|
Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahir Ulutaş İspanya ve Portekiz`de yaşanan gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu. 29 Nisan tarihli değerlendirmeyi haberimizin devamında bulabilirsiniz.
İSPANYA VE PORTEKİZ`DEKİ SİSTEM ÇÖKMESİ ÜZERİNE İLK TESPİTLER İspanya, Portekiz ve Fransa‘nın bazı bölgelerinde 28 Nisan 2025 tarihinde meydana gelen büyük elektrik kesintisinin olası kök nedeni konusunda henüz belli bir netlik yoktur ve tespitinin zaman alacağı söylenebilir. Bununla birlikte yetkililer tarafından olası nedenler olarak atmosferik faktörler ve teknik şebeke arızaları dillendirilmektedir. Sabotaj veya siber saldırı gibi olasılıklar gündeme gelse de, bu ihtimaller yetkililer tarafından reddedilmiştir. Portekiz‘in ulusal şebeke operatörü REN, aşırı sıcaklık değişimlerinin bir sonucu olan "indüklenmiş atmosferik titreşimler" nedeniyle yüksek gerilim hatlarında senkronizasyon bozulmasının kesintilere yol açtığını belirtmiştir. Atmosferik sıcaklıklardaki büyük değişimlerin elektrik sistemlerine getirdiği riskler, bu ölçekte sorunların ortaya çıkması nadir olsa da, teknik olarak imkansız değil. Bu durum, şebekede zincirleme arızalara neden olmuş olabilir. Diğer yandan sıcaklık veya rüzgar gibi atmosferik koşulların etkisiyle hatlarda eğilme veya hatlar arası kısa devreler de meydana gelmiş olabilir. Enerji arzının talebi karşılayamaması da, otomatik yük kesme ve şebeke çöküşlerine yol açmış olabilir. İspanya başbakanı Sanchez, ülkenin beş saniyede 15GW elektrik üretimi kaybı yaşadığını, bunun da ulusal talebin %60‘ına denk geldiğini söyledi. İspanya‘nın şebeke operatörü REE ise, domino etkisine yol açan şeyin Fransa ile olan bağlantı arızası olduğunu söyledi. Bir yetkilinin açıklamasına göre "Güç kaybının boyutu, Avrupa sistemlerinin başa çıkmak üzere tasarlandığından çok daha fazlaydı ve İspanyol ve Fransız şebekelerinin bağlantısının kesilmesine neden oldu, bu da İspanyol elektrik sisteminin çökmesine yol açtı" Diğer yandan kesintinin ana nedeni olmasa bile kesintiyi bir çöküşe dönüştürebilecek bir başka etken daha not edilmeli. İspanya bilindiği üzere yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminde dünyada lider ülkelerden birisi. Geçtiğimiz yıl İspanya açısından yenilenebilir enerji üretimi için tarihsel olarak rekor bir dönemdi ve kullanılan tüm elektriğin %56‘sını oluşturuyordu. 2030‘a kadar bu oranın %81‘e kadar yükseltilmesi hedefleniyor. Bu değişim aynı zamanda kendi zorluklarını da beraberinde getiriyor. Şebekenin, çok fazla üretimle aşırı yüklenmemesi veya çok az üretimle kısa kalmaması için anlık olarak yönetilmeye ihtiyacı vardır. Frekans normal aralığın dışına çıkar ve zamanında yük atılmazsa elektrik santralleri otomatik olarak devreden çıkar. Hidroelektrik ve termik santraller gibi konvansiyonel enerji santralleri, elektrik üretmenin yanında ihtiyaç duyulduğunda motor görevi de görebildikleri için şebekenin frekansını yönetmek için onlarca yıldır standart teknoloji olmuştur. Bu anlamda güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerjiler bu imkandan yoksun oldukları için, enerji depolama sistemlerine ya da "freewheel" gibi şebeke düzeyinde frekansı dengeleyici ek yatırımlara ihtiyaç duyarlar. İspanya`nın hızlı bir YEK dönüşümü yaparken bu temel gerçek konusunda gereken adımları atmadığı görülüyor. Sonuç olarak kesintinin ana nedeni zaman içinde netleşecek olmakla birlikte ilk bakışta, sistem stabilitesini sağlayacak teknik önlemlerin yeterince dikkate alınmamış olması ve sistem operatörünün sürece gereken hızla müdahale edememesi görülmektedir. Rüzgar ve güneş yatırımlarının hızla arttığı ülkemizin de, İspanya-Portekiz vakası netleştikten sonra, 31 Mart 2015 sistem çökmesi sonrası tespitlerini gözden geçirip güncellemesi gerekecektir. Mahir Ulutaş Elektrik Mühendisleri Odası YK Başkanı
|
Tanıtım
İSTANBUL ŞUBE
GÜNDEM
ELEKTRİK KAYNAKLI TEHLİKELER SEMİNERİ GERÇEKLEŞTİ
