|
Son günlerde TEDAŞ’ın genel aydınlatma harcamalarının abone faturalarına “sabit ücret” şeklinde yansıtılması önerisinde bulunduğu ve Hazine Müsteşarlığı tarafından da olumlu karşılanan bu teklifin Bakanlar Kurulu’nda onay görürse büyük olasılıkla elektrik zammı ile birlikte yürürlüğe gireceğine ilişkin haberler yapılmaktadır.
Sabit bedelin konut aboneleri için 1-1,5 YTL, sanayi aboneleri içinde 2 YTL düzeyinde düşünüldüğü böylece TEDAŞ‘ın Belediyelerden 500-600 Milyon YTL alacaklı olduğu genel aydınlatma bedelini bir şekilde tahsil etmiş olacağını, enerji KİT‘leri arasındaki nakit akışının sağlamada zorlanılmasının ana sebebinin TEDAŞ‘ın abonelerden alacaklarını tahsil edememesi olduğu ve bu nedenle TETAŞ‘ tan aldığı elektriğin bedelini ödeyemediği de bu haberlerde belirtilmektedir. Elektrikte üretim, iletim ve dağıtım aşamalarının birbirinden ayrılarak sektörün parçalanması ve öncelikle üretim daha sonrada dağıtım kısmının kamudan özel sektöre devredilmesi sürecinin hızlanmasına paralel olarak hizmet ve tarifeler üzerindeki kamu görevinin doğal sonuçları birer birer ayıklanmaya başlanmıştır. Sayaç okumadan açma-kesme ve bakım hizmetlerine kadar sayısız görev denetimsiz biçimde taşerona devredilmekte ancak her başarısız uygulama sonrası yeni yanlış tekrarlar sürmektedir. Özellikle elektrik dağıtım şebekelerinin özelleştirilmesi sürecinde talipli firmalar her zaman genel aydınlatmayı bir yük olarak görmüşler ve basit bir muhasebe mantığıyla bu bedellerin, şebeke işletmecileri dışında birilerine fatura edilmelerini istemişlerdir. Bu taleplere uygun olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı değişik zamanlarda girişimlerde bulunarak "sorunun çözümüne " çalışmıştır. 57. Hükümet‘in 12.04.2002 tarih ve 2002/4100 sayılı ELEKTRİK ABONESİ BAZI KİŞİ VE KURULUŞLARIN 08.01.2002 TARİHLİ 4736 SAYILI KANUNUNUN 1.MADDESİNİN 1.FIKRASI HÜKMÜNDEN MUAF TUTULMASI VE UYGULAMA ESASLARININ DÜZENLENMESİNE İLİŞKİN EKLİ KARAR‘IN YÜRÜRLÜĞE KONULMASI HAKKINDA KARAR‘ı Resmi Gazete‘de 23.05.2002 tarih ve 24763 sayı ile yayınlanarak yürürlüğe girmesi sonrası genel aydınlatma bedelleri "ilgili belediyelere" fatura edilmeye başlandı. Ancak yerel yönetimlere yeni ve kaynaksız olarak önemli bir yük getiren faturaları büyük oranda öde(ye)medikleri gibi bazı belediyeler bu yanlışa başka bir yanlışla cevap vererek elektrik direklerinin bulunduğu kamuya açık alanlar için ilgili TEDAŞ birimine "kira bedeli" tahakkuk ettirmeye başladılar. Uzunca bir süre sonra yeni bir "çözüm" için düğmeye basıldı. Ağustos 2006‘da (merkezi AKP iktidarı ile önemli sayıdaki AKP‘li yerel yönetimlerin çakıştığı dönem) belediyelerin kaynak sıkıntısı gerekçe gösterilerek temel bir kamu hizmeti olan genel aydınlatma için konutlardan 2,00YTL, ticarethanelerden 5,00YTL alınması gündeme taşındı. Bu tarihlerde 2005 yılı sonu konut abone sayısı : 23 085 372 Adet 2005 yılı sonu ticarethane(sanayi dahil) abone sayısı : 3 567 391 Adet Bu abonelerden 2,00 ve 5,00 YTL olarak toplanacak toplam bedel : 768 Milyon YTL 2005 yılı genel aydınlatma bedeli (yaklaşık) : 302 Milyon YTL yani o tarihte halktan genel aydınlatma bedeli karşılığı iki katından daha fazla para toplanmak istenmiştir. Hesaplama 2007 yılı için tüm abone gruplarına ortalama 1,5 YTL üzerinden yapılırsa, 2006 yılı sonu konut abone sayısı : 23 982 665 Adet 2006 yılı sonu ticarethane (sanayi dahil) : 3.951 918 Adet Bu abonelerden 1,5 YTL olarak toplanacak toplam bedel : 502 Milyon YTL 2006 yılı genel aydınlatma bedeli ( yaklaşık ) : 360 Milyon YTL yani bugün için 2006 yılı genel aydınlatma bedelinin 1,5 katına yakın para toplanacaktır. Aslında rakamlar ne olursa olsun aslolan kentsel aydınlatmanın bir ticari iş değil kamu hizmeti olduğudur. Nitekim yasalarımız elektrik hizmetini kamu hizmeti olarak kabul etmiş ve devamlılığının engellenmemesi için gerekli düzenlemeleri yapmış örneğin sonuçlarından kamunun zarar görmemesi için TEDAŞ‘ın malvarlığının haczedilemeyeceğini kayıt altına almıştır. Kent aydınlatması kentte yaşayanların can ve mal güvenliğinin en önemli araçlarından biridir. Kamu düzeni ve genel güvenliğinin sağlanmasının başlıca araçlarındandır. Nitekim güvenlik birimleri, artan suç oranları ile mücadele eksik kalındığında bunun nedenleri için saydıkları araçlardan bir tanesi genel aydınlatmanın kalitesi ve sürekliliğidir. Ayrıca Büyükşehir ve diğer belediyeler park, bahçe, rekreasyon alanı ile meydan ve anıtları ancak elektrik abonesi olunarak aydınlatabilmektedir. Elektrik dağıtımının TEK tarafından yapıldığı günlerden bu yana ilgili belediyeler anılan mekanlar için elektrik abonesi olmakta ve aydınlatma bedeli ödemektedir. Tahsili amaçlanan bedeller ise bunların dışında genel kullanıma açık toplumu tamamının zorunlu olarak kullandığı ve kent yaşamının ayrılmaz bir parçası olan cadde, sokak aydınlatmalarıdır. Bunların hem yapımı hem de işletmesi ilgili TEDAŞ birimleri tarafında yapıldığı gibi armatür ve direk seçimleri gibi teknik kriterler tamamen görevli şirketler tarafından belirlenmektedir. Bu nedenle belediyeler bunu sonucu olan tüketim bedellerinden sorumlu tutulamaz hem de yapılmayan ödeme nedeniyle genel aydınlatmaların kapatılması söz konusu olamaz. Ortalama gelir düzeyinde bir vatandaş gelirinin yaklaşık üçte ikisini dolaylı ve dolaysız vergi olarak öderken eğitim, sağlık, güvenlik v.b hizmetler yanı sıra kamusal bir hizmet olan sokak aydınlatmasından da yararlanmalıdır. Özü anlamında tümüyle yanlış olan bu yaklaşım biçimsel tarafında da yanlışlarla doludur. Niteliği ve niceliği konusunda tercih hakkına sahip olmadığı, yararlanma konusunda eşit olanaklara sahip olmadığı, kimi yerlerde bu olanakdan tümüyle yoksun, kimi yerlerde sürekliliği ve yeterliliği sağlanamayan bir hizmet için vatandaşa sabit fatura çıkarılmaktadır. TEDAŞ‘ın nakit sıkıntısı ve zararının genel aydınlatma dahil alacaklarından olduğu koca bir yanlıştır. TEDAŞ bir kamu kurumu olarak tahsilde önceliklere sahip bir kurumdur. Abone sözleşmelerinde kurumun olası zararlarını karşılayacak bir çok madde ve yaptırım da bulunmaktadır. Bu nedenle TEDAŞ‘ın asıl zararı TETAŞ‘tan aldığı ve giderek zamlanan elektriğin, siyasi kararlarla halen aynı fiyattan satıyor olmasıdır. Şöyle ki; TETAŞ‘ın doğalgaz dayalı üretim yapan Yİ ve YİD şirketlerinden aldığı elektriğin bedelinin artması nedeniyle yükselen maliyetlerini karşılamak için 01.Eylül.2006 tarihinden geçerli olmak üzere elektriğin toptan fiyatına yaklaşık %24 zam yaparak 8,63 YKr‘tan 10,59 YKr ortalama elektrik fiyatı da 9,1 YKr‘a yükseltildi..Bundan hemen sonra EPDK‘nın 14.Aralık 2006 toplantısında elektrik toptan fiyatlarına % 9 zam yapılarak 9,1 YKr‘tan 9,8 YKr ortalama elektrik satış fiyatı da 9,69 YKR olarak belirlendi. Yine 01 Ağustos 2006 tarihinden itibaren nakdi uygulaması yürürlüğe sokulan Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği ile otoprodüktörlerin zam talepleri karşılanırken TETAŞ yükselen bir maliyet artışı ile karşı karşıya bırakılmıştır. Yani TETAŞ, 01 Eylül 2006 tarihinden geçerli olmak üzere zam yaparak ortalama fiyatı 9,1 YKR yükselttiğinde, alış fiyatı Temmuz 2006 yılı ortalama 11,12 YKr, DUY sonrası Ağustos 2006 tarihinde 12,84 YKr idi. Bir kamu kurumu olan önce TETAŞ‘ın yüksek fiyatlı elektrik alımına karşın elektriği daha düşük fiyatla TEDAŞ‘a satması , yine bir kamu kurumu olan TEDAŞ‘ın giderek zamlanan elektriği aynı fiyatla satmak zorunda bırakılması nedenleriyle tamamen siyasi karalar ve yanlış düzenlemeler nedeniyle giderek artan borç sarmalı içine sokulduğu ve bu sarmaldan onları ne muhtemel elektrik zammının ne de genel aydınlatma sabit bedelinin kurtaramayacağı açıktır. Çözüm sistemim üretim, iletim, dağıtım şebekelerinin tek elde toplanması, özellikle doğalgaza dayalı pahalı elektrik üretimine son verilerek kamu elektrik üretiminin toplam üretim içindeki payının arttırılması, mevcut kamu santrallarının yenileme ve bakım çalışmalarının hızlandırılması, kurumların gereksinim duyduğu nitelikli personel eksiğinin karşılanması ve enerji sektöründeki siyasi müdahalenin ortadan kaldırılmasıdır.
|
Tanıtım
İZMİR ŞUBE
BASIN AÇIKLAMASI
SAYI 407: YAŞASIN 1 MAYIS!
