|
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İzmir Şubesi Yönetim Kurulu’nun, bugün (1 Ekim 2024) gerçekleştirdiği basın açıklamasında yerli güneş paneline verilen teşviklerden kapsam değişikliği yapılarak, tek bir üretim tesisinde üretilenlerin faydalanacağı şekilde düzenleme yapıldığı hatırlatıldı. Yerli hücre üretemeyen panel üreticilerin ucuz ithal ürünler karşısında iç piyasada avantajlarını yitirdiğine vurgu yapılan açıklamada, kamu ihaleleri ve teşvikleriyle kurulun bir üretim tesisisin fiili tekele dönüşeceği uyarısına yer verildi.
ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI İZMİR ŞUBESİ BASIN AÇIKLAMASI YEKA İhaleleriyle Tekel Yarattılar… GÜNEŞTE TÜM TEŞVİKLER TEK KAYNAĞI IŞITIYOR
Gelişmiş ülkelerde, enerji alanı başta olmak üzere sanayileşme ve kalkınma politikaları uzun erimli olarak planlanmakta ve günü birlik siyasi ve ekonomik gelişmelerden etkilenmeyecek şekilde yapılandırmaya gayret edilmektedir. Araştırma ve geliştirme çalışmaları da uzun erimli bir biçimde teşvik edilmektedir. Kamunun doğrudan stratejik yatırımlarının yanında, yerli ürün ve teknoloji kullanımına öncelik verilen dolaylı teşvik mekanizmaları da sanayileşmeyi ivmelendirerek dışa bağımlılığı azaltacak yerli kapasitemizin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Odamız da, uzun yıllardır birincil enerji kaynaklarının yanı sıra teknolojik olarak da dışa bağımlılığa dikkat çekerek, özellikle yenilenebilir enerji teknolojilerinin teşvik edilmesine vurgu yapmaktadır. Öte yandan Odamız kamusal fayda ekseninde ve bilimin ve tekniğin ışığında, siyasi iktidar ve karar verici mekanizmaların enerji politikalarını yakından takip ederek, zaman zaman kamuoyunu yanlış uygulamaların yaratacağı sorunlar nedeniyle uyarmaktadır. 24 Ağustos 2024 tarihinde Resmi Gazete`de yayımlanan bir tebliğde buna benzer bir gelişme yaşanmıştır. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ`de (Tebliğ No: 2012/1) 24 Ağustos 2024 tarihinde değişiklik yapılarak teşvikten faydalanmayacak kalemler içine "güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yatırımları kapsamında yurt dışından temin edilecek güneş paneli ve güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon sistemleri ile üretim süreci ingot dilimleme aşamasından veya öncesindeki bir aşamadan başlamadan yurt içinde üretilen güneş hücreleri kullanılarak üretilen güneş panelleri" ibareleri eklendi. Tebliğin bir önceki halinde ise "yurtdışından temin edilecek güneş panelleri" ifadeleri yer alıyordu. Resmi Gazete`de 25 Eylül 2024 tarihinde bir tebliğ değişikliği daha yayımlandı. Bir gecede yapılan değişikliğin etkisini azaltmaya dönük bu değişiklikte bu kez teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlar için Şubat 2025 sonuna kadar tamamlama vizesi için müracaat edebilecekler için muafiyet sağlandı. Ekonomik büyümeyi etkileyecek ölçekte sonuçlar doğurabilecek bir konuda basit bir geçiş süreci tanımlanması unutulması bile tek başına ciddiyetsizlik göstergesidir.
Tekel Nasıl Oluşturulur? Tebliğde "ingot dilimleme aşamasından veya öncesindeki bir aşamadan başlamadan yurt içinde üretilen güneş hücreleri" ifadeleriyle esasen tek bir şirket tariflendiği açıktır. Söz konusu değişikliklerle yerli hücre üretmeyen panel üreticilerimiz ucuz ithal ürünlere karşı korumasız kalacaktır. Hücreler ağırlıklı olarak silisyum bazlı teknolojilerle oluşturulmaktadır. Kristal silisyum hücre üretim sürecinde polisilikon ham madde olarak kullanılmaktadır. Ülkemizdeki üreticiler, ABD`ye de panel ihraç edebilmek için ham maddeleri Çin haricindeki daha pahalı kaynaklardan temin etmek zorunda kalmaktadır. Panel üretimi için önce "kütük (ingot)", ardından "yonga (wafer)" ve sonrasında "hücre (cell)" aşamalarının gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Ülkemizde bu süreçlerin tümünü şuanda gerçekleştirebilen tek bir dikey entegre üretim tesisi vardır. Türkiye`de teşvik kapsamına girecek panelleri üretebilen bu tesis, ülkemizde hücre üretmek için hazırlık yaptığı ifade edilen bir fabrikayı saymazsak aynı zamanda Avrupa‘nın da tek dikey entegre tesisidir. Hatta dünya yüzeyinde Çin, Kanada, Güney Kore ve Singapur`da bir elin parmaklarını geçmeyecek sayıda bu ölçekte entegre tesis bulunmaktadır.
YEKA İhalesi "Sakatlandı" Bu değişiklikle teşvik tekeline dönüştürülen bu tesis, zaten kamu teşvikleriyle kurulmuş, faaliyetleri yine piyasaya sunduğu ürünlere sağlanan teşviklerle sürdürmüştür. Kamu kaynaklarıyla büyütülen bu grup, 2017 yılında gerçekleştirilen YEKA ihalesi şartnamesi kapsamında bu tam entegre bir güneş paneli üretim tesisine sahip olabilmiştir. YEKA ihalesinde oluşan avantajları kullanarak ürettiği paneller için bir çeşit alım garantisine sahip olan bu şirket, bu değişiklikle üstü örtük bir fiyat garantisine de sahip olmuştur. Bir anlamda koşullar ihaleyi sakatlayacak şekilde değiştirilmiştir. Banka ve finans kurumlarının kredi vermek için yatırımcılardan teşvik belgesi istemesi nedeniyle bir tür zorunluluk haline gelmesine rağmen, teşvik mekanizmasının bir avantajı da kalmamış oldu. Yatırımcı tarafından, planlanan yatırımın teşvikli panellerle gerçekleştirilmesinin istenmesi durumunda, ilgili tek üretici firma tarafından "teşvik belgesiyle sağlanacak faydaları yok edecek düzeyde" bir fiyat farkı talep edilmektedir. Örneğin 10 milyon dolara mal olacak bir yatırımda kurumlar vergisi teşviki, 1.2-1.3 milyon dolar olarak şekillenmektedir. Tebliğ değişikliği sonrası "bu şirketin panel fiyatlarını artırmasından kaynaklı" oluşan fiyat farkı nedeniyle yatırımcının teşvik kapsamından faydalanma şansı kalmamıştır. Bir anlamda teşvik kapsamında yatırımcılara sağlanan olanak, bu panel üreticisine aktarılacaktır. Yatırımcı için teşvikli ürün almayı anlamsız hale getiren bu fiyat dengesi, piyasadaki tekelleşmeyi de gözler önüne sermektedir. Kalıcı çözüm için yenilenebilir enerji yatırımlarını kamusal planlama ilkeleriyle gerçekleştirebilecek dikey entegre bir kamu tekeli yeniden kurulmalıdır. Sonu belirsiz bir biçimde özel sektöre kaynak transfer edilmesi yerine enerji yeniden kamu hizmeti olarak yapılandırılmalıdır. Enerjinin yönetimi, ticari ve siyasi müdahalelerden uzak özerk bir yapıya devredilmelidir.
Elektrik Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu 1 Ekim 2024
|
Tanıtım
İZMİR ŞUBE
HABER
EMO TV:ALMANYA’DA GÖÇMEN BİR MÜHENDİS
