bir şekilde durmasını sağlayacak güvenlik tertibatı takılmalı.
Alarm sistemleri, hızlı arıza hizmeti veren ile sürekli bir bağlantı kuracak şekilde değiştirilmeli.
Fren sistemlerinde, varsa asbest malzemeler çıkartılmalı.
Yukarı doğru kontrolsüz hareketleri önleyen aksam takılmalı.
Elektriğin kesilme ihtimaline karşı kabinler jeneratöre bağlanmalı.

(tarafsızhaber.com, 30.11.2009)