|
Gediz Elektrik Dağıtım A.Ş. İzmir İl Müdürlüğü yerleşim merkezlerindeki bina tipi trafo merkezlerinin hemen yanına dikilen direklere yüksek gerilim kompanzasyon montajı yapmaktadır. İmalatların hızlanmasına koşut olarak gözlemlenen çok sayıda direk tipi kompanzasyon tesisatı kentin en işlek noktalarında tehlike ve kirlilik yaratmaktadır. Elektrik İletim Sistemi Arz Güvenliği ve Kalitesi Yönetmeliği‘nin 11. Maddesinde; 01.01.2009 tarihinden itibaren "İletim sistemine doğrudan bağlı tüketiciler ve dağıtım lisansına sahip tüzel kişiler tarafından; iletim sistemine bağlantıyla ilgili her bir ölçüm noktasında ve her bir uzlaşma periyodunda, sistemden çekilen endüktif reaktif enerjinin sistemden çekilen aktif enerjiye oranı yüzde yirmiyi, sisteme verilen kapasitif reaktif enerjinin sistemden çekilen aktif enerjiye oranı ise yüzde onbeşi geçemez... İletim sisteminin her bir ölçüm noktasında öngörülen orana uyulmaması durumunda kullanıcılara uygulanacak yaptırımlar bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarında düzenlenir. ..." demektedir. GEDİZ EDAŞ, TEİAŞ‘dan elektrik aldığı her ölçüm noktasında özellikle konut ve ticarethane (konutlar ve 9 kW‘a kadar ticarethane aboneleri reaktif enerji bedelinden muaftır) ağırlıklı tüketim bölgelerinde bu oranları tutturmakta zorlanmakta ya da cezaya girmektedir. Sanayi ağırlıklı bölgelerde abonelere ait kompanzasyon tesisleri nedeni ile oranları sağlamakta sorun yaşamayan GEDİZ EDAŞ, sıra kendine geldiğinde en kolay ancak en kötü çözümü seçmektedir. Elektrik şebekesinin Belediyeler tarafından işletildiği ve ESHOT olarak da bilinen dönemden bu yana trafo merkezleri metropol alan içinde bina tipi olarak yapılmaktadır. Bu uygulama elektrik işletmesinin TEK (Türkiye Elektrik Kurumu) ya da TEDAŞ‘a geçmesinden sonra da devam etmiş üçüncü şahıslar tarafından da çok sayıda bina tipi trafo merkezi yapılıp Kuruma devredilmiştir. Ruhsatlı yapılarda proje onayı aşamasında devreye giren trafo komisyonu kararları çerçevesinde TEK tarafından yapılmayan trafo merkezleri bina tipi olarak abonelere yaptırılmıştır. Bu uygulama özelleştirme nedeniyle TEK‘in gözden çıkarılması ile nerdeyse standart bir hale gelmiştir. Ağırlıkla konut bölgelerinde trafo merkezleri inşaatlarının tamamı ile Kurumdan kısmen verilen malzemelerle elektrik montajlarının büyük bölümü abonelerce yapılmıştır. Uzun süre bir yatırım organı yerine konan 3.şahısların enerji talepleri, proje onay aşamasında belirtmelerine rağmen 2- 3 yıl sonrasında bile istekleri karşılanmaz olmuş, ya kendin yap ya da yatırım programını bekle şantajına boyun eğmek zorunda kalmışlardır. Üçüncü şahıslardan bedelsiz alınan trafo yerleri, daha sonra bedelsiz yaptırılan trafo binalarına daha sonra da bedelsiz olarak yaptırılan elektrik montajlı trafo binalarına dönüşmüştür. Bu nedenle trafo merkezleri özellikle metropol alan içinde her zaman bina tipi olmuştur. TEDAŞ trafo merkezi yapmak yerine, yapılacak binalardan ücretsiz devirle alınacak trafo merkezlerini tercih etmiştir. Yer temini için "kamulaştırma ya da ücretli devir" gibi çözümleri hiçbir zaman denemeyen TEDAŞ zorlandığında direk tipi trafo merkezlerini yeniden keşfetmiştir. Yapımı nispeten kolay ancak küçük güçleri nedeniyle çözüm olmaktan uzak olan bu merkezler kent içinde hızla çoğalmıştır. Kendi dışında hiçbir kişi ve kuruma bu konuda izin vermeyen TEDAŞ‘ın bu geçici çözümü, zaman içinde kalıcı olmuştur. Bir izne bağlı olmadan, tapu işlemi ve ruhsat gerektirmeksizin yapılan bu merkezler, yerel yönetimlerin büyük yatırımlarla oluşturdukları kent estetiğini ve güvenliğini önemli oranda yaralamaktadır. 2001-2005 yılları arasında İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nin katkısıyla kentin yapılaşması tamamlanan bölgelerinde yeraltına alınmaya başlanan elektrik şebekesiyle oluşmaya başlayan çağdaş görünüm hızla bozulmaktadır. Bu günlerde ise bunun yeni bir tekrarı gündemdedir. Direk tipi trafolara çok benzeyen kondansatör bataryaları bir direk üzerine ve bina tipi trafo merkezleri yanına konmaktadır. Bostanlı, Yenişehir ve Şemikler gibi yapılaşmanın tamamlandığı yerler başta olmak üzere Konak, Karşıyaka, Buca, Çiğli, Narlıdere ve Bornova gibi metropol ilçelerde çok sayıda kondansatör direği dikilmiş ve enerjilendirilmeyi beklemektedir. Gerekçe ise TEDAŞ‘ın cezalı duruma düşmesini önlemektir. Yerel yönetimlerin bilgisi ve oluru dışında yalnızca GEDİZ EDAŞ‘ın reaktif enerji oranlarının kontrol edebilmesine hizmet edecek bu direklerin şehrin öngörünüm bölgelerindeki varlıkları kent estetiğine aykırı bulunmaktadır. GEDİZ EDAŞ; özelleştirme ile kamu yararından uzaklaştırılarak ticari yapıya dönüştürülen bir elektrik dağıtım şirketi olarak, maliyetlerine yansıyacak reaktif enerji bedellerinden kurtulmak için kamuya ayrılmış alanları işgal etmektedir. Gediz EDAŞ, trafo merkezlerinin alçak gerilim tarafında yapılması gereken kompanzasyonu maliyet gerekçeleriyle yüksek gerilim tarafına taşıyarak elektrik şebekesinin güvenli işletilmesinin koşullarını da ortadan kaldırmaktadır. Kablo şebekesine sigorta korumalı ayırıcı üzerinden paralel bağlanan bu teçhizatın açma mekanizması olarak düşünülen ayırıcılar istenmeyen kullanıcı müdahalelerine açık ve tehlikelidir. Ayrıca ayrıcılardaki faz ve toprak kilitlemesi ortadan kaldırılarak sistem toprak üzerine kapatılabilecek hale getirilmiştir. Yaklaşık 30 yıllık bir uğraşı ile büyük yatırımlarla yeraltından kablo ile birbirlerine bağlı olan şehir şebekesi şimdi bina tipi trafo merkezi+direk üstü kompanzasyon üniteleri şeklinde yeni ve sıra dışı bir şebeke tipine dönüştürülmektedir. Tamamen ticari kaygılarla; yerel yönetimlerin, kentte yaşayanların, konunun tarafları ve uzmanlarının bilgisi dışında yapılan bu uygulamaya, İzmir Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere İlçe Belediyeleri yetkilerini kullanarak kent planlaması ve güvenliği adına müdahale etmelidir. Elektrik Dağıtım Şirketi, kentin ortak kullanım alanlarına yetkisi dışında izinsiz olarak yaptığı bu gecekondu imalatlarını durdurmalı, kompanzasyon yapmak için de bina tipi tesislere dönülerek kent içinde bu yoğunlukta başka bir örneği olmayan, güvenlik açısından tehlikeli ve estetik açıdan çok kötü olan kompanzasyon direklerinden İzmir bir an önce kurtarılmalıdır. TMMOB Elekrik Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu
|
Tanıtım
İZMİR ŞUBE
BASIN AÇIKLAMASI
SAYI 407: YAŞASIN 1 MAYIS!
